Ræðu­maður á ís­lenskri friðar­ráðstefnu rann­sakaður fyrir valdaránsáætlun

Rannsókn öryggislögreglunnar FSB, sem tók við keflinu af KGB, beinist að öllum fulltrúum í svonefndri rússneskri nefnd gegn stríði. Hún er skipuð rússneskum stjórnmálamönnum, kaupsýslumönnum, blaðamönnum, lögfræðingum, listamönnum og fræðimönnum sem eru á móti stríðsrekstri Rússa í Úkraínu og eru í útlegð frá heimalandi sínu.

FSB sakar nefndarmenninna um að leggja á ráðin um að hrifsa völdin með ofbeldi í Rússlandi.

Þekktastir nefndarmanna eru Garrí Kasparov, stórmeistari í skák, Mikhail Khodorkovskí, fyrrum ríkasti maður Rússlands, og Mikhail Kasjanov, fyrrverandi forsætisráðherra landsins.Í honum er einnig Vladímír Kara-Murza, blaða- og andófsmaður sem var fangelsaður fyrir að gagnrýna innrásina í Úkraínu.

Kara-Murza var staddur á Íslandi í síðustu viku en hann tók þátt í ráðstefnu Höfða friðarseturs. Hann sagði við fréttamann Sýnar við það tækifæri að mikilvægt væri undirbúa breytingar í Rússlandi þegar og ef Vladímír Pútín forseti hverfur frá völdum.

Andófsmaðurinn var á meðal þeirra sem Rússar afhentu Bandaríkjastjórn í umfangsmestu fangaskiptum frá lokum kalda stríðsins í fyrra. Í staðinn fengu Rússar meðal annars launmorðingja sem drap mann um hábjartan dag í almenningsgarði í Þýskalandi. 

Telur rannsóknina ógn við andófsfólk erlendis

Öryggislögreglan virðist líta á Khodorkovskí sem höfuðpaur nefndarinnar gegn stríði því hún vísar til hópsins sem „Khodorkovkí og vitorðsmanna hans“. Hún greindi frá rannsókninni á hópnum innan við tveimur vikum eftir að Khodorkovskí sagðist stefna að því að taka þátt í samræðuvettvangi fyrir rússneska lýðræðissinna í útlegð sem Evrópuráðsþingið boðaði að það ætlaði að stofna.

Khodorkovskí vísar ásökunum á bug í viðtali við Reuters-fréttastofuna, ekki síst þeim um að nefndin gegn stríði hafi fjármagnað hersveitir í Úkraínu. Samtökin starfi eingöngu fyrir opnum tjöldum og í þágu friðar og mannúðar.

Hann telur Pútin felmtri sleginn yfir því að stefna eigi andstæðingum hans saman en þeir gætu stjórnar Rússlandi í framtíðinni þegar hann missir völdin. Rannsókn FSB gæti verið ógn við öryggi rússnesks andófsfólks erlendis.

„Slík ákvörðun eykur án nokkurs vafa áhættu þeirra sem ákveða sjálfir að þeir séu tilbúnir að stilla sér upp sem valkosti við stjórn Pútíns,“ segir Khodorkovskí.

Stjórnvöld í Kreml hafa ítrekað sýnt fram á að þau hika ekki við að beita sér gegn þeim sem þau telja sig eiga eitthvað sökótt við. Bresk kona lést meðal annars eftir að rússneskir tilræðismenn eitruðu fyrir Sergei Skrípal, fyrrverandi njósnara Rússa, og skildu eftir taugaeitur í ilmvatnsflösku í bænum Salisbury á Englandi árið 2018.

Khodorkovskí varð ríkasti maður Rússlands og einn svokallaðra ólígarka eftir að hann eignaðist ríkisolíufélag eftir fall Sovétríkjanna. Stjórn Pútíns fangelsaði hann fyrir meint fjársvik og afplánaði hann tíu ár í síberískri fanganýlendu fyrir sakir sem hann og vestræn ríki telja hafa átt sér pólitískar rætur. Hann var náðaður og flúði Rússland árið 2013.