Virðing fyrir kennurum eykur árangur nemenda Íris E. Gísladóttir skrifar 4. febrúar 2025 21:00 Kennarar heyja nú baráttu sem varðar okkur öll, en samfélagið virðist ekki gera sér fulla grein fyrir alvarleika málsins. Íslenskt menntakerfi stendur á krossgötum, þar sem kennarar eru þvingaðir til verkfalla í leit að réttlátum kjörum á sama tíma og áhrifamiklir einstaklingar og foreldrar draga stöðu þeirra í efa opinberlega. Þetta er hættuleg þróun sem setur framtíð menntunar í landinu í stórhættu. Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á að menntakerfi blómstra þar sem kennarar njóta virðingar og viðurkenningar fyrir störf sín. Varkey Foundation’s Global Teacher Status Index (GTSI) sýndi að lönd þar sem kennarar njóta meiri félagslegrar virðingar, eins og Kína og Finnland, skila betri námsárangri í alþjóðlegum könnunum eins og PISA. TALIS-könnun OECD styður þetta enn frekar og sýnir að þegar kennarar eru virtir í samfélaginu eru þeir líklegri til að beita nýjungum í kennslu, halda í hæfileikaríka starfskrafta og hafa jákvæð áhrif á nemendur. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Áhrif á nemendur og menntakerfið Áhrif þessa á íslenska nemendur eru óumflýjanleg. Skýrsla UNESCO frá 2021 bendir á að slæmar vinnuaðstæður og skortur á faglegri viðurkenningu stuðli að fækkun í kennarastéttinni. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Að byggja upp virðingu fyrir kennurum Sérfræðingar benda á nokkrar lykilaðgerðir sem geta aukið stöðu kennara og styrkt menntakerfi: Samkeppnishæf laun og fríðindi – Að tryggja sanngjörn laun og kjör eykur starfsánægju og heldur hæfum kennurum í starfi. Tækifæri til faglegrar þróunar – Símenntun og þjálfun eykur hæfni og eflir virðingu fyrir kennarastarfinu. Opinber viðurkenning – Að draga fram framlag kennara í fjölmiðlum og verðlauna þá getur breytt almenningsáliti. Valdefling kennara í stefnumótun – Að leyfa kennurum að taka þátt í ákvarðanatöku skilar betri stefnumótun í menntakerfinu. Minnkun skrifræðis – Að minnka óþarfa skrifræðisvinnu og leyfa kennurum að einbeita sér að kennslu eykur gæði námsins. Ljóst er að á síðustu áratugum, eða tveimur, hefur okkur gersamlega mistekist að ná fram þó það væri ekki nema helming af þessum punktum. Í raun hefur stefna og opinber umræða farið þvert gegn þeim flestum. Það er því ekki að undra að námsárangur nemenda hafi farið þá leið sem raun ber vitni. Gröfum ekki frekar undan menntakerfinu Á næstu dögum og vikum munum við eflaust sjá, ef áframhaldandi verkfallsaðgerða verður þörf, áhrifamikla einstaklinga og jafnvel foreldra koma fram og tala niður þær aðgerðir sem kennarar eru neyddir út í eftir nánast áratug af sviknum loforðum. Ég held þó í þá von að samfélagið sjái að sér og taki afstöðu MEÐ framtíð menntakerfisins. Því þegar samfélagið dregur úr virðingu fyrir kennurum veikist allt menntakerfið. Í stað þess að hlusta á kennara og tryggja þeim kjör sem endurspegla mikilvægi þeirra fyrir framtíð landsins, er þeim haldið í baráttu sem ætti ekki að þurfa að eiga sér stað eða þeir kúgaðir inn í skólastofuna aftur án árangurs í sinni baráttu. Ef við höldum áfram á þessari braut, að tala niður til kennara og þeirra baráttu, er framtíð íslenskrar menntunar í hættu. Kennaraskortur mun aukast, menntunargæði munu rýrna og unga fólkið, sem á að vera burðarás samfélagsins í framtíðinni, verður af bestu mögulegu menntuninni. Við getum ekki leyft því að gerist. Nú er tíminn til að sýna kennurum þá virðingu sem þeir eiga skilið og tryggja að íslenskt menntakerfi haldist sterkt til framtíðar. Höfundur er einn af stofnendum Evolytes stærðfræðinámskerfisins og fyrrum formaður stýrihóps um námsgögn hjá Mennta- og barnamálaráðuneyti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Mest lesið Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Kennarar heyja nú baráttu sem varðar okkur öll, en samfélagið virðist ekki gera sér fulla grein fyrir alvarleika málsins. Íslenskt menntakerfi stendur á krossgötum, þar sem kennarar eru þvingaðir til verkfalla í leit að réttlátum kjörum á sama tíma og áhrifamiklir einstaklingar og foreldrar draga stöðu þeirra í efa opinberlega. Þetta er hættuleg þróun sem setur framtíð menntunar í landinu í stórhættu. Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á að menntakerfi blómstra þar sem kennarar njóta virðingar og viðurkenningar fyrir störf sín. Varkey Foundation’s Global Teacher Status Index (GTSI) sýndi að lönd þar sem kennarar njóta meiri félagslegrar virðingar, eins og Kína og Finnland, skila betri námsárangri í alþjóðlegum könnunum eins og PISA. TALIS-könnun OECD styður þetta enn frekar og sýnir að þegar kennarar eru virtir í samfélaginu eru þeir líklegri til að beita nýjungum í kennslu, halda í hæfileikaríka starfskrafta og hafa jákvæð áhrif á nemendur. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Áhrif á nemendur og menntakerfið Áhrif þessa á íslenska nemendur eru óumflýjanleg. Skýrsla UNESCO frá 2021 bendir á að slæmar vinnuaðstæður og skortur á faglegri viðurkenningu stuðli að fækkun í kennarastéttinni. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Að byggja upp virðingu fyrir kennurum Sérfræðingar benda á nokkrar lykilaðgerðir sem geta aukið stöðu kennara og styrkt menntakerfi: Samkeppnishæf laun og fríðindi – Að tryggja sanngjörn laun og kjör eykur starfsánægju og heldur hæfum kennurum í starfi. Tækifæri til faglegrar þróunar – Símenntun og þjálfun eykur hæfni og eflir virðingu fyrir kennarastarfinu. Opinber viðurkenning – Að draga fram framlag kennara í fjölmiðlum og verðlauna þá getur breytt almenningsáliti. Valdefling kennara í stefnumótun – Að leyfa kennurum að taka þátt í ákvarðanatöku skilar betri stefnumótun í menntakerfinu. Minnkun skrifræðis – Að minnka óþarfa skrifræðisvinnu og leyfa kennurum að einbeita sér að kennslu eykur gæði námsins. Ljóst er að á síðustu áratugum, eða tveimur, hefur okkur gersamlega mistekist að ná fram þó það væri ekki nema helming af þessum punktum. Í raun hefur stefna og opinber umræða farið þvert gegn þeim flestum. Það er því ekki að undra að námsárangur nemenda hafi farið þá leið sem raun ber vitni. Gröfum ekki frekar undan menntakerfinu Á næstu dögum og vikum munum við eflaust sjá, ef áframhaldandi verkfallsaðgerða verður þörf, áhrifamikla einstaklinga og jafnvel foreldra koma fram og tala niður þær aðgerðir sem kennarar eru neyddir út í eftir nánast áratug af sviknum loforðum. Ég held þó í þá von að samfélagið sjái að sér og taki afstöðu MEÐ framtíð menntakerfisins. Því þegar samfélagið dregur úr virðingu fyrir kennurum veikist allt menntakerfið. Í stað þess að hlusta á kennara og tryggja þeim kjör sem endurspegla mikilvægi þeirra fyrir framtíð landsins, er þeim haldið í baráttu sem ætti ekki að þurfa að eiga sér stað eða þeir kúgaðir inn í skólastofuna aftur án árangurs í sinni baráttu. Ef við höldum áfram á þessari braut, að tala niður til kennara og þeirra baráttu, er framtíð íslenskrar menntunar í hættu. Kennaraskortur mun aukast, menntunargæði munu rýrna og unga fólkið, sem á að vera burðarás samfélagsins í framtíðinni, verður af bestu mögulegu menntuninni. Við getum ekki leyft því að gerist. Nú er tíminn til að sýna kennurum þá virðingu sem þeir eiga skilið og tryggja að íslenskt menntakerfi haldist sterkt til framtíðar. Höfundur er einn af stofnendum Evolytes stærðfræðinámskerfisins og fyrrum formaður stýrihóps um námsgögn hjá Mennta- og barnamálaráðuneyti.
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun