Mannréttindaskrifstofa Íslands og skuggaskýrslur Margrét Steinarsdóttir skrifar 10. desember 2011 06:00 Í dag, 10. desember, er alþjóðlegi mannréttindadagurinn en Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna var samþykkt þennan dag árið 1948. Því er ekki úr vegi að fjalla lítillega um þau verkefni sem Mannréttindaskrifstofa Íslands hefur með höndum. Mannréttindaskrifstofan er óháð stofnun sem vinnur að framgangi mannréttinda með því að stuðla að rannsóknum og fræðslu og efla umræðu um mannréttindi á Íslandi. Skrifstofan veitir einnig umsagnir um lagafrumvörp og skilar skýrslum (skuggaskýrslum) til eftirlitsnefnda Sameinuðu þjóðanna (Sþ) og Evrópuráðsins. Skrifstofan kemur einnig fram fyrir Íslands hönd í alþjóðlegu samstarfi, ásamt því að annast útgáfu rita um mannréttindamál, sinna lögfræðiráðgjöf við innflytjendur o.fl. Eins og sjá má eru verkefni Mannréttindaskrifstofunnar afar fjölbreytt og verður ekki gerð grein fyrir þeim svo vel sé í stuttri blaðagrein. Því verður hér aðeins fjallað um einn þátt starfseminnar, þ.e. gerð svokallaðra skuggaskýrslna. Á árinu sem er að líða var Ísland tekið fyrir af Barnaréttarnefnd Sþ og UPR (Universal Periodic Review) sem er nýtt eftirlitskerfi á vegum Sþ. Í því felst að aðildarríki Sþ skoða stöðu mannréttindamála hvert hjá öðru, hrósa því sem jákvætt er, benda á hvað betur má fara og gera tillögur um úrbætur. Enn fremur sótti ECRI nefndin (nefnd Evrópuráðsins gegn kynþáttafordómum) Ísland heim. Hér á eftir verður stuttlega fjallað um skýrslur Mannréttindaskrifstofunnar til þessara eftirlitsaðila. Barnaréttarnefnd Sþ.Mannréttindaskrifstofa Íslands, Barnaheill - Save the Children á Íslandi og Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna - UNICEF á Íslandi skiluðu skuggaskýrslu til Barnaréttarnefndar Sþ. Þar var m.a. bent á að talsvert skorti á að skoðunum barna væri gefið vægi á öllum sviðum er snerta þeirra mál, s.s. í skólum, fyrir dómstólum, á heimilum og hjá stjórnsýslustofnunum. Enn fremur var lýst áhyggjum af niðurskurði í heilbrigðis- og menntamálum, stöðu verst settra barnafjölskyldna, börnum með sérþarfir, ungum afbrotamönnum sem vistaðir eru með fullorðnum, brottfalli innflytjendabarna úr skóla og börnum sem verða vitni að ofbeldi eða þurfa að þola ofbeldi, hvort sem er andlegt, líkamlegt eða kynferðisofbeldi. Í athugasemdum sínum tók Barnaréttarnefndin mið af skuggaskýrslunni, ásamt skýrslum umboðsmanns barna og ríkisins. Hvatti nefndin m.a. ríkið til að hafa meginregluna um hagsmuni barnsins ávallt að leiðarljósi og leitast við að tryggja samþættingu reglunnar á viðeigandi hátt og beita henni stöðugt í öllum laga-, stjórnsýslu- og dómsaðgerðum, sem og í stefnum, áætlunum og verkefnum er varða börn og hafa áhrif á þau. Í tilefni af úttekt Barnaréttarnefndar Sþ og niðurstöðum hennar, hvöttu áðurnefndir höfundar skuggaskýrslunnar stjórnvöld m.a. til þess endurnýja aðgerðaáætlun til þess að styrkja stöðu barna og ungmenna og að taka fullt tillit til athugasemda Barnaréttarnefndarinnar við endurnýjun hennar. Stjórnvöld voru einnig hvött til að hrinda í framkvæmd þeim aðgerðum núgildandi aðgerðaáætlunar sem enn hafa ekki komið til framkvæmda. UPRMannréttindaskrifstofan skilaði skuggaskýrslu til UPR í eigin nafni og fyrir hönd nokkurra annarra samtaka. Þar var m.a. vikið að ýmsum mannréttindasáttmálum sem Ísland hefur undirritað en ekki fullgilt, svo og samningum sem hafa ekki verið undirritaðir. Í skýrslunni kom einnig fram að enn skorti á jafnrétti kynjanna, sem m.a. birtist í kynbundnum launamun, fáum konum í stjórnunarstöðum og ekki síst kynbundnu ofbeldi. Var bent á lága tíðni ákæra og sakfellinga í kynferðisbrotamálum gegn konum og börnum. Þá var fjallað um stöðu trú- og lífskoðunarfélaga gagnvart ríkistrúnni. Enn fremur var áhersla lögð á að stjórnvöld þyrftu að marka sér mannréttindastefnu og að setja þyrfti heildstæða almenna löggjöf um bann við mismunun. Þá var fjallað um ástand fangelsismála, skort á rými og vistun ungra fanga og gæsluvarðhaldsfanga með öðrum föngum og bent á niðurskurð hjá lífeyrissjóðum, að ellilífeyrir nægi ekki til framfærslu. Jafnframt var í skýrslunni bent á hátt hlutfall kvenna af erlendum uppruna sem leita aðstoðar Kvennaathvarfs. Þá var vikið að félagslegum réttindum og fátækt, sérstaklega á meðal barnafjölskyldna, réttindum barna, fatlaðra, innflytjenda o.fl. ECRIMannréttindaskrifstofa Íslands skilaði, ásamt Fjölmenningarsetri, skuggaskýrslu til ECRI nefndarinnar. Þar var m.a. bent á að Ísland hefði ekki fullgilt 12. viðauka við Mannréttindasáttmála Evrópu, um bann við mismunun. Þá var fjallað um skilyrði fyrir veitingu ríkisborgararéttar, s.s. íslenskupróf, sem reynst geta afar erfið einstaklingum sem tala tungumál sem eru mjög ólík íslensku. Einnig var bent á skort á forvörnum gegn rasisma og fjallað um aðgang innflytjenda að menntun, þjónustu og atvinnu. Í samantekt þessari hefur verið leitast við að gefa innsýn í skýrslugerð Mannréttindaskrifstofu Íslands til alþjóðlegra eftirlitsstofnana á sviði mannréttinda. Hér er langt í frá um tæmandi talningu á efni framangreindra skýrslna að ræða, en vonandi má ráða tilganginn með gerð skýrslnanna af þeim dæmum sem nefnd eru, þ.e. að veita stjórnvöldum aðhald og knýja á um umbætur þar sem þeirra er þörf. Á næsta ári verður Ísland tekið fyrir af nefnd sem starfar samkvæmt samningi Sþ um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og enn fremur af nefnd sem starfar samkvæmt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Mannréttindaskrifstofan hefur þegar skilað skuggaskýrslu til hinnar fyrrnefndu og skýrslan til hinnar síðarnefndu er í smíðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Halldór 26.05.2024 Halldór Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson skrifar Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif skrifar Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Í dag, 10. desember, er alþjóðlegi mannréttindadagurinn en Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna var samþykkt þennan dag árið 1948. Því er ekki úr vegi að fjalla lítillega um þau verkefni sem Mannréttindaskrifstofa Íslands hefur með höndum. Mannréttindaskrifstofan er óháð stofnun sem vinnur að framgangi mannréttinda með því að stuðla að rannsóknum og fræðslu og efla umræðu um mannréttindi á Íslandi. Skrifstofan veitir einnig umsagnir um lagafrumvörp og skilar skýrslum (skuggaskýrslum) til eftirlitsnefnda Sameinuðu þjóðanna (Sþ) og Evrópuráðsins. Skrifstofan kemur einnig fram fyrir Íslands hönd í alþjóðlegu samstarfi, ásamt því að annast útgáfu rita um mannréttindamál, sinna lögfræðiráðgjöf við innflytjendur o.fl. Eins og sjá má eru verkefni Mannréttindaskrifstofunnar afar fjölbreytt og verður ekki gerð grein fyrir þeim svo vel sé í stuttri blaðagrein. Því verður hér aðeins fjallað um einn þátt starfseminnar, þ.e. gerð svokallaðra skuggaskýrslna. Á árinu sem er að líða var Ísland tekið fyrir af Barnaréttarnefnd Sþ og UPR (Universal Periodic Review) sem er nýtt eftirlitskerfi á vegum Sþ. Í því felst að aðildarríki Sþ skoða stöðu mannréttindamála hvert hjá öðru, hrósa því sem jákvætt er, benda á hvað betur má fara og gera tillögur um úrbætur. Enn fremur sótti ECRI nefndin (nefnd Evrópuráðsins gegn kynþáttafordómum) Ísland heim. Hér á eftir verður stuttlega fjallað um skýrslur Mannréttindaskrifstofunnar til þessara eftirlitsaðila. Barnaréttarnefnd Sþ.Mannréttindaskrifstofa Íslands, Barnaheill - Save the Children á Íslandi og Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna - UNICEF á Íslandi skiluðu skuggaskýrslu til Barnaréttarnefndar Sþ. Þar var m.a. bent á að talsvert skorti á að skoðunum barna væri gefið vægi á öllum sviðum er snerta þeirra mál, s.s. í skólum, fyrir dómstólum, á heimilum og hjá stjórnsýslustofnunum. Enn fremur var lýst áhyggjum af niðurskurði í heilbrigðis- og menntamálum, stöðu verst settra barnafjölskyldna, börnum með sérþarfir, ungum afbrotamönnum sem vistaðir eru með fullorðnum, brottfalli innflytjendabarna úr skóla og börnum sem verða vitni að ofbeldi eða þurfa að þola ofbeldi, hvort sem er andlegt, líkamlegt eða kynferðisofbeldi. Í athugasemdum sínum tók Barnaréttarnefndin mið af skuggaskýrslunni, ásamt skýrslum umboðsmanns barna og ríkisins. Hvatti nefndin m.a. ríkið til að hafa meginregluna um hagsmuni barnsins ávallt að leiðarljósi og leitast við að tryggja samþættingu reglunnar á viðeigandi hátt og beita henni stöðugt í öllum laga-, stjórnsýslu- og dómsaðgerðum, sem og í stefnum, áætlunum og verkefnum er varða börn og hafa áhrif á þau. Í tilefni af úttekt Barnaréttarnefndar Sþ og niðurstöðum hennar, hvöttu áðurnefndir höfundar skuggaskýrslunnar stjórnvöld m.a. til þess endurnýja aðgerðaáætlun til þess að styrkja stöðu barna og ungmenna og að taka fullt tillit til athugasemda Barnaréttarnefndarinnar við endurnýjun hennar. Stjórnvöld voru einnig hvött til að hrinda í framkvæmd þeim aðgerðum núgildandi aðgerðaáætlunar sem enn hafa ekki komið til framkvæmda. UPRMannréttindaskrifstofan skilaði skuggaskýrslu til UPR í eigin nafni og fyrir hönd nokkurra annarra samtaka. Þar var m.a. vikið að ýmsum mannréttindasáttmálum sem Ísland hefur undirritað en ekki fullgilt, svo og samningum sem hafa ekki verið undirritaðir. Í skýrslunni kom einnig fram að enn skorti á jafnrétti kynjanna, sem m.a. birtist í kynbundnum launamun, fáum konum í stjórnunarstöðum og ekki síst kynbundnu ofbeldi. Var bent á lága tíðni ákæra og sakfellinga í kynferðisbrotamálum gegn konum og börnum. Þá var fjallað um stöðu trú- og lífskoðunarfélaga gagnvart ríkistrúnni. Enn fremur var áhersla lögð á að stjórnvöld þyrftu að marka sér mannréttindastefnu og að setja þyrfti heildstæða almenna löggjöf um bann við mismunun. Þá var fjallað um ástand fangelsismála, skort á rými og vistun ungra fanga og gæsluvarðhaldsfanga með öðrum föngum og bent á niðurskurð hjá lífeyrissjóðum, að ellilífeyrir nægi ekki til framfærslu. Jafnframt var í skýrslunni bent á hátt hlutfall kvenna af erlendum uppruna sem leita aðstoðar Kvennaathvarfs. Þá var vikið að félagslegum réttindum og fátækt, sérstaklega á meðal barnafjölskyldna, réttindum barna, fatlaðra, innflytjenda o.fl. ECRIMannréttindaskrifstofa Íslands skilaði, ásamt Fjölmenningarsetri, skuggaskýrslu til ECRI nefndarinnar. Þar var m.a. bent á að Ísland hefði ekki fullgilt 12. viðauka við Mannréttindasáttmála Evrópu, um bann við mismunun. Þá var fjallað um skilyrði fyrir veitingu ríkisborgararéttar, s.s. íslenskupróf, sem reynst geta afar erfið einstaklingum sem tala tungumál sem eru mjög ólík íslensku. Einnig var bent á skort á forvörnum gegn rasisma og fjallað um aðgang innflytjenda að menntun, þjónustu og atvinnu. Í samantekt þessari hefur verið leitast við að gefa innsýn í skýrslugerð Mannréttindaskrifstofu Íslands til alþjóðlegra eftirlitsstofnana á sviði mannréttinda. Hér er langt í frá um tæmandi talningu á efni framangreindra skýrslna að ræða, en vonandi má ráða tilganginn með gerð skýrslnanna af þeim dæmum sem nefnd eru, þ.e. að veita stjórnvöldum aðhald og knýja á um umbætur þar sem þeirra er þörf. Á næsta ári verður Ísland tekið fyrir af nefnd sem starfar samkvæmt samningi Sþ um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og enn fremur af nefnd sem starfar samkvæmt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Mannréttindaskrifstofan hefur þegar skilað skuggaskýrslu til hinnar fyrrnefndu og skýrslan til hinnar síðarnefndu er í smíðum.
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun