Lýðræðið kostar Hákon Gunnarsson skrifar 7. febrúar 2025 12:30 Winston Churchill sagði einhvern tíma að lýðræði væri versta fyrirkomulag í stjórnskipan sem til væri – reyndar fyrir utan öll önnur sem menn hefðu prófað hingað til. Það er mikið til í þessu. Lýðræðið er ekkert auðvelt í framkvæmd og alltaf er verið að reka sig á galla þess. Því miður er það svo að ef það á að halda uppi lýðræðislegum stjórnarháttum þá kostar það fjármuni. Flestir eru sem betur fer sammála um að vanda þarf til stjórnmálaumræðunnar. Það er hinsvegar þannig að til að starf stjórnmálaflokka sé með öflugum hætti að þá þurfa þeir fjármuni. Í raun eru stjórnmálaflokkar hornsteinn lýðræðisins – þó margir elski ekkert annað meira en að tala þá niður og hversu spilltir þeir eru. Margir eru þeirrar skoðunar að það sé fráleitt að ríki og sveitarfélög styðji stjórnmálaöfl með opinberu fé. Það sé ekki hlutverk hins opinbera að gera slíkt, þeir eigi að fjármagna sig sjálfir. Aðrir eru þeirrar skoðunar að það sé fráleitt að stjórnmálasamtök reiði sig á fjárframlög einstaklinga og (oft ríkra) fyrirtækja. Það kalli á að stjórnmálin séu nánast „keypt“ af valdamiklum aðilum með sérhagsmuni. Ef þessar leiðir væru farnar hvor um sig – þá væru engin stjórnmálaöfl starfandi – og sennilega lýðræðið ekki heldur. Raunin er sú að farin hefur verið blönduð leið til að halda starfi stjórnmálaflokka gangandi til dæmis hér á landi. Opinber fjárstyrkur til stjórnmálasamtaka er talsverður og hefur farið vaxandi, sérstaklega á þessari öld. Þá hefur gagnsæi í framlögum einstaklinga og fyrirtækja orðið langtum betri og ágætur rammi er kominn yfir þau mál. Form og innihald Um aldamótin var tekin upp sú hefð að stjórnmálasamtök fengu greitt úr ríkissjóði framlag sem tengt hefur verið við atkvæðamagn í undangengnum kosningum. Um þetta hefur ríkt samkomulag og framkvæmdin hefur verið frekar hnökralaus en eflaust ekki án galla. Þá gerist það að allt í einu núna fyrir einhverjum vikum að ýmsir fara að klóra sér í höfðinu. Viti menn: Starfsmenn einstakra flokka höfðu ekki breytt félagaformi á skráningu stjórnmálaflokksins sem fram fór með lögmætum hætti á sínum tíma. Umfjöllun sumra miðla minnir mann á illa innrætta stráklinga á skólalóðum áttunda áratugar síðustu aldar, og ég man vel. Sérstaklega hefur verið átakanlegt að sjá Morgunblaðið í þvílíkum ham að minnir mann á ógnartíma kalda stríðsins. Það skyggir reyndar aðeins þeirra þórðargleði að Sjálfstæðisflokkurinn hefur líka verið í vandræðum með að merkja rétt við í dálka hinnar opinberu umsóknareyðublaða – en Mogginn þagar um slíkt. Matthías Johannessen, hinn farsæli ritstjóri þessa sama Morgunblaðs frá blómatímum þess sagði einmitt að „kalda stríðið gerði engan okkar að betri manni“. Hættum þessari vitleysu Auðvitað ber Flokki fólksins að fá þessa fjármuni – þrátt fyrir einhvern misskilning í útfyllingu opinberra eyðublaða í hinu opinbera kerfi. Sjálfstæðisflokkurinn líka. Í þessu samhengi er áhugavert að skoða hverjar eru leiðbeiningarskyldur opinberra aðila í ferli sem þessu. Auðvitað er það vilji löggjafans að fjármunirnir renni til þeirra sem hlutu atkvæði í lýðræðislegum kosningum. Það er enginn að taka sér opinbera fjármuni sem honum ekki ber, og því síður hafa komið fram vísbendingar um að sjtórnmálaaflið hafi þegið fjármuni að utan eða í of miklu magni frá einstökum aðilum. Hér snýst umræðan aðeins og eingöngu um skráningu – formsatriði – sem verður leiðrétt í samræmi við leiðbeiningar fjármálaráðuneytis sem átti fyrir löngu að vera búið að veita. Skaðinn af þessari röngu skráningu er enginn, og einsýnt að hér er sökin yfirvalda sem sinnti ekki leiðbeiningarskyldu sinni á vakt síðustu ríkisstjórnar. Þetta gerir ekkert annað en að varpa rýrð á starf þeirra sem leggja það á sig að starfa í stjórnmálastarfi og hljóta til þess brautargengi. Það er ljótur leikur. Vinir Kópavogs Þetta mál tók á sig nokkuð sérstaka mynd í vikunni þegar bæjarstjóri Kópavogs hafði fyrir því að láta fara fram rannsókn á því hvort Vinir Kópavogs hefðu hakað í réttan dálk í þessu ferli. Það er mjög sérstakt að bæjarstjóri skuli líta á þetta mál sem sérstaklega mikilvægt viðfangsefni. Kópavogsbær veltir 56 milljörðum af almannafé. Við erum hér að tala um 2.3 milljónir króna. Þetta er auðvitað af sama meiði og Morgunblaðið var með sem sína nálgun. Vinir Kópavogs væru ekki alvöru stjórnmálasamtök heldur einhver villuráfandi söfnuður sem ætluðu sér að svíkja fé úr almannaeigu af því þeir væru ekki alvöru „stjórnmálaflokkur“. Ég var einn af þeim sem stofnuðu Vini Kópavogs. Ég kaus hinsvegar að vera ekki meðal þeirra sem töldu það vænlegt að bjóða fram Vini Kópavogs kosningum til bæjarstjórnar og er enn á þeirri skoðun. Ég vildi sem jafnaðarmaður vera með pólitíska hrygglengju í Samfylkingunni og er varabæjarfulltrúi þess flokks og er stoltur af mínum flokki í ríkisstjórn og annars staðar. Það breytir ekki þeirri staðreynd að Vinir Kópavogs hlutu mikið brautargengi í síðustu kosningum. Það er í raun eini mælikvarðinn á hvort þeir eiga erindi í stjórnmálin í Kópavogi. Hættum þessari vitleysu og virðum leikreglur lýðræðisins. Winston Churchill hafði rétt fyrir sér – lýðræðið verður að vernda. Höfundur er varabæjarfulltrúi Samfylkingarinnar í Kópavogi og situr í skipulags- og umhverfisráði bæjarins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 24.05.2025 Halldór #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Nú þurfa foreldrar að vera hugrakkir Jón Pétur Zimsen Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Winston Churchill sagði einhvern tíma að lýðræði væri versta fyrirkomulag í stjórnskipan sem til væri – reyndar fyrir utan öll önnur sem menn hefðu prófað hingað til. Það er mikið til í þessu. Lýðræðið er ekkert auðvelt í framkvæmd og alltaf er verið að reka sig á galla þess. Því miður er það svo að ef það á að halda uppi lýðræðislegum stjórnarháttum þá kostar það fjármuni. Flestir eru sem betur fer sammála um að vanda þarf til stjórnmálaumræðunnar. Það er hinsvegar þannig að til að starf stjórnmálaflokka sé með öflugum hætti að þá þurfa þeir fjármuni. Í raun eru stjórnmálaflokkar hornsteinn lýðræðisins – þó margir elski ekkert annað meira en að tala þá niður og hversu spilltir þeir eru. Margir eru þeirrar skoðunar að það sé fráleitt að ríki og sveitarfélög styðji stjórnmálaöfl með opinberu fé. Það sé ekki hlutverk hins opinbera að gera slíkt, þeir eigi að fjármagna sig sjálfir. Aðrir eru þeirrar skoðunar að það sé fráleitt að stjórnmálasamtök reiði sig á fjárframlög einstaklinga og (oft ríkra) fyrirtækja. Það kalli á að stjórnmálin séu nánast „keypt“ af valdamiklum aðilum með sérhagsmuni. Ef þessar leiðir væru farnar hvor um sig – þá væru engin stjórnmálaöfl starfandi – og sennilega lýðræðið ekki heldur. Raunin er sú að farin hefur verið blönduð leið til að halda starfi stjórnmálaflokka gangandi til dæmis hér á landi. Opinber fjárstyrkur til stjórnmálasamtaka er talsverður og hefur farið vaxandi, sérstaklega á þessari öld. Þá hefur gagnsæi í framlögum einstaklinga og fyrirtækja orðið langtum betri og ágætur rammi er kominn yfir þau mál. Form og innihald Um aldamótin var tekin upp sú hefð að stjórnmálasamtök fengu greitt úr ríkissjóði framlag sem tengt hefur verið við atkvæðamagn í undangengnum kosningum. Um þetta hefur ríkt samkomulag og framkvæmdin hefur verið frekar hnökralaus en eflaust ekki án galla. Þá gerist það að allt í einu núna fyrir einhverjum vikum að ýmsir fara að klóra sér í höfðinu. Viti menn: Starfsmenn einstakra flokka höfðu ekki breytt félagaformi á skráningu stjórnmálaflokksins sem fram fór með lögmætum hætti á sínum tíma. Umfjöllun sumra miðla minnir mann á illa innrætta stráklinga á skólalóðum áttunda áratugar síðustu aldar, og ég man vel. Sérstaklega hefur verið átakanlegt að sjá Morgunblaðið í þvílíkum ham að minnir mann á ógnartíma kalda stríðsins. Það skyggir reyndar aðeins þeirra þórðargleði að Sjálfstæðisflokkurinn hefur líka verið í vandræðum með að merkja rétt við í dálka hinnar opinberu umsóknareyðublaða – en Mogginn þagar um slíkt. Matthías Johannessen, hinn farsæli ritstjóri þessa sama Morgunblaðs frá blómatímum þess sagði einmitt að „kalda stríðið gerði engan okkar að betri manni“. Hættum þessari vitleysu Auðvitað ber Flokki fólksins að fá þessa fjármuni – þrátt fyrir einhvern misskilning í útfyllingu opinberra eyðublaða í hinu opinbera kerfi. Sjálfstæðisflokkurinn líka. Í þessu samhengi er áhugavert að skoða hverjar eru leiðbeiningarskyldur opinberra aðila í ferli sem þessu. Auðvitað er það vilji löggjafans að fjármunirnir renni til þeirra sem hlutu atkvæði í lýðræðislegum kosningum. Það er enginn að taka sér opinbera fjármuni sem honum ekki ber, og því síður hafa komið fram vísbendingar um að sjtórnmálaaflið hafi þegið fjármuni að utan eða í of miklu magni frá einstökum aðilum. Hér snýst umræðan aðeins og eingöngu um skráningu – formsatriði – sem verður leiðrétt í samræmi við leiðbeiningar fjármálaráðuneytis sem átti fyrir löngu að vera búið að veita. Skaðinn af þessari röngu skráningu er enginn, og einsýnt að hér er sökin yfirvalda sem sinnti ekki leiðbeiningarskyldu sinni á vakt síðustu ríkisstjórnar. Þetta gerir ekkert annað en að varpa rýrð á starf þeirra sem leggja það á sig að starfa í stjórnmálastarfi og hljóta til þess brautargengi. Það er ljótur leikur. Vinir Kópavogs Þetta mál tók á sig nokkuð sérstaka mynd í vikunni þegar bæjarstjóri Kópavogs hafði fyrir því að láta fara fram rannsókn á því hvort Vinir Kópavogs hefðu hakað í réttan dálk í þessu ferli. Það er mjög sérstakt að bæjarstjóri skuli líta á þetta mál sem sérstaklega mikilvægt viðfangsefni. Kópavogsbær veltir 56 milljörðum af almannafé. Við erum hér að tala um 2.3 milljónir króna. Þetta er auðvitað af sama meiði og Morgunblaðið var með sem sína nálgun. Vinir Kópavogs væru ekki alvöru stjórnmálasamtök heldur einhver villuráfandi söfnuður sem ætluðu sér að svíkja fé úr almannaeigu af því þeir væru ekki alvöru „stjórnmálaflokkur“. Ég var einn af þeim sem stofnuðu Vini Kópavogs. Ég kaus hinsvegar að vera ekki meðal þeirra sem töldu það vænlegt að bjóða fram Vini Kópavogs kosningum til bæjarstjórnar og er enn á þeirri skoðun. Ég vildi sem jafnaðarmaður vera með pólitíska hrygglengju í Samfylkingunni og er varabæjarfulltrúi þess flokks og er stoltur af mínum flokki í ríkisstjórn og annars staðar. Það breytir ekki þeirri staðreynd að Vinir Kópavogs hlutu mikið brautargengi í síðustu kosningum. Það er í raun eini mælikvarðinn á hvort þeir eiga erindi í stjórnmálin í Kópavogi. Hættum þessari vitleysu og virðum leikreglur lýðræðisins. Winston Churchill hafði rétt fyrir sér – lýðræðið verður að vernda. Höfundur er varabæjarfulltrúi Samfylkingarinnar í Kópavogi og situr í skipulags- og umhverfisráði bæjarins.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun