Framdi Fréttablaðið glæp? 1. nóvember 2005 00:01 Hróbjartur Jónatansson hrl. ritar grein í Morgunblaðið 3. október undir heitinu „Glæpur Fréttablaðsins“. Í greininni fjallar lögmaðurinn um lögbannsmál sem hann fer með f.h. Jónínu Benediktsdóttur. Í greininni er því haldið fram að Fréttablaðið hafi framið glæp og vísar lögmaðurinn til nokkurra lagaákvæða m.a. stjórnarskrár og almennra hegningarlaga. Í grein sinni gefur lögmaðurinn sér þá forsendu að glæpur hafi verið framinn en það er röng staðhæfing. Lögbannsmálið er einkamál og hefur ekkert með glæp að gera, refsingu eða viðurlög. Tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. er mjög víðtækt. Í dómi Hæstaréttar í máli gegn Agnesi Bragadóttur frá 1996 segir meðal annars: „Efni ákvæðisins á rót sína að rekja til ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála um tjáningarfrelsi og byggist á þeim sjónarmiðum að það sé almennt æskilegt og í samræmi við lýðræðishefðir að almenningur fái að fylgjast með því sem er að gerast í þjóðfélaginu. Í málinu var krafist að Agnes gæfi upp heimildarmann sinn en rannsóknarlögregla taldi að einn af yfirmönnum Landsbanka Íslands hefði gerst brotlegur við ákvæði laga og rofið þagnarskyldu og orðið með því sekur um alvarlegt trúnaðarbrot. Þeirri beiðni var hafnað og um leið viðurkennt mikilvægi þess að tjáningarfrelsið sé ekki heft með þeim hætti að það geti skaðað eðlilega lýðræðislega umræðu og upplýsingagjöf. Fréttablaðið hefur ekki brotið gegn ákvæðum laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga eins og lögmaður Jónínu Benediktsdóttur heldur fram. Í 5. gr. laganna er vísað til að víkja megi frá ákvæðum laganna í þágu fjölmiðlunar en það er ekki aðalatriðið heldur hitt að lögin gilda um rafræna og handvirka skráningu persónuupplýsinga sem eiga að vera hluti af skrá. Tilvísun í lög um fjarskipti hefur takmarkað gildi enda bendir lögmaðurinn ekki á sérstaka lagagrein fullyrðingum sínum til stuðnings. Markmið þeirra laga er að tryggja hagkvæm og örugg fjarskipti hér á landi og efla virka samkeppni á fjarskiptamarkaði. Ákvæði laganna um vernd persónuupplýsinga og friðhelgi einkalífs varðar aðallega þá sem hafa með fjarskipti að gera, en ekki birtingu fjölmiðils úr ljósritum. Lögmaðurinn vísar í lögbannsbeiðni sinni til 228. og 229. gr. almennra hegningarlaga því til stuðnings að Fréttablaðið hafi brotið af sér. Verknaðarlýsing 228. gr. almennra hegningarlaga á ekki við um birtingu Fréttablaðsins á ljósritum af tölvupósti Jónínu Benediktsdóttur. Málið er ekki flóknara en það. Í 229. gr. alm. hgl. segir að hver sem skýri opinberlega frá einkamálefnum annars manns án þess að nægar ástæður séu fyrir hendi er réttlæti verknaðinn skuli sæta þar til greindri refsingu. Meginatriðið er að það er almennt óheimilt að skýra frá einkamálefnum fólks. Á því eru þó undantekningar og séu þær ástæður fyrir hendi sem réttlæta verknaðinn er þar ekki um refsivert brot eða glæp að ræða. Slíkar ástæður voru fyrir hendi varðandi birtingu Fréttablaðsins, auk heldur var ekki um einkamálefni að ræða. Fréttablaðið birti eingöngu úr gögnunum fréttaefni sem á erindi til almennings eftir að blaðamaður hafði rætt við hlutaðeigandi. Gerð er grein fyrir verkþáttum ákveðinna nafngreindra og að hluta ónafngreindra aðila við að koma fram ákæru á hendur forráðamönnum Baugs. Frá því í ágústmánuði hefur verið fjallað um þær ákærur. Ýmsir aðilar hafa tjáð sig um málið. Skiptir máli fyrir fólk að fá að vita hvernig málið varð til? Er glæpur að upplýsa það? Er glæpur að gera grein fyrir verkþáttum þeirra sem komu að því að fá Jón Gerald Sullenberger til að kæra? Getur nokkur haldið því fram að upplýsingar um það eigi ekki erindi til almennings í landinu? Að sjálfsögðu á almenningur í landinu að fá að vita hverjir það eru sem koma að því að ákæra á hendur forsvarsmönnum Baugs er sett fram. Slíkt er eðlilegur hluti af umræðu og upplýsingagjöf í lýðræðisþjóðfélagi. Af þeim sökum mundu upplýsingar um atriði sem skipta jafn miklu máli aldrei verða talin brot gegn ákvæði 229. gr. almennra hegningarlaga. En fleira kemur til. Fréttablaðið hefur ekki skýrt frá einkamálefnum þeirra aðila sem um ræðir. Birtar voru upplýsingar um það með hvaða hætti reynt var að koma á skattrannsókn gagnvart Baugi og síðar kæru á hendur forsvarsmönnum Baugs. Slíkt eru ekki viðkvæmar persónuupplýsingar um sendanda eða viðtakendur tölvupóstsins þó þar sé um viðkvæmar og óvæntar upplýsingar að ræða. Fréttablaðið hefur því ekki framið glæp. Fréttablaðið hefur ekki gert annað en að gegna því hlutverki sem er skylda fréttamiðils og hver einasti frjáls fjölmiðill hefði birt í lýðfrjálsu landi. Hvar hefði Watergate-málið lent hefðu viðmiðanir gilt sem lögmaður Jónínu heldur fram? Hvað hefði orðið um ákæru á New York Times vegna Pentagon-skjalanna? Í stað þess að Nixon hrökklaðist frá völdum og Erlichman og Haldeman lentu í fangelsi hefðu Bandaríkjamenn setið uppi með menn á æðstu valdastólum sem höfðu gerst brotlegir við refsilög. Birting gagna er ekki glæpur fréttamiðilsins jafnvel þó einhver hafi komist yfir þau með ólögmætum hætti. Hefði Fréttablaðið stungið þessum gögnum undir stól og ekki birt það sem máli skiptir hefði Fréttablaðið framið glæp gegn lesendum sínum og lýðræðinu í landinu. Glæpur Fréttablaðsins er sá einn að hafa rækt skyldu sína við málfrelsið og eðlilega upplýsingagjöf til almennings í landinu. Sumir kalla það ef til vill glæp en ég kalla það virðingu fyrir að gefa borgurum í lýðfrjálsu landi eðlilegar upplýsingar. Jón Magnússon lögmaður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gestapennar Í brennidepli Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir Skoðun Nöturlegt ævikvöld Elín Hirst Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun Manstu ekki eftir mér Sævar Helgi Lárusson Skoðun Er keisarinn ekki í neinum fötum? Hákon Gunnarsson ,Bergljót Kristinsdóttir Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson skrifar Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaða ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þekking á naloxone nefúða getur bjargað lífi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar Skoðun Stærsta loftslagsráðstefna í heimi Nótt Thorberg skrifar Skoðun Er keisarinn ekki í neinum fötum? Hákon Gunnarsson ,Bergljót Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing um sáttamiðlun Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Nöturlegt ævikvöld Elín Hirst skrifar Skoðun Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite skrifar Skoðun Manstu ekki eftir mér Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Hróbjartur Jónatansson hrl. ritar grein í Morgunblaðið 3. október undir heitinu „Glæpur Fréttablaðsins“. Í greininni fjallar lögmaðurinn um lögbannsmál sem hann fer með f.h. Jónínu Benediktsdóttur. Í greininni er því haldið fram að Fréttablaðið hafi framið glæp og vísar lögmaðurinn til nokkurra lagaákvæða m.a. stjórnarskrár og almennra hegningarlaga. Í grein sinni gefur lögmaðurinn sér þá forsendu að glæpur hafi verið framinn en það er röng staðhæfing. Lögbannsmálið er einkamál og hefur ekkert með glæp að gera, refsingu eða viðurlög. Tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. er mjög víðtækt. Í dómi Hæstaréttar í máli gegn Agnesi Bragadóttur frá 1996 segir meðal annars: „Efni ákvæðisins á rót sína að rekja til ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála um tjáningarfrelsi og byggist á þeim sjónarmiðum að það sé almennt æskilegt og í samræmi við lýðræðishefðir að almenningur fái að fylgjast með því sem er að gerast í þjóðfélaginu. Í málinu var krafist að Agnes gæfi upp heimildarmann sinn en rannsóknarlögregla taldi að einn af yfirmönnum Landsbanka Íslands hefði gerst brotlegur við ákvæði laga og rofið þagnarskyldu og orðið með því sekur um alvarlegt trúnaðarbrot. Þeirri beiðni var hafnað og um leið viðurkennt mikilvægi þess að tjáningarfrelsið sé ekki heft með þeim hætti að það geti skaðað eðlilega lýðræðislega umræðu og upplýsingagjöf. Fréttablaðið hefur ekki brotið gegn ákvæðum laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga eins og lögmaður Jónínu Benediktsdóttur heldur fram. Í 5. gr. laganna er vísað til að víkja megi frá ákvæðum laganna í þágu fjölmiðlunar en það er ekki aðalatriðið heldur hitt að lögin gilda um rafræna og handvirka skráningu persónuupplýsinga sem eiga að vera hluti af skrá. Tilvísun í lög um fjarskipti hefur takmarkað gildi enda bendir lögmaðurinn ekki á sérstaka lagagrein fullyrðingum sínum til stuðnings. Markmið þeirra laga er að tryggja hagkvæm og örugg fjarskipti hér á landi og efla virka samkeppni á fjarskiptamarkaði. Ákvæði laganna um vernd persónuupplýsinga og friðhelgi einkalífs varðar aðallega þá sem hafa með fjarskipti að gera, en ekki birtingu fjölmiðils úr ljósritum. Lögmaðurinn vísar í lögbannsbeiðni sinni til 228. og 229. gr. almennra hegningarlaga því til stuðnings að Fréttablaðið hafi brotið af sér. Verknaðarlýsing 228. gr. almennra hegningarlaga á ekki við um birtingu Fréttablaðsins á ljósritum af tölvupósti Jónínu Benediktsdóttur. Málið er ekki flóknara en það. Í 229. gr. alm. hgl. segir að hver sem skýri opinberlega frá einkamálefnum annars manns án þess að nægar ástæður séu fyrir hendi er réttlæti verknaðinn skuli sæta þar til greindri refsingu. Meginatriðið er að það er almennt óheimilt að skýra frá einkamálefnum fólks. Á því eru þó undantekningar og séu þær ástæður fyrir hendi sem réttlæta verknaðinn er þar ekki um refsivert brot eða glæp að ræða. Slíkar ástæður voru fyrir hendi varðandi birtingu Fréttablaðsins, auk heldur var ekki um einkamálefni að ræða. Fréttablaðið birti eingöngu úr gögnunum fréttaefni sem á erindi til almennings eftir að blaðamaður hafði rætt við hlutaðeigandi. Gerð er grein fyrir verkþáttum ákveðinna nafngreindra og að hluta ónafngreindra aðila við að koma fram ákæru á hendur forráðamönnum Baugs. Frá því í ágústmánuði hefur verið fjallað um þær ákærur. Ýmsir aðilar hafa tjáð sig um málið. Skiptir máli fyrir fólk að fá að vita hvernig málið varð til? Er glæpur að upplýsa það? Er glæpur að gera grein fyrir verkþáttum þeirra sem komu að því að fá Jón Gerald Sullenberger til að kæra? Getur nokkur haldið því fram að upplýsingar um það eigi ekki erindi til almennings í landinu? Að sjálfsögðu á almenningur í landinu að fá að vita hverjir það eru sem koma að því að ákæra á hendur forsvarsmönnum Baugs er sett fram. Slíkt er eðlilegur hluti af umræðu og upplýsingagjöf í lýðræðisþjóðfélagi. Af þeim sökum mundu upplýsingar um atriði sem skipta jafn miklu máli aldrei verða talin brot gegn ákvæði 229. gr. almennra hegningarlaga. En fleira kemur til. Fréttablaðið hefur ekki skýrt frá einkamálefnum þeirra aðila sem um ræðir. Birtar voru upplýsingar um það með hvaða hætti reynt var að koma á skattrannsókn gagnvart Baugi og síðar kæru á hendur forsvarsmönnum Baugs. Slíkt eru ekki viðkvæmar persónuupplýsingar um sendanda eða viðtakendur tölvupóstsins þó þar sé um viðkvæmar og óvæntar upplýsingar að ræða. Fréttablaðið hefur því ekki framið glæp. Fréttablaðið hefur ekki gert annað en að gegna því hlutverki sem er skylda fréttamiðils og hver einasti frjáls fjölmiðill hefði birt í lýðfrjálsu landi. Hvar hefði Watergate-málið lent hefðu viðmiðanir gilt sem lögmaður Jónínu heldur fram? Hvað hefði orðið um ákæru á New York Times vegna Pentagon-skjalanna? Í stað þess að Nixon hrökklaðist frá völdum og Erlichman og Haldeman lentu í fangelsi hefðu Bandaríkjamenn setið uppi með menn á æðstu valdastólum sem höfðu gerst brotlegir við refsilög. Birting gagna er ekki glæpur fréttamiðilsins jafnvel þó einhver hafi komist yfir þau með ólögmætum hætti. Hefði Fréttablaðið stungið þessum gögnum undir stól og ekki birt það sem máli skiptir hefði Fréttablaðið framið glæp gegn lesendum sínum og lýðræðinu í landinu. Glæpur Fréttablaðsins er sá einn að hafa rækt skyldu sína við málfrelsið og eðlilega upplýsingagjöf til almennings í landinu. Sumir kalla það ef til vill glæp en ég kalla það virðingu fyrir að gefa borgurum í lýðfrjálsu landi eðlilegar upplýsingar. Jón Magnússon lögmaður
Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun
Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaða ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar
Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun