Nú reynir á nýsköpun í atvinnulífi

Á síðustu dögum hefur allt verið á fleygiferð í landi okkar. Við stöndum nú frammi fyrir miklum vanda sem verður ekki leystur nema með samheldni, baráttu og einhug. Til skamms tíma hefur verið talað um að íslenskt atvinnulíf byggist á fjórum grunnstoðum, sjávarútvegi, ferðamannaiðnaði, álframleiðslu og fjármálastarfsemi. Ljóst er að fjármálageirinn mun ekki standa undir þeim væntingum sem menn horfðu til, reyndar þvert á móti, bankar eru komnir á hausinn og nú blasir við atvinnuleysi hjá mörgu fólki, sem þar starfaði en einnig fjölmörgum öðrum, eins og til dæmis iðnaðarmönnum vegna mikils samdráttar.

Nú þurfum við að horfa til annarra átta og huga að því hvað við getum gert til að reisa og efla atvinnulífið á ný. Við hljótum að hugsa um það hvort við getum ekki eflt þær atvinnugreinar sem augljóslega eiga góða möguleika. Það hefur t.d. verið ánægjulegt að horfa á jákvæða þróun í ferðamannaiðnaði og stór stökk hafa verið tekin þar síðustu ár ekki síst í tengslum við sjóstangveiði. Þó þessi grein sé orðin nokkuð stór má segja að enn megi bæta þar í, þróa og þroska hana.

Í sjávarútvegi mætti renna styrkari stoðum undir nýsköpun eins og til dæmis þorskeldi og kræklingarækt. Vel mætti hugsa sér, ef veiðiheimildir yrðu auknar, að þær yrðu settar á markað og því fé sem fengist fyrir það yrði varið í þessa nýsköpun. Það er í rauninni undarlegt að við skulum ekki selja krækling fyrir milljónir til Evrópu því neyslan þar mælist í hundruðum þúsunda tonna.

Við hljótum líka að velta því fyrir okkur hvort ekki sé hægt að koma á fót verksmiðju sem framleiðir vörur úr áli eins og t.d. háspennulínur, en mikið af áli er notað í þær. Þannig væri hægt að auka arðsemi þeirrar álframleiðslu sem fyrir er í landinu, svo dæmi sé tekið.

Það hefur verið ánægjulegt að sjá hvernig bændur hafa lagt í ýmsa nýbreytni eins og til dæmis með verkefninu „Beint frá býli". Þá hefur staða krónunnar stóraukið möguleika landbúnaðarins til útflutnings á frábærum matvælum sem við erum stolt af.

Sú þjóð sem stendur frammi fyrir því að stokka upp spilin og endurmeta gildin, hlýtur að þurfa að svara fjölmörgum spurningum eins og þessari: Á allt að vera eins og áður var? Eða ætlum við að breyta reglunum með tilliti til þjóðarinnar allrar, hags hennar og framtíðar? Hluti þessa endurmats hlýtur að koma fram í því hvernig við hyggjumst deila út sameiginlegum auðlindum okkar. Á margan hátt má segja að úthlutun hugsanlegs viðbótarkvóta sé prófsteinn á þetta. Slíkan kvóta þyrfti að setja á markað þar sem allir sætu við sama borð. Sú ráðstöfun væri mikil og jákvæð framför, tákn um nýja tíma og jákvæð skilaboð til mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna.

Höfundur er varaformaður sjávarútvegs- og landbúnaðarnefndar Alþingis.