Skoðun

Takmarkanir reykinga, Ísland og önnur lönd

Sigríður Ólína Haraldsdóttir skrifar
Nýlega kom út rúmlega 700 síðna skýrsla á vegum bandaríska landlæknisembættisins um áhrif beinna og óbeinna reykinga á heilsu og líf einstaklinga (1). Þar eru niðurstöður vísindarannsókna dregnar saman og tekin af öll tvímæli um skaðsemi reykinga. Í ljós hefur komið að fyrsta sígarettan getur valdið stökkbreytingum í frumum sem síðar þróast í krabbamein. Nú á dögum er ekki deilt um áhættu vegna beinna og óbeinna reykinga. Það er sannað að þær eru heilsuspillandi, valda sjúkdómum og dauða.

Lýðheilsusjónarmið eru höfð í huga þegar löggjafar ákveða takmarkanir á reykingum til varnar þeim sem ekki vilja anda að sér krabbameinsvaldandi, hættulegum reyk. Hagfræðileg sjónarmið eru einnig mikilvæg en kostnaður samfélagsins vegna reykinga er gríðarlegur. Hér á landi kosta reykingar samfélagið um 30 milljarða á ári. Bann við reykingum á veitingastöðum tók gildi þann 1. júní 2007 og var þá stigið stórt skref í tóbaksvörnum. Í þessari grein er reifuð staða tóbaksvarna erlendis til að varpa ljósi á hvar Íslendingar standa samanborið við aðra.

Borgarstjórinn í New York, Michael Bloomberg, er ötull baráttumaður gegn reykingafaraldrinum. Í hans tíð hafa reykingar verið bannaðar á vinnustöðum, veitingastöðum, krám, í 1.700 almenningsgörðum, á baðströndum, göngustígum og á torgum við Times Square.

Í Finnlandi tóku ný lög um tóbaksvarnir gildi 1. október 2010. Yfirlýst markmið laganna er að stöðva tóbaksnotkun í Finnlandi. Þau miða að því að stöðva nýliðun reykingafólks og að vernda aðra gegn tóbaksreyk. Þar er nú m.a. saknæmt að selja ungmennum tóbak og varðar það sektum. Endurtekin brot varða allt að 6 mánaða fangelsi. Húsfélög fjölbýlishúsa geta nú bannað reykingar á sameiginlegum svæðum utanhúss. Reykingar á hótelum verða bannaðar með öllu. Það verður ekki lengur leyfilegt að reykja fyrir utan skóla, þótt þar séu nemendur yfir 18 ára aldri.

Í Póllandi er bannað að reykja í almenningsgörðum, í skólum, á veitingahúsum og krám. Í Vestur-Ástralíu er bannað að reykja á útikaffihúsum og í bílum þar sem einhver farþeganna er undir 17 ára aldri. Bannað er að reykja á leikvöllum og í 10 metra radíus frá þeim. Einnig er bannað að reykja á sérmerktum baðströndum. Brot gegn þessum lögum varða háum sektum. Í Skotlandi varðar það háum sektum að selja tóbak til ungmenna og einnig að kaupa tóbak fyrir ungmenni. Lögreglan getur, samkvæmt skoskum lögum, lagt hald á tóbak sem ungmenni undir 18 ára aldri hafa undir höndum á almannafæri. Þessi lög voru samþykkt með miklum meirihluta á skoska þinginu af meðlimum allra flokka, 108 þingmenn voru með lögunum, 15 á móti.

Í Svíþjóð hafa margar borgir, bæir og sveitarfélög samþykkt að innleiða reyklausan vinnutíma. Markmiðið er að bæta heilsu starfsfólks. Í Svíþjóð hafa fjölmörg sjúkrahús sett það sem skilyrði fyrir bæklunaraðgerðum að einstaklingurinn sé hættur að reykja. Áhætta á fylgikvillum minnkar um helming hjá reykingafólki sem hættir að reykja fyrir aðgerðir (2).

Rannsóknir sýna að reykingar í kvikmyndum hafa mikil áhrif bæði á ungmenni sem ekki reykja og þá sem reykja. Að sjá einhvern reykja kveikir reyklöngun hjá öðrum. Það er með ólíkindum hve mikið er reykt í íslenskum kvikmyndum og á leiksviði hérlendis.

Þessar reykingar gefa ekki raunsanna mynd af tíðni reykinga hér á landi. Meira að segja augnlæknir er látinn reykja nánast stanslaust í nýlegri mynd en meðal lækna eru reykingar afar fátíðar. Mjög margir, sem ekki reykja, tala um að þetta fari í taugarnar á þeim, þeir hætta að fylgjast með framvindu myndarinnar og taka bara eftir reykingunum, sem þrátt fyrir allt eiga varla að vera aðalatriði myndarinnar.

Hópur framsýnna þingkvenna lagði fram þingsályktunartillögu um tóbaksvarnir á Alþingi síðastliðið vor (3). Markmið þingsályktunartillögunnar er að stöðva nýliðun reykingafólks.

Það er von okkar, sem vinnum við að reyna að hjálpa einstaklingum með reykingatengda sjúkdóma, að fleiri þingmenn sjái ljósið og styðji þessa framsæknu þingsályktunartillögu fólkinu í landinu til heilla. Það græðir enginn á tóbaki nema þeir sem framleiða það og selja og það er ljótur „bissness“ að græða á því að selja ávanabindandi, heilsuspillandi og deyðandi efni. Ekki er um að ræða frelsi einstaklingsins til að reykja, flestir sem reykja hafa byrjað sem börn og unglingar og þeir geta ekki hætt þar sem um er að ræða eitt mesta ávanabindandi efni sem til er.




Skoðun

Sjá meira


×