Blikur á lofti? Valdimar Ármann skrifar 19. febrúar 2013 16:11 Undanfarin misseri hefur efnahagsbatinn hérlendis vakið alþjóðlega athygli og svo virtist sem landið væri tekið að rísa mun hraðar en hjá öðrum vestrænum ríkjum. En af nýjustu hagtölum að dæma virðist sem aflvélin sé farin að hiksta og staðan virðist vera þrengri en ætlað var. Fljótt á litið er mesta áhyggjuefnið hversu lítil fjárfesting hefur átt sér stað í atvinnuvegum landsins og engra stórra breytinga virðist vera að vænta á því í bráð. Þvert á móti virðist sem fjárfesting sé aftur tekin að dala samkvæmt hagspá Seðlabanka Íslands í síðustu Peningamálum. Fjárfesting er forsenda hagvaxtar og atvinnu og þó tækifærin virðist víða til staðar þá eru þau ekki gripin. Aukinheldur er hagvöxtur að minnka og hagvaxtarspár að lækka og er nú svo komið að hann er rétt rúmlega 2% sem stendur vart undir mannfjöldaþróun og framleiðniaukningu. Skuldastaða ríkissjóðs er aukið áhyggjuefni en heildarskuldir hans nema nú tæplega einni landsframleiðslu eða um 1.500 milljörðum króna. Sífellt stærri hluti skatttekna fer í vaxtagreiðslur og erfitt mun reynast að vinna á skuldastabbanum nema með róttækum hagræðingaraðgerðum. Í ofanálag eru blikur á lofti í gjaldeyrismálum þar sem nú er nánast bersýnt að gjaldeyrishöftin eru orðin að myllusteini um hálsinn á atvinnulífinu en veita ekki lengur skjól til uppbyggingar. Kristallast þetta í gjörbreytingu á gjaldeyrisstefnu Seðlabankans úr því að safna í gjaldeyrisforða í að styðja við gengi krónunnar með sölu úr forðanum. Útflutningur hefur lítið sem ekkert aukist á síðustu 4 árum og meðal annars af þeim sökum er viðskiptaafgangurinn að ganga niður frá því hann náði hámarki í um 10% af landsframleiðslu á árunum 2008-2009 en útlit er fyrir að hann sé nú orðinn um helmingi minni vegna aukins innflutnings. Þrátt fyrir ofangreind áhyggjuefni sýnir væntingavísitala Gallup að bjartsýni Íslendinga er að aukast þó enn séu fleiri svarendur könnunarinnar neikvæðir heldur en jákvæðir. Bjartsýnin hefur þó verið að þokast hratt upp frá því hún náði lágmarki 2008 og 2009. Einnig fjölgaði landsmönnum um 2.282 árið 2012 sem er fjölgun upp á 0,7% og höfum við aldrei verið fleiri. Líkur eru á því að áframhaldandi úttekt séreignarsparnaðar muni halda áfram að örva einkaneyslu sem og önnur leiðrétting á gengislánum sem er nú í þann veginn að hefjast muni skila sér sterkt út í hagkerfið. Ef litið er til björtu hliðanna, virðist ferðaþjónustan skærasta stjarnan. Farþegafjöldi Icelandair í janúar jókst um 21,6% frá fyrra ári og bókunarstaðan fyrir sumarið er góð. Enda er lagt mikið kapp á að fjölga komum ferðmanna utan háannatímans. Árið í fyrra var mesta ferðamannaár í sögu landsins og þetta ár ætlar alls ekki að vera síðra. Alls hafa 16 flugfélög tilkynnt að þau muni fljúga til landsins í sumar og gert er ráð fyrir um 10% auknum umsvifum. Þessi síaukni erlendi ferðamannastraumur er farinn að hafa veruleg áhrif á íslenskt hagkerfi og t.d. farinn að skila sér í því að kortavelta erlendra aðila á Íslandi er orðin lítillega meiri heldur en kortavelta Íslendinga erlendis. Augljóst er að kraftur uppsveiflunnar fer nú dvínandi en framhaldið er þó mjög óvíst, þ.e. hvort hagkerfið muni aftur sækja í sig veðrið þegar líður á þetta ár eður ei. Til að tryggja að um tímabundna kælingu sé að ræða verður að auka fljótlega við fjárfestingu í atvinnuvegum samhliða því að hlúa áfram að ferðaþjónustunni. Hagvöxtur er eina lausnin á atvinnuleysi og skuldavandræðum; það þarf því að hlúa að rótum hans með öllum tiltækum ráðum. Í ofanálag gæti staðan breyst hratt til batnaðar í framhaldi af kosningum, með áframhaldandi hækkun á lánshæfi Íslands og erlendri fjármögnun bankakerfisins. Höfundur er sjóðsstjóri hjá GAMMA. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif Skoðun Halldór 26.05.2024 Halldór Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson skrifar Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif skrifar Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Undanfarin misseri hefur efnahagsbatinn hérlendis vakið alþjóðlega athygli og svo virtist sem landið væri tekið að rísa mun hraðar en hjá öðrum vestrænum ríkjum. En af nýjustu hagtölum að dæma virðist sem aflvélin sé farin að hiksta og staðan virðist vera þrengri en ætlað var. Fljótt á litið er mesta áhyggjuefnið hversu lítil fjárfesting hefur átt sér stað í atvinnuvegum landsins og engra stórra breytinga virðist vera að vænta á því í bráð. Þvert á móti virðist sem fjárfesting sé aftur tekin að dala samkvæmt hagspá Seðlabanka Íslands í síðustu Peningamálum. Fjárfesting er forsenda hagvaxtar og atvinnu og þó tækifærin virðist víða til staðar þá eru þau ekki gripin. Aukinheldur er hagvöxtur að minnka og hagvaxtarspár að lækka og er nú svo komið að hann er rétt rúmlega 2% sem stendur vart undir mannfjöldaþróun og framleiðniaukningu. Skuldastaða ríkissjóðs er aukið áhyggjuefni en heildarskuldir hans nema nú tæplega einni landsframleiðslu eða um 1.500 milljörðum króna. Sífellt stærri hluti skatttekna fer í vaxtagreiðslur og erfitt mun reynast að vinna á skuldastabbanum nema með róttækum hagræðingaraðgerðum. Í ofanálag eru blikur á lofti í gjaldeyrismálum þar sem nú er nánast bersýnt að gjaldeyrishöftin eru orðin að myllusteini um hálsinn á atvinnulífinu en veita ekki lengur skjól til uppbyggingar. Kristallast þetta í gjörbreytingu á gjaldeyrisstefnu Seðlabankans úr því að safna í gjaldeyrisforða í að styðja við gengi krónunnar með sölu úr forðanum. Útflutningur hefur lítið sem ekkert aukist á síðustu 4 árum og meðal annars af þeim sökum er viðskiptaafgangurinn að ganga niður frá því hann náði hámarki í um 10% af landsframleiðslu á árunum 2008-2009 en útlit er fyrir að hann sé nú orðinn um helmingi minni vegna aukins innflutnings. Þrátt fyrir ofangreind áhyggjuefni sýnir væntingavísitala Gallup að bjartsýni Íslendinga er að aukast þó enn séu fleiri svarendur könnunarinnar neikvæðir heldur en jákvæðir. Bjartsýnin hefur þó verið að þokast hratt upp frá því hún náði lágmarki 2008 og 2009. Einnig fjölgaði landsmönnum um 2.282 árið 2012 sem er fjölgun upp á 0,7% og höfum við aldrei verið fleiri. Líkur eru á því að áframhaldandi úttekt séreignarsparnaðar muni halda áfram að örva einkaneyslu sem og önnur leiðrétting á gengislánum sem er nú í þann veginn að hefjast muni skila sér sterkt út í hagkerfið. Ef litið er til björtu hliðanna, virðist ferðaþjónustan skærasta stjarnan. Farþegafjöldi Icelandair í janúar jókst um 21,6% frá fyrra ári og bókunarstaðan fyrir sumarið er góð. Enda er lagt mikið kapp á að fjölga komum ferðmanna utan háannatímans. Árið í fyrra var mesta ferðamannaár í sögu landsins og þetta ár ætlar alls ekki að vera síðra. Alls hafa 16 flugfélög tilkynnt að þau muni fljúga til landsins í sumar og gert er ráð fyrir um 10% auknum umsvifum. Þessi síaukni erlendi ferðamannastraumur er farinn að hafa veruleg áhrif á íslenskt hagkerfi og t.d. farinn að skila sér í því að kortavelta erlendra aðila á Íslandi er orðin lítillega meiri heldur en kortavelta Íslendinga erlendis. Augljóst er að kraftur uppsveiflunnar fer nú dvínandi en framhaldið er þó mjög óvíst, þ.e. hvort hagkerfið muni aftur sækja í sig veðrið þegar líður á þetta ár eður ei. Til að tryggja að um tímabundna kælingu sé að ræða verður að auka fljótlega við fjárfestingu í atvinnuvegum samhliða því að hlúa áfram að ferðaþjónustunni. Hagvöxtur er eina lausnin á atvinnuleysi og skuldavandræðum; það þarf því að hlúa að rótum hans með öllum tiltækum ráðum. Í ofanálag gæti staðan breyst hratt til batnaðar í framhaldi af kosningum, með áframhaldandi hækkun á lánshæfi Íslands og erlendri fjármögnun bankakerfisins. Höfundur er sjóðsstjóri hjá GAMMA.
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun