Framtíðarþróun Landsvirkjunar Finnur Sveinbjörnsson skrifar 24. ágúst 2011 06:00 Landsvirkjun kynnti mögulega framtíðarþróun félagsins fyrr á árinu. Í sumar birti félagið mat óháða aðilans GAM Management (GAMMA) á rekstrar- og efnahagslegum áhrifum af mismunandi framtíðarþróun. Félagið kallar eftir umræðu um þetta efni. GAMMA-skýrslan sýnir réttmæti þeirrar ákvörðunar á sjöunda áratugnum að hefja markvissa stórvirkjun fallavatna og uppbyggingu orkufreks iðnaðar. Lengst af voru markaðsaðstæður Landsvirkjun óhagstæðar því nóg var af ódýrri orku víða um heim. Þetta hefur gerbreyst og samningsstaða félagsins gagnvart orkukaupendum er sífellt að styrkjast. Þótt félagið sé stórskuldugt eftir Kárahnjúkavirkjun, blasir við að félagið verður mjög arðbært og fjárhagslega sterkt sé þess gætt að endursemja um orkuverð til stóriðju í hvert sinn sem tækifæri gefst á komandi árum. Þannig sýna útreikningar GAMMA að félagið getur greitt um 50 ma.kr. að meðaltali á ári í arð og tekjuskatt án þess að ráðast í frekari virkjanir. Þannig getur þetta haldið áfram um langan aldur því virkjanir endast áratugum lengur en sem nemur afskriftatíma þeirra. Ljóst er af ársfundi Landsvirkjunar og kynningu félagsins á GAMMA-skýrslunni að því hugnast best að tvöfalda raforkuvinnslu sína á næstu 15 árum. Þetta gerist ekki nema til komi mikil uppbygging hjá núverandi og nýjum orkukaupendum. Í grófum dráttum myndi slík uppbygging tvöfalda möguleika félagsins til að greiða arð og tekjuskatt til ríkissjóðs. Slíkt kann að hljóma vel, sérstaklega þegar þessar fjárhæðir eru settar í samhengi við núverandi útgjöld ríkissjóðs til ýmissa málaflokka. Tvöföldun raforkuvinnslu Landsvirkjunar kallar á mikla fjárfestingu og umsvif, mun meiri en margir átta sig eflaust á. Samkvæmt GAMMA-skýrslunni mun fjárfesting í virkjunum og hjá orkukaupendum nema um 115 ma.kr. á ári þegar hæst lætur á tímabilinu 2015-2019. Til samanburðar nam samanlögð fjárfesting í Kárahnjúkavirkjun og álveri á Reyðarfirði um 259 ma.kr. (á núgengi krónunnar) á fjórum árum. Meðaltalið var því um 65 ma.kr. á ári og þótti mörgum nóg um. Framtíðarhorfur í íslenskum þjóðarbúskap eru sem betur fer afar bjartar. Gott gengi margra annarra atvinnugreina á sama tíma og ráðist yrði í kröftuga uppbyggingu raforkuvinnslu er eingöngu ávísun á enn eitt þensluskeiðið með tilheyrandi efnahagsvanda. Fram hjá því verður nefnilega ekki litið að lítil von virðist vera um samstöðu um grundvallarbreytingu á fyrirkomulagi gjaldmiðilsmála, peningamála, ríkisfjármála og verðtryggingar, þótt slíkt sé brýnt og ráði miklu um hagsæld þjóðarinnar. Afstaða mín til mögulegrar framtíðarþróunar Landsvirkjunar er þessi: Ÿ Fyrst og fremst ber Landsvirkjun skilyrðislaust að nýta öll tækifæri sem gefast til að hækka orkuverð til stórnotenda í samræmi við þróun erlendis. Þetta er vænlegasta leiðin til að auka arðsemi félagsins til hagsbóta fyrir þjóðina. Ÿ Tvöföldun raforkuvinnslu á næstu 15 árum er of geyst farið. Framtíð Landsvirkjunar er þegar björt og mun skila miklum ávinningi. Sjálfsagt er að nýta sterka stöðu félagsins til kröftugrar uppbyggingar á næstu þremur til fimm árum á meðan efnahagslífið réttir úr kútnum. Eftir það er jafnsjálfsagt að rifa seglin. Ÿ Ná þarf víðtækri sátt um uppbyggingu allrar raforkuvinnslu í landinu. Hún má ekki einskorðast við rammaáætlunina. Viðbúið er að Landsvirkjun og aðrir orkuframleiðendur bítist um þau vinnslusvæði sem verða heimiluð í rammaáætluninni og hver þeirra mun vilja virkja sem hraðast og mest. Orð Rögnu Árnadóttur, skrifstofustjóra Landsvirkjunar, í útvarpsþættinum Vikulokin 9. júlí sl. sýna að það er fyllsta ástæða til að óttast þetta: „Að fólki finnist að Landsvirkjun sé framkvæmdaglöð. Jú, það getur hún vel verið. En Landsvirkjun er nú líka orkuframleiðandi og það er samkeppni um orkuframleiðslu þannig, að hérna, ef að við myndum hverfa af einu svæði, þá bara kemur einhver annar inn, þannig að það er náttúrulega í rauninni gallinn. Hvað náttúrufar snertir, þá er það auðvitað ákveðinn ókostur.“ Ÿ Arðgreiðslur Landsvirkjunar renni í auðlindasjóð sem fjárfesti eingöngu erlendis. Ótvíræðir kostir slíks sjóðs eru tíundaðir í GAMMA-skýrslunni án þess að gert sé ráð fyrir greiðslum í hann. Ég nefni einnig þann möguleika að nýta arðgreiðslurnar um tiltekið árabil til að lækka ógnvekjandi halla á Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins samhliða því sem lífeyriskerfi opinbers starfsfólks, bankastarfsfólks og annarra launþega verði samræmd. Ÿ Sátt um framtíðarþróun Landsvirkjunar þarf að njörva niður með einhverjum hætti og einangra frá dægursveiflum stjórnmálanna. Eins ætti hiklaust að auka enn frekar fjölbreytni í stjórn félagsins og sjálfstæði frá stjórnmálunum, m.a. með því að fá útlendinga í stjórn þess. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Landsvirkjun kynnti mögulega framtíðarþróun félagsins fyrr á árinu. Í sumar birti félagið mat óháða aðilans GAM Management (GAMMA) á rekstrar- og efnahagslegum áhrifum af mismunandi framtíðarþróun. Félagið kallar eftir umræðu um þetta efni. GAMMA-skýrslan sýnir réttmæti þeirrar ákvörðunar á sjöunda áratugnum að hefja markvissa stórvirkjun fallavatna og uppbyggingu orkufreks iðnaðar. Lengst af voru markaðsaðstæður Landsvirkjun óhagstæðar því nóg var af ódýrri orku víða um heim. Þetta hefur gerbreyst og samningsstaða félagsins gagnvart orkukaupendum er sífellt að styrkjast. Þótt félagið sé stórskuldugt eftir Kárahnjúkavirkjun, blasir við að félagið verður mjög arðbært og fjárhagslega sterkt sé þess gætt að endursemja um orkuverð til stóriðju í hvert sinn sem tækifæri gefst á komandi árum. Þannig sýna útreikningar GAMMA að félagið getur greitt um 50 ma.kr. að meðaltali á ári í arð og tekjuskatt án þess að ráðast í frekari virkjanir. Þannig getur þetta haldið áfram um langan aldur því virkjanir endast áratugum lengur en sem nemur afskriftatíma þeirra. Ljóst er af ársfundi Landsvirkjunar og kynningu félagsins á GAMMA-skýrslunni að því hugnast best að tvöfalda raforkuvinnslu sína á næstu 15 árum. Þetta gerist ekki nema til komi mikil uppbygging hjá núverandi og nýjum orkukaupendum. Í grófum dráttum myndi slík uppbygging tvöfalda möguleika félagsins til að greiða arð og tekjuskatt til ríkissjóðs. Slíkt kann að hljóma vel, sérstaklega þegar þessar fjárhæðir eru settar í samhengi við núverandi útgjöld ríkissjóðs til ýmissa málaflokka. Tvöföldun raforkuvinnslu Landsvirkjunar kallar á mikla fjárfestingu og umsvif, mun meiri en margir átta sig eflaust á. Samkvæmt GAMMA-skýrslunni mun fjárfesting í virkjunum og hjá orkukaupendum nema um 115 ma.kr. á ári þegar hæst lætur á tímabilinu 2015-2019. Til samanburðar nam samanlögð fjárfesting í Kárahnjúkavirkjun og álveri á Reyðarfirði um 259 ma.kr. (á núgengi krónunnar) á fjórum árum. Meðaltalið var því um 65 ma.kr. á ári og þótti mörgum nóg um. Framtíðarhorfur í íslenskum þjóðarbúskap eru sem betur fer afar bjartar. Gott gengi margra annarra atvinnugreina á sama tíma og ráðist yrði í kröftuga uppbyggingu raforkuvinnslu er eingöngu ávísun á enn eitt þensluskeiðið með tilheyrandi efnahagsvanda. Fram hjá því verður nefnilega ekki litið að lítil von virðist vera um samstöðu um grundvallarbreytingu á fyrirkomulagi gjaldmiðilsmála, peningamála, ríkisfjármála og verðtryggingar, þótt slíkt sé brýnt og ráði miklu um hagsæld þjóðarinnar. Afstaða mín til mögulegrar framtíðarþróunar Landsvirkjunar er þessi: Ÿ Fyrst og fremst ber Landsvirkjun skilyrðislaust að nýta öll tækifæri sem gefast til að hækka orkuverð til stórnotenda í samræmi við þróun erlendis. Þetta er vænlegasta leiðin til að auka arðsemi félagsins til hagsbóta fyrir þjóðina. Ÿ Tvöföldun raforkuvinnslu á næstu 15 árum er of geyst farið. Framtíð Landsvirkjunar er þegar björt og mun skila miklum ávinningi. Sjálfsagt er að nýta sterka stöðu félagsins til kröftugrar uppbyggingar á næstu þremur til fimm árum á meðan efnahagslífið réttir úr kútnum. Eftir það er jafnsjálfsagt að rifa seglin. Ÿ Ná þarf víðtækri sátt um uppbyggingu allrar raforkuvinnslu í landinu. Hún má ekki einskorðast við rammaáætlunina. Viðbúið er að Landsvirkjun og aðrir orkuframleiðendur bítist um þau vinnslusvæði sem verða heimiluð í rammaáætluninni og hver þeirra mun vilja virkja sem hraðast og mest. Orð Rögnu Árnadóttur, skrifstofustjóra Landsvirkjunar, í útvarpsþættinum Vikulokin 9. júlí sl. sýna að það er fyllsta ástæða til að óttast þetta: „Að fólki finnist að Landsvirkjun sé framkvæmdaglöð. Jú, það getur hún vel verið. En Landsvirkjun er nú líka orkuframleiðandi og það er samkeppni um orkuframleiðslu þannig, að hérna, ef að við myndum hverfa af einu svæði, þá bara kemur einhver annar inn, þannig að það er náttúrulega í rauninni gallinn. Hvað náttúrufar snertir, þá er það auðvitað ákveðinn ókostur.“ Ÿ Arðgreiðslur Landsvirkjunar renni í auðlindasjóð sem fjárfesti eingöngu erlendis. Ótvíræðir kostir slíks sjóðs eru tíundaðir í GAMMA-skýrslunni án þess að gert sé ráð fyrir greiðslum í hann. Ég nefni einnig þann möguleika að nýta arðgreiðslurnar um tiltekið árabil til að lækka ógnvekjandi halla á Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins samhliða því sem lífeyriskerfi opinbers starfsfólks, bankastarfsfólks og annarra launþega verði samræmd. Ÿ Sátt um framtíðarþróun Landsvirkjunar þarf að njörva niður með einhverjum hætti og einangra frá dægursveiflum stjórnmálanna. Eins ætti hiklaust að auka enn frekar fjölbreytni í stjórn félagsins og sjálfstæði frá stjórnmálunum, m.a. með því að fá útlendinga í stjórn þess.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar