Hin huldu rándýr í mannslíkömum sem skaða unga fólkið Matthildur Björnsdóttir skrifar 31. október 2024 18:02 Athyglisverð þakkar kveðja frá Bandaríkjamanninum Jónathan Haidt Sú kveðja til Ástralskra yfirvalda er í tilefni nýrra laga. Laga, eru í vinnslu hér um að takmarka aðgengi barna og unglinga að þeim nýju fjölmiðlum sem eru að skaða milljónir heilabúa. Greinin var í blaðinu Advertiser 14.oktober 2024 Hann sér það sem ábendingu til Bandarískra stjórnvalda að gera það sama. Samt er þetta mál að hindra börn og unglinga í að sjá þessa fjölmiðla, á ýmsan hátt, líka viss frumskógur. Sem er af því, að sumt á þeim hefur verið lífgefandi á ótal vegu. Þegar því miður, of mikið er í hina áttina, og er mjög eyðileggjandi fyrir þau sem hafa það ekki í sér að skilgreina gott frá vafasömu og hættulegu. Við heyrum of mikið af þeim skaðlegu áhrifum hér í Ástralíu og ég les á blöðunum að það sama er að gerast á Íslandi og víða um heim. Ein sagan er sú að maður á einum af þessum fjölmiðlum laug að táningi að hann væri 18 ára, sem var þá mjög spennandi fyrir stelpuna og lét lokka sig. Sannleikur var hinsvegar sá að hann var fimmtugur. Hann tók hana niður á strönd og það kostaði hana 15 ára stelpu lífið. Sú staðreynd að ungir einstaklingar láta blekkjast er sú að minni sýn. Að hún liggur í einhverri tegund af tómleika í þessum ungmennum og þau eru að leita að einhverju sem veiti það sem þau þrá og þurfa. Þessi ungmenni upplifa vöntun á einhverju í líf sitt. Vöntun sem við þau eldri án þeirra fjölmiðla urðum að finna á öðrum vettvöngum. Það er til dæmis tilfinningin um að upplifa sig ekki hafa alvöru virði, sé líklegt svar að minni reynslu og upplifun. Af því að það er ekki nóg að vita röklega að við höfum virði. Það er ekki fyllilega í öllu um okkur, nema ef foreldrar hafi vírað það inn með ást og kærleika í gegn um árin. Og heilmiklu af gagnlegum leiðbeiningum. Þessi rándýr í mannlegum líkömum vita það og nýta sér það til að finna sér leið inn í huga varnarlausra barna og unglinga í gegn um tækni. Með allskonar faguryrðum. Orðum sem eru ekki neitt nema eins og beit á öngli á veiðistöng sem þeir senda inn í, ekki bara heilabúin heldur smeygja því um allt í tilfinningum þeirra. Með því ná þeir þeim tökum á heilabúum þeirra sem þeir leggja upp með til að ná. Völdum sem þeir ná yfir þau sem eru ekki víruð með nægt innsæi og skilning á slíku, til að gefa ekki aðgang að sér. Það var ungur maður á skjánum hér í Adelaide sem er kominn í fangelsi í Ameríku fyrir ótal glæpi af því tagi sem hafa ýtt unglingum í sjálfsmorð. Löngu fyrir daga þessara miðla, urðu unglingar líka fyrir ýmsu ljótu af hendi og frá munnum foreldra og ættingja, og fólks á götunni. Frá einstaklingum sem þurftu að henda skít á aðra með árásir og fordóma sem settu mengun í taugakerfin. Ástand sem þau vissu ekki um, hvað þá að þau skildu, að orka reynslunnar sem eru þungar tilfinningar sætu þar lengi. Það er að segja ef ekki væri talað um það, og dæmið skilgreint á sanngjarnan hátt. Það sama væri að gerast þegar slæm orð kæmu frá þessum fjölmiðlum. Orð sem þau ná hugsanlega ekki heldur að vita röklega þegar þau horfa og hlusta á þau. Málfar sem er sett út til að skilaboð dragi úr sjálfsákvörðunar rétti og líka úr lífsgleði þeirra og láti þau treysta þessu ósýnilega rándýri á tölvu einhversstaðar sem þau vita ekki hvar sé. Sem er af því að slíkt gengur á jákvæðu sjálfs virðis inni-eignina, sem einskonar orku úttekt. Ástand sem var aldrei nefnt á mínum tímum á Íslandi. En ég fór að ná að skynja og skilja það hér í svo mörgu eftir vinnu mína hér í ýmsu tengdu slíkum atriðum. Og hafði mína eigin upplifun af slíku úr meira en einni átt, og líka krökkum í umhverfinu. Afleiðingarnar geta orðið að uppsöfnuð neikvæð skilaboð valdi þunglyndi og tilfinningu fyrir að hafa ekkert virði sem mannvera. Og ef unglingurinn upplifir sig ekki hafa í neitt skjól að venda geta tilfinningarnar borið þau ofurliði og þau enda líf sitt. Það er samt ónefnt atriði í þessu öllu með að fá óæskilegt efni að sér. Dýrtíðin í heiminum er að koma í veg fyrir að foreldrar hafi tækifæri til að verja nægum tíma með börnum sínum. Þess þarf til að börnin fái almennilegar og gagnlegar samræður við þau. Sem sé til að hjálpa þeim að vita hvað sé gagnleg fræðsla, og hvað sé hættulegt efni. En ekki allir foreldrar eru með það í sér og væri þá af ýmsum ástæðum. Það eru því fleiri atriði í því dæmi sem þarf að sinna til að snúa þessu dæmi við. Það að styðja þau til að byggja sig upp innan frá. Í þeim tilgangi að þau vita hver þau séu sem þau. Og að hjálpa þeim að skilja og styrkja eigið innsæi, „gut feeling“, ekki að vera bara hjarðverur í ætt sinni. Samt hafa þessir fjölmiðlar líka gert allskonar góða hluti og verið notaðir til að hjálpa öðrum á mjög hjartnæman hátt. Spurningin er þá? Gæti það verið að sókn í að horfa og hlusta á þessa nýju fjölmiðla sé flótti frá því sem sé í lífi þeirra, og þá hvað þau séu að flýja? Það gæti til dæmis verið að vera ekki að fá þá athygli og tíma sem þau þurfi frá foreldri eða foreldrum. Einstaklinga sem hafa kannski ekki þann þroska og meðvitund til að vita hvernig sjálf barna ætti að vera byggt upp fyrir líf sitt og þegar þau yrðu eldri. Af því að þau höfðu ekki notið slíks sjálf sem börn og unglingar. Eru þessir nýju fjölmiðlar kannski leið yngri kynslóða til að gubba af því sem Thomas Hubl segir að fari niður kynslóðirnar og að óþjálfað næmi geti verið að neyðast til að létta byrðirnar? Tæknin er í raun góð fyrir svo margt sem hún veitir. Eins og tölvupósta, aðgang að Skype, og að geta Googlað blöð sem mann langi að lesa. Skype gefur tækifæri til að sjá andlitin á ættingjum, vinum og fjölskyldumeðlimum sem búa í öðru landi. En það er mikilvægt að hafa vaðið fyrir neðan sig þann fjölda tjáskiptamiðla, og passa sig á að láta ekki glepjast. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langan tíma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Það eru leiðir til að lækka vexti íbúðalána – viljum við gera eitthvað í því? Benedikt Gíslason Skoðun Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Hvenær er jafnrétti náð? Védís Drótt Cortez,Agnes Brynjarsdóttir,Vigdís Kristín Rohleder,Embla Bachmann,Eygló Ruth Rohleder Skoðun „Nei“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Burðarásar samfélagsins Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Abrahamísku trúarbrögðin Dr. Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Hagsmunamál okkar allra í stjórnarsáttmálann Trausti Hjálmarsson Skoðun Verkefnalisti nýrrar ríkisstjórnar í öryggis- og varnarmálum Erlingur Erlingsson Skoðun Fyrstu jólin eftir ástvinamissi Anna Sigurðardóttir Skoðun „Þetta er ekki hægt, en það verður samt að gera þetta“ Arnar Þór Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Sjálfboðaliðar Rauða krossins: 100 ára saga samfélagslegra umbóta Sigurbjörg Birgisdóttir skrifar Skoðun Jarðvarmi í þágu samfélagsins: Orkan sem heldur Íslandi heitu Hildur Æsa Oddsdóttir skrifar Skoðun Við þökkum traustið Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verkefnalisti nýrrar ríkisstjórnar í öryggis- og varnarmálum Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hagsmunamál okkar allra í stjórnarsáttmálann Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Hvenær er jafnrétti náð? Védís Drótt Cortez,Agnes Brynjarsdóttir,Vigdís Kristín Rohleder,Embla Bachmann,Eygló Ruth Rohleder skrifar Skoðun Það eru leiðir til að lækka vexti íbúðalána – viljum við gera eitthvað í því? Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Abrahamísku trúarbrögðin Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun „Nei“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Burðarásar samfélagsins skrifar Skoðun Fyrstu jólin eftir ástvinamissi Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skyndihjálp: Lykillinn að öruggara samfélagi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Það er ekki nóg að vera klár stelpa/strákur/stálp Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Kosningum lokið og hvað nú? Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun „Þetta er ekki hægt, en það verður samt að gera þetta“ Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Mýtan um sæstreng! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Kvennaárið 2025 Drífa Snædal skrifar Skoðun Bíp Bíp Bíp Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Samviskufrelsi heilbrigðisstarfsmanna ekki vandamál þegar kemur að dánaraðstoð Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Milljónerí Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Jólaskreytingafyllerí: Eru takmörk fyrir því hversu langt má ganga í jólaskreytingum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er borgaraleg pólitík? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn verðmætasköpunar Sigríður Mogensen skrifar Skoðun Þorlákshöfn - byggð á tímamótum Anna Kristín Karlsdóttir skrifar Skoðun Hagsmunamál fyrirtækjanna í stjórnarsáttmála Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lausnin í leikskólamálum að grafa undan atvinnuþátttöku og jafnrétti? Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Lýðræði hinna sterku Jón Páll Hreinsson skrifar Skoðun Bleikir hvolpar Darri Gunnarsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Lifandi dauð! Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Það hafa allir sjötta skilningarvit Matthildur Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Athyglisverð þakkar kveðja frá Bandaríkjamanninum Jónathan Haidt Sú kveðja til Ástralskra yfirvalda er í tilefni nýrra laga. Laga, eru í vinnslu hér um að takmarka aðgengi barna og unglinga að þeim nýju fjölmiðlum sem eru að skaða milljónir heilabúa. Greinin var í blaðinu Advertiser 14.oktober 2024 Hann sér það sem ábendingu til Bandarískra stjórnvalda að gera það sama. Samt er þetta mál að hindra börn og unglinga í að sjá þessa fjölmiðla, á ýmsan hátt, líka viss frumskógur. Sem er af því, að sumt á þeim hefur verið lífgefandi á ótal vegu. Þegar því miður, of mikið er í hina áttina, og er mjög eyðileggjandi fyrir þau sem hafa það ekki í sér að skilgreina gott frá vafasömu og hættulegu. Við heyrum of mikið af þeim skaðlegu áhrifum hér í Ástralíu og ég les á blöðunum að það sama er að gerast á Íslandi og víða um heim. Ein sagan er sú að maður á einum af þessum fjölmiðlum laug að táningi að hann væri 18 ára, sem var þá mjög spennandi fyrir stelpuna og lét lokka sig. Sannleikur var hinsvegar sá að hann var fimmtugur. Hann tók hana niður á strönd og það kostaði hana 15 ára stelpu lífið. Sú staðreynd að ungir einstaklingar láta blekkjast er sú að minni sýn. Að hún liggur í einhverri tegund af tómleika í þessum ungmennum og þau eru að leita að einhverju sem veiti það sem þau þrá og þurfa. Þessi ungmenni upplifa vöntun á einhverju í líf sitt. Vöntun sem við þau eldri án þeirra fjölmiðla urðum að finna á öðrum vettvöngum. Það er til dæmis tilfinningin um að upplifa sig ekki hafa alvöru virði, sé líklegt svar að minni reynslu og upplifun. Af því að það er ekki nóg að vita röklega að við höfum virði. Það er ekki fyllilega í öllu um okkur, nema ef foreldrar hafi vírað það inn með ást og kærleika í gegn um árin. Og heilmiklu af gagnlegum leiðbeiningum. Þessi rándýr í mannlegum líkömum vita það og nýta sér það til að finna sér leið inn í huga varnarlausra barna og unglinga í gegn um tækni. Með allskonar faguryrðum. Orðum sem eru ekki neitt nema eins og beit á öngli á veiðistöng sem þeir senda inn í, ekki bara heilabúin heldur smeygja því um allt í tilfinningum þeirra. Með því ná þeir þeim tökum á heilabúum þeirra sem þeir leggja upp með til að ná. Völdum sem þeir ná yfir þau sem eru ekki víruð með nægt innsæi og skilning á slíku, til að gefa ekki aðgang að sér. Það var ungur maður á skjánum hér í Adelaide sem er kominn í fangelsi í Ameríku fyrir ótal glæpi af því tagi sem hafa ýtt unglingum í sjálfsmorð. Löngu fyrir daga þessara miðla, urðu unglingar líka fyrir ýmsu ljótu af hendi og frá munnum foreldra og ættingja, og fólks á götunni. Frá einstaklingum sem þurftu að henda skít á aðra með árásir og fordóma sem settu mengun í taugakerfin. Ástand sem þau vissu ekki um, hvað þá að þau skildu, að orka reynslunnar sem eru þungar tilfinningar sætu þar lengi. Það er að segja ef ekki væri talað um það, og dæmið skilgreint á sanngjarnan hátt. Það sama væri að gerast þegar slæm orð kæmu frá þessum fjölmiðlum. Orð sem þau ná hugsanlega ekki heldur að vita röklega þegar þau horfa og hlusta á þau. Málfar sem er sett út til að skilaboð dragi úr sjálfsákvörðunar rétti og líka úr lífsgleði þeirra og láti þau treysta þessu ósýnilega rándýri á tölvu einhversstaðar sem þau vita ekki hvar sé. Sem er af því að slíkt gengur á jákvæðu sjálfs virðis inni-eignina, sem einskonar orku úttekt. Ástand sem var aldrei nefnt á mínum tímum á Íslandi. En ég fór að ná að skynja og skilja það hér í svo mörgu eftir vinnu mína hér í ýmsu tengdu slíkum atriðum. Og hafði mína eigin upplifun af slíku úr meira en einni átt, og líka krökkum í umhverfinu. Afleiðingarnar geta orðið að uppsöfnuð neikvæð skilaboð valdi þunglyndi og tilfinningu fyrir að hafa ekkert virði sem mannvera. Og ef unglingurinn upplifir sig ekki hafa í neitt skjól að venda geta tilfinningarnar borið þau ofurliði og þau enda líf sitt. Það er samt ónefnt atriði í þessu öllu með að fá óæskilegt efni að sér. Dýrtíðin í heiminum er að koma í veg fyrir að foreldrar hafi tækifæri til að verja nægum tíma með börnum sínum. Þess þarf til að börnin fái almennilegar og gagnlegar samræður við þau. Sem sé til að hjálpa þeim að vita hvað sé gagnleg fræðsla, og hvað sé hættulegt efni. En ekki allir foreldrar eru með það í sér og væri þá af ýmsum ástæðum. Það eru því fleiri atriði í því dæmi sem þarf að sinna til að snúa þessu dæmi við. Það að styðja þau til að byggja sig upp innan frá. Í þeim tilgangi að þau vita hver þau séu sem þau. Og að hjálpa þeim að skilja og styrkja eigið innsæi, „gut feeling“, ekki að vera bara hjarðverur í ætt sinni. Samt hafa þessir fjölmiðlar líka gert allskonar góða hluti og verið notaðir til að hjálpa öðrum á mjög hjartnæman hátt. Spurningin er þá? Gæti það verið að sókn í að horfa og hlusta á þessa nýju fjölmiðla sé flótti frá því sem sé í lífi þeirra, og þá hvað þau séu að flýja? Það gæti til dæmis verið að vera ekki að fá þá athygli og tíma sem þau þurfi frá foreldri eða foreldrum. Einstaklinga sem hafa kannski ekki þann þroska og meðvitund til að vita hvernig sjálf barna ætti að vera byggt upp fyrir líf sitt og þegar þau yrðu eldri. Af því að þau höfðu ekki notið slíks sjálf sem börn og unglingar. Eru þessir nýju fjölmiðlar kannski leið yngri kynslóða til að gubba af því sem Thomas Hubl segir að fari niður kynslóðirnar og að óþjálfað næmi geti verið að neyðast til að létta byrðirnar? Tæknin er í raun góð fyrir svo margt sem hún veitir. Eins og tölvupósta, aðgang að Skype, og að geta Googlað blöð sem mann langi að lesa. Skype gefur tækifæri til að sjá andlitin á ættingjum, vinum og fjölskyldumeðlimum sem búa í öðru landi. En það er mikilvægt að hafa vaðið fyrir neðan sig þann fjölda tjáskiptamiðla, og passa sig á að láta ekki glepjast. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langan tíma.
Það eru leiðir til að lækka vexti íbúðalána – viljum við gera eitthvað í því? Benedikt Gíslason Skoðun
Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Hvenær er jafnrétti náð? Védís Drótt Cortez,Agnes Brynjarsdóttir,Vigdís Kristín Rohleder,Embla Bachmann,Eygló Ruth Rohleder Skoðun
Skoðun Sjálfboðaliðar Rauða krossins: 100 ára saga samfélagslegra umbóta Sigurbjörg Birgisdóttir skrifar
Skoðun Jarðvarmi í þágu samfélagsins: Orkan sem heldur Íslandi heitu Hildur Æsa Oddsdóttir skrifar
Skoðun Hvenær er jafnrétti náð? Védís Drótt Cortez,Agnes Brynjarsdóttir,Vigdís Kristín Rohleder,Embla Bachmann,Eygló Ruth Rohleder skrifar
Skoðun Það eru leiðir til að lækka vexti íbúðalána – viljum við gera eitthvað í því? Benedikt Gíslason skrifar
Skoðun Samviskufrelsi heilbrigðisstarfsmanna ekki vandamál þegar kemur að dánaraðstoð Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Jólaskreytingafyllerí: Eru takmörk fyrir því hversu langt má ganga í jólaskreytingum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Er lausnin í leikskólamálum að grafa undan atvinnuþátttöku og jafnrétti? Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar
Það eru leiðir til að lækka vexti íbúðalána – viljum við gera eitthvað í því? Benedikt Gíslason Skoðun
Kristrún, Þorgerður og Inga: Framtíð Íslands - Ykkar tími er komin! Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Hvenær er jafnrétti náð? Védís Drótt Cortez,Agnes Brynjarsdóttir,Vigdís Kristín Rohleder,Embla Bachmann,Eygló Ruth Rohleder Skoðun