Glíman við geðið Steindór J. Erlingsson skrifar 17. júní 2013 10:30 Nú í sumar eru 29 ár frá því ég áttaði mig skyndilega á því að erfiður kvíði var orðinn hluti af lífi mínu, þá á 18. aldursári. Nokkrum árum síðar varð erfið lífsreynsla í Eþíópíu líklega til þess að mikið þunglyndi og kvíði hefur markað líf mitt síðan. Þegar þrautagangan byrjaði upp úr 1990 voru lyf og innlögn á spítala það eina sem mér stóð til boða. Í einni innlögninni barst sú gleðifrétt að ég gæti mögulega tekið þátt í dagdeildarprógammi geðdeildar Borgarspítalans. Þurfti ég að ganga í gegnum stíf sálfræðipróf þar sem lagt var mat á hvort ég ætti heima þar. Í ljós kom að ég var of veikur til þess að taka þátt í starfinu. Þá spurði ég lækninn hvað hann hygðist gera fyrir mig. „Ég ætla að útskrifa þig.“ Þessi orð óma enn í huganum. Síðan þá hefur þjónustan batnað. Ef horft er á geðdeildirnar er það mín tilfinning að dvölin þar hafi breyst til batnaðar. Nú yrði ég t.d. ekki sendur út í myrkrið á þeim forsendum að ég væri of veikur til þess að taka þátt í hinu frábæra starfi sem fram fer á Hvítabandinu, dagdeild geðdeildar Landspítalans. Ef það hentaði ekki af einhverjum ástæðum væri m.a. hægt að leita á náðir Klúbbsins Geysis, Hugarafls og Hlutverkaseturs, en slíkir staðir hafa verulega bætt hag einstaklinga sem eiga við erfiðar geðraskanir að stríða.Meiri ábyrgð Þrátt fyrir þessar umbætur glímir geðlæknisfræðin við ýmis vandamál sem of lítið er fjallað um hér á landi. Nýjasta dæmið kom upp í lok síðasta mánaðar þegar bandarísku geðlæknasamtökin gáfu út fimmtu útgáfu greiningar- og flokkunarkerfis geðraskana (DSM-5). Flestir helstu fjölmiðlar heimsins fjölluðu ítarlega um málið. Þó ekki vegna þess að hér væri um merkan vísindalegan áfanga að ræða heldur sökum þeirrar miklu gagnrýni sem beint hefur verið að DSM-5. Gagnrýni á flokkun og greiningu geðraskana, of mikla ávísun geðlyfja, tengsl geðlækna við lyfjaiðnaðinn, litla virkni og hættulegar aukaverkanir sumra geðlyfja er ekki ný af nálinni. En þegar Allen Frances, einn þekktasti geðlæknir samtímans, gengur í hóp gagnrýnenda ættu allir að leggja við hlustir. Frances ritstýrði fjórðu útgáfu DSM (1994), sem hefur haft mun meiri áhrif á heimsvísu en flokkunar- og greiningarkerfi WHO (ICD-10). Í síðasta mánuði sendi Frances frá sér bókina Saving Normal: An Insider‘s Revolt Against Out-of-Control Psychiatric Diagnosis, DSM-5, Big Pharma, and the Medicalization of Ordinary Life. Þó að Frances beini orðum sínum að bandaríska geðheilbrigðiskerfinu á margt af því sem hann segir vel við hér á landi. Hef ég þar helst í huga mikla ávísun geðlyfja og sjúkdómsvæðingu eðlilegra tilfinninga. Þó að sumt hafi breyst til hins betra hér á landi frá því að ég veiktist fyrst tel ég því nauðsynlegt fyrir íslenska geðheilbrigðisstarfsmenn og almenning að kynna sér gagnrýni Frances. Sjálfur stend ég mun betur að vígi eftir að hafa kynnt mér slíka gagnrýni, enda hefur hún gert mér kleift að taka meiri ábyrgð á eigin meðferð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Sjá meira
Nú í sumar eru 29 ár frá því ég áttaði mig skyndilega á því að erfiður kvíði var orðinn hluti af lífi mínu, þá á 18. aldursári. Nokkrum árum síðar varð erfið lífsreynsla í Eþíópíu líklega til þess að mikið þunglyndi og kvíði hefur markað líf mitt síðan. Þegar þrautagangan byrjaði upp úr 1990 voru lyf og innlögn á spítala það eina sem mér stóð til boða. Í einni innlögninni barst sú gleðifrétt að ég gæti mögulega tekið þátt í dagdeildarprógammi geðdeildar Borgarspítalans. Þurfti ég að ganga í gegnum stíf sálfræðipróf þar sem lagt var mat á hvort ég ætti heima þar. Í ljós kom að ég var of veikur til þess að taka þátt í starfinu. Þá spurði ég lækninn hvað hann hygðist gera fyrir mig. „Ég ætla að útskrifa þig.“ Þessi orð óma enn í huganum. Síðan þá hefur þjónustan batnað. Ef horft er á geðdeildirnar er það mín tilfinning að dvölin þar hafi breyst til batnaðar. Nú yrði ég t.d. ekki sendur út í myrkrið á þeim forsendum að ég væri of veikur til þess að taka þátt í hinu frábæra starfi sem fram fer á Hvítabandinu, dagdeild geðdeildar Landspítalans. Ef það hentaði ekki af einhverjum ástæðum væri m.a. hægt að leita á náðir Klúbbsins Geysis, Hugarafls og Hlutverkaseturs, en slíkir staðir hafa verulega bætt hag einstaklinga sem eiga við erfiðar geðraskanir að stríða.Meiri ábyrgð Þrátt fyrir þessar umbætur glímir geðlæknisfræðin við ýmis vandamál sem of lítið er fjallað um hér á landi. Nýjasta dæmið kom upp í lok síðasta mánaðar þegar bandarísku geðlæknasamtökin gáfu út fimmtu útgáfu greiningar- og flokkunarkerfis geðraskana (DSM-5). Flestir helstu fjölmiðlar heimsins fjölluðu ítarlega um málið. Þó ekki vegna þess að hér væri um merkan vísindalegan áfanga að ræða heldur sökum þeirrar miklu gagnrýni sem beint hefur verið að DSM-5. Gagnrýni á flokkun og greiningu geðraskana, of mikla ávísun geðlyfja, tengsl geðlækna við lyfjaiðnaðinn, litla virkni og hættulegar aukaverkanir sumra geðlyfja er ekki ný af nálinni. En þegar Allen Frances, einn þekktasti geðlæknir samtímans, gengur í hóp gagnrýnenda ættu allir að leggja við hlustir. Frances ritstýrði fjórðu útgáfu DSM (1994), sem hefur haft mun meiri áhrif á heimsvísu en flokkunar- og greiningarkerfi WHO (ICD-10). Í síðasta mánuði sendi Frances frá sér bókina Saving Normal: An Insider‘s Revolt Against Out-of-Control Psychiatric Diagnosis, DSM-5, Big Pharma, and the Medicalization of Ordinary Life. Þó að Frances beini orðum sínum að bandaríska geðheilbrigðiskerfinu á margt af því sem hann segir vel við hér á landi. Hef ég þar helst í huga mikla ávísun geðlyfja og sjúkdómsvæðingu eðlilegra tilfinninga. Þó að sumt hafi breyst til hins betra hér á landi frá því að ég veiktist fyrst tel ég því nauðsynlegt fyrir íslenska geðheilbrigðisstarfsmenn og almenning að kynna sér gagnrýni Frances. Sjálfur stend ég mun betur að vígi eftir að hafa kynnt mér slíka gagnrýni, enda hefur hún gert mér kleift að taka meiri ábyrgð á eigin meðferð.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun