Sköpunarkraftur gegn kreppu Össur Skarphéðinsson skrifar 11. janúar 2009 10:17 Jákvæða hliðin á kreppunni er að það er einsog hún hafi leyst fjötra af sköpunargleði Íslendinga. Nýjar hugmyndir vella fram úr háskólum, fyrirtækjum og bílskúrum einsog úr sjóðandi hver. Þetta eru sprotar að nýrri framtíð. Þeir þurfa ekki megawött til að skapa auð. Orkan sem knýr þá er forvitni, menntun og hugarafl - auk endalausrar bjartsýni. Í þessa ágætu blöndu vantar oft startkapítal. Skapandi sprotar og smáyrkjar þurfa þessvegna vind í seglin frá stjórnvöldum til að geta um síðir aflað Íslandi mikils fengs. Markmið okkar á að vera að sigla út úr kreppunni með sterkara og betra atvinnulíf.Aukin framlög til nýsköpunar Í iðnaðarráðuneytinu erum við því önnum kafin við að byggja upp öflugt stuðningskerfi fyrir sprota og hátækniiðnað. Þar fléttast saman skapandi leiðsögn Nýsköpunarmiðstöðvar, beinn fjárhagslegur stuðningur Tækniþróunarsjóðs og þolinmótt fjármagn, bæði í sterkum Nýsköpunarsjóði atvinnulífsins og innan tíðar í öflugu Frumtaki, sem mun láta að sér kveða strax í næstu viku. Sá sjóður er óskabarn og mun verða mikilvægt vaxtarmegn fyrir íslenska nýsköpun. Flaggskip iðnaðarráðuneytisins í því skapandi umhverfi sem við erum að byggja upp fyrir sprotafyrirtækin er Tækniþróunarsjóður. Árlega berast sjóðnum um 100 umsóknir, og þriðjungur hlýtur brautargengi. Langflest verkefnanna, eða 2/3, eru á forræði nýsköpunarfyrirtækja, stórra og smárra, fjórðungi er stýrt af rannsóknarstofnunum, og tíunda hluta af háskólum. Það er til marks um einbeittan vilja til að efla nýsköpun í atvinnulífinu að Alþingi samþykkti tillögu ríkisstjórnarinnar um að efla framlög til sjóðsins verulega á ári kreppunnar. Hann hefur nú til umráða hærri fjárhæð en nokkru sinni, eða 690 milljónir, og veitir allt að 30 milljóna króna styrki til þriggja ára.Nýir frumherja- og markaðsstyrkir Það voru forréttindi að geta í gær kynnt tvo nýja styrkjaflokka á vegum Tækniþróunarsjóðs. Sérstakir Frumherjastyrkir verða nú veittir í fyrsta sinn til frumkvöðla og sprotafyrirtækja með verkefni á byrjunarstigi. Tilgangurinn er að gera frumherjum kleift að þróa góðar hugmyndir af frumstigi, og fleyta nægilega langt til að þær uppfylli skilyrði sjóðsins fyrir lengra komin verkefni. Styrkurinn getur numið 10 milljónum króna. Kröfur verða gerðar um verulegt nýnæmi, en til að auðvelda framgang verkefnanna eru kröfur um mótframlag lækkaðar um helming. Þegar sprotafyrirtæki hefur gengið í gegnum þróunarskeið og er komið með fullbúna vöru er fjármagn gjarnan á þrotum. Sprotann brestur burði til að koma afurðinni á markað. Það lokar um leið fyrir möguleika hans til að sækja sér þolinmótt fjármagn í formi hlutafjárkaupa Nýsköpunarsjóðs, en forsenda þess er trúverðug markaðsáætlun. Þetta er oft erfiðasti tálminn á vegferð sprotanna, og stundum kallaður "nýsköpunargjáin". Til að brúa hana hefur iðnaðarráðuneytið ákveðið að stofna flokk nýrra styrkja, svokallaða Brúarstyrki. Þeir eiga að greiða fyrir markaðssetningu og markaðsrannsóknir og geta fyrsta kastið numið allt að 5 milljónum króna. Hér er um algert nýmæli að ræða. Það mun stórauka möguleika smáyrkja og sprotafyrirtækja til að brjótast inn á gjöfula markaði.Öflugur þolinmæðissjóður Róttæk breyting verður svo í umhverfi sprotafyrirtækja í næstu viku þegar sjóðurinn Frumtak, sem ætlað er að útvega öflugum nýsköpunarsprotum þolinmótt fjármagn, tekur fyrstu ákvörðun sína um fjárfestingu í sprotafyrirtæki. Frumtak er samlagssjóður íslenska ríkisins, bankanna og sex stærstu lífeyrissjóðanna. Hann hefur svigrúm til að fjárfesta rúmlega fjóra milljarða króna á sjö ára líftíma, og vonir standa til að það aukist síðar á árinu um einn milljarð með þátttöku European Investment Fund. Sjóðurinn er ekki feigur, því á síðustu tólf árum hefur iðnaðarráðuneytið þurft þvisvar að blása í hann lífi - nú síðast þegar bankarnir hrundu. Ráðgert er að Frumtak fjárfesti 50 til 100 milljónir króna í 8 til 12 fyrirtækjum á hverju ári, samtals í kringum einn milljarð. Sjóðurinn mun taka ákvörðun um sína fyrstu sprotafjárfestingu í næstu viku, og starfsemi hans mun galopna nýjar dyr fyrir sprotafyrirtæki á Íslandi.Þrenns konar Öndvegisstyrkir Þessu til viðbótar er ákveðið að verja samtals 270 milljónum króna á næstu þremur árum í sérstaka Öndvegisstyrki á þremur völdum sviðum: Orkulíftækni í þágu innlendrar vistvænnar eldsneytisframleiðslu; vistvænna bygginga og skipulags auk hagnýtra rannsókna um sjálfbæra ferðaþjónustu. Á hverju sviði verða veittir 1-2 styrkir í ár, og verkefnin halda þeim í þrjú ár. Þetta er gert í krafti ákvæða um sérstakar markáætlanir í lögum um Tækniþróunarsjóð. Sérstök áhersla verður lögð á náin tengsl við atvinnulífið, og beina þátttöku fyrirtækja. Í efnahagslægðinni, þar sem margir öflugir og velþjálfaðir starfsmenn hafa misst atvinnu sína, hefur iðnaðarráðuneytið einnig beitt sér fyrir samkomulagi við atvinnuleysistryggingasjóð um að sjóðurinn leggi fullar atvinnuleysisbætur með starfsmönnum sem sprota- og nýsköpunarfyrirtæki ráða til sín af atvinnuleysisskrá. Fyrirtækin greiða síðan sjálf það sem á vantar. Þetta mun í senn styrkja fyrirtækin og skapa hundruðum Íslendinga sem misst hafa vinnu möguleika á að hasla sér völl á nýjum vettvangi.Auðlegð Íslands Kreppan má ekki drepa niður trúna á tækifærin sem felast í sterku menntakerfi, öflugum auðlindum og traustu velferðarkerfi. Í iðnaðarráðuneytinu höfum við mótað skýra stefnu um atvinnulíf morgundagsins. Hún byggist á þekkingarframleiðslu, nýsköpun og hátækni, skapandi afþreyingu, ferðaþjónustu á grundvelli náttúru og menningar, og skynsamlegri nýtingu á auðlindum til lands og sjávar - og undir hafsbotninum líka. Öflugur stuðningur við nýsköpun er besta leiðin til að breyta efnilegum sprotafyrirtækjum í sterka framtíðarstofna. Sá stuðningur verður endurgoldinn af fjölbreyttara og öflugra atvinnulífi sem mun skapa Íslendingum mikilvægar gjaldeyristekjur og fjölda vellaunaðra starfa fyrr en varir. Höfundur er iðnaðarráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Össur Skarphéðinsson Mest lesið Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen Skoðun Á Bessastöðum? Ingunn Ásdísardóttir Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon Skoðun Til hamingju, Kópavogur! Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Á Bessastöðum? Ingunn Ásdísardóttir skrifar Skoðun Til hamingju, Kópavogur! Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir í mansalsmálum Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Holan í kerfinu Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Skálkaskjól Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Fá allir sama orlof? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Grafa skoðanakannanir undan lýðræðinu? Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Hugmyndin sú sama í grunninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Stutt við barnafjölskyldur Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í tilefni af Alþjóðlega safnadeginum Dagrún Ósk Jónsdóttir skrifar Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Sjá meira
Jákvæða hliðin á kreppunni er að það er einsog hún hafi leyst fjötra af sköpunargleði Íslendinga. Nýjar hugmyndir vella fram úr háskólum, fyrirtækjum og bílskúrum einsog úr sjóðandi hver. Þetta eru sprotar að nýrri framtíð. Þeir þurfa ekki megawött til að skapa auð. Orkan sem knýr þá er forvitni, menntun og hugarafl - auk endalausrar bjartsýni. Í þessa ágætu blöndu vantar oft startkapítal. Skapandi sprotar og smáyrkjar þurfa þessvegna vind í seglin frá stjórnvöldum til að geta um síðir aflað Íslandi mikils fengs. Markmið okkar á að vera að sigla út úr kreppunni með sterkara og betra atvinnulíf.Aukin framlög til nýsköpunar Í iðnaðarráðuneytinu erum við því önnum kafin við að byggja upp öflugt stuðningskerfi fyrir sprota og hátækniiðnað. Þar fléttast saman skapandi leiðsögn Nýsköpunarmiðstöðvar, beinn fjárhagslegur stuðningur Tækniþróunarsjóðs og þolinmótt fjármagn, bæði í sterkum Nýsköpunarsjóði atvinnulífsins og innan tíðar í öflugu Frumtaki, sem mun láta að sér kveða strax í næstu viku. Sá sjóður er óskabarn og mun verða mikilvægt vaxtarmegn fyrir íslenska nýsköpun. Flaggskip iðnaðarráðuneytisins í því skapandi umhverfi sem við erum að byggja upp fyrir sprotafyrirtækin er Tækniþróunarsjóður. Árlega berast sjóðnum um 100 umsóknir, og þriðjungur hlýtur brautargengi. Langflest verkefnanna, eða 2/3, eru á forræði nýsköpunarfyrirtækja, stórra og smárra, fjórðungi er stýrt af rannsóknarstofnunum, og tíunda hluta af háskólum. Það er til marks um einbeittan vilja til að efla nýsköpun í atvinnulífinu að Alþingi samþykkti tillögu ríkisstjórnarinnar um að efla framlög til sjóðsins verulega á ári kreppunnar. Hann hefur nú til umráða hærri fjárhæð en nokkru sinni, eða 690 milljónir, og veitir allt að 30 milljóna króna styrki til þriggja ára.Nýir frumherja- og markaðsstyrkir Það voru forréttindi að geta í gær kynnt tvo nýja styrkjaflokka á vegum Tækniþróunarsjóðs. Sérstakir Frumherjastyrkir verða nú veittir í fyrsta sinn til frumkvöðla og sprotafyrirtækja með verkefni á byrjunarstigi. Tilgangurinn er að gera frumherjum kleift að þróa góðar hugmyndir af frumstigi, og fleyta nægilega langt til að þær uppfylli skilyrði sjóðsins fyrir lengra komin verkefni. Styrkurinn getur numið 10 milljónum króna. Kröfur verða gerðar um verulegt nýnæmi, en til að auðvelda framgang verkefnanna eru kröfur um mótframlag lækkaðar um helming. Þegar sprotafyrirtæki hefur gengið í gegnum þróunarskeið og er komið með fullbúna vöru er fjármagn gjarnan á þrotum. Sprotann brestur burði til að koma afurðinni á markað. Það lokar um leið fyrir möguleika hans til að sækja sér þolinmótt fjármagn í formi hlutafjárkaupa Nýsköpunarsjóðs, en forsenda þess er trúverðug markaðsáætlun. Þetta er oft erfiðasti tálminn á vegferð sprotanna, og stundum kallaður "nýsköpunargjáin". Til að brúa hana hefur iðnaðarráðuneytið ákveðið að stofna flokk nýrra styrkja, svokallaða Brúarstyrki. Þeir eiga að greiða fyrir markaðssetningu og markaðsrannsóknir og geta fyrsta kastið numið allt að 5 milljónum króna. Hér er um algert nýmæli að ræða. Það mun stórauka möguleika smáyrkja og sprotafyrirtækja til að brjótast inn á gjöfula markaði.Öflugur þolinmæðissjóður Róttæk breyting verður svo í umhverfi sprotafyrirtækja í næstu viku þegar sjóðurinn Frumtak, sem ætlað er að útvega öflugum nýsköpunarsprotum þolinmótt fjármagn, tekur fyrstu ákvörðun sína um fjárfestingu í sprotafyrirtæki. Frumtak er samlagssjóður íslenska ríkisins, bankanna og sex stærstu lífeyrissjóðanna. Hann hefur svigrúm til að fjárfesta rúmlega fjóra milljarða króna á sjö ára líftíma, og vonir standa til að það aukist síðar á árinu um einn milljarð með þátttöku European Investment Fund. Sjóðurinn er ekki feigur, því á síðustu tólf árum hefur iðnaðarráðuneytið þurft þvisvar að blása í hann lífi - nú síðast þegar bankarnir hrundu. Ráðgert er að Frumtak fjárfesti 50 til 100 milljónir króna í 8 til 12 fyrirtækjum á hverju ári, samtals í kringum einn milljarð. Sjóðurinn mun taka ákvörðun um sína fyrstu sprotafjárfestingu í næstu viku, og starfsemi hans mun galopna nýjar dyr fyrir sprotafyrirtæki á Íslandi.Þrenns konar Öndvegisstyrkir Þessu til viðbótar er ákveðið að verja samtals 270 milljónum króna á næstu þremur árum í sérstaka Öndvegisstyrki á þremur völdum sviðum: Orkulíftækni í þágu innlendrar vistvænnar eldsneytisframleiðslu; vistvænna bygginga og skipulags auk hagnýtra rannsókna um sjálfbæra ferðaþjónustu. Á hverju sviði verða veittir 1-2 styrkir í ár, og verkefnin halda þeim í þrjú ár. Þetta er gert í krafti ákvæða um sérstakar markáætlanir í lögum um Tækniþróunarsjóð. Sérstök áhersla verður lögð á náin tengsl við atvinnulífið, og beina þátttöku fyrirtækja. Í efnahagslægðinni, þar sem margir öflugir og velþjálfaðir starfsmenn hafa misst atvinnu sína, hefur iðnaðarráðuneytið einnig beitt sér fyrir samkomulagi við atvinnuleysistryggingasjóð um að sjóðurinn leggi fullar atvinnuleysisbætur með starfsmönnum sem sprota- og nýsköpunarfyrirtæki ráða til sín af atvinnuleysisskrá. Fyrirtækin greiða síðan sjálf það sem á vantar. Þetta mun í senn styrkja fyrirtækin og skapa hundruðum Íslendinga sem misst hafa vinnu möguleika á að hasla sér völl á nýjum vettvangi.Auðlegð Íslands Kreppan má ekki drepa niður trúna á tækifærin sem felast í sterku menntakerfi, öflugum auðlindum og traustu velferðarkerfi. Í iðnaðarráðuneytinu höfum við mótað skýra stefnu um atvinnulíf morgundagsins. Hún byggist á þekkingarframleiðslu, nýsköpun og hátækni, skapandi afþreyingu, ferðaþjónustu á grundvelli náttúru og menningar, og skynsamlegri nýtingu á auðlindum til lands og sjávar - og undir hafsbotninum líka. Öflugur stuðningur við nýsköpun er besta leiðin til að breyta efnilegum sprotafyrirtækjum í sterka framtíðarstofna. Sá stuðningur verður endurgoldinn af fjölbreyttara og öflugra atvinnulífi sem mun skapa Íslendingum mikilvægar gjaldeyristekjur og fjölda vellaunaðra starfa fyrr en varir. Höfundur er iðnaðarráðherra.
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun