Við ætlum áfram, ekki afturábak Svandís Svavarsdóttir skrifar 24. október 2024 11:15 Á næsta ári verða liðin 50 ár frá kvennaverkfallinu árið 1975, þegar konur úr öllum samfélagshópum lögðu niður vinnu og stóðu saman með það að markmiði að berjast fyrir bættri stöðu og kjörum kvenna. Tilefnið var ærið, enda voru réttindi og staða kvenna á vinnumarkaði langtum verri en nú er. Þessi dagur var sögulegur og sýndi hversu mikill kraftur getur búið í samstöðunni. Réttindin voru ekki gefin, heldur voru þau sótt. Réttindi voru sótt Miklar breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi og stöðu kvenna á þessum tæpu 50 árum en þrátt fyrir það er staðan sú að jafnrétti kynjanna hefur ekki verið náð og konur hér á landi búa enn við misrétti og ofbeldi. Ein af hverjum þremur konum er beitt líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni, samkvæmt gögnum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, WHO, og rannsóknir sýna að þrettán af hverjum hundrað konum hafa orðið fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar hér á landi. Fæst þessara ofbeldisverka eru tilkynnt og fá leiða til sakfellingar. Þrátt fyrir umbætur á lögum. Verkefnið Áfallasaga kvenna hefur leitt í ljós að tæpur helmingur kvenna hefur orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni, tæpur fjórðungur kvenna glímir við svefnraskanir og þessi áföll eru auk þess tengd aukinni áhættu á ýmsum kvillum, líkum á að vera utan vinnumarkaðar, fæðingarþunglyndi og margs konar heilsufarsvanda. Samkvæmt könnunum Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, er fjárhagsstaða kvenna verri en karla og konur eru háðari maka um framfærslu en karlar. Störf kvenna eru enn ekki metin til jafns við störf karla á vinnumarkaði sem hefur áhrif á launamun kynjanna. Konur lifa skemur við góða heilsu en karlar og tengist það m.a. kröfum samfélagsins um að konur sinni umönnun ættingja, heimilisstörfum, barnauppeldi og svo framvegis frekar en karlar. Álagið er raunverulegt og þar bætist við þriðja vaktin, álagið sem snýst um hugræna byrði sem stendur stöðugt yfir. Að skipuleggja og hafa yfirsýn. Alltaf. Baráttunni er ekki lokið Þetta eru bara dæmi um stöðuna og þessi upptalning er engan vegin tæmandi. Allt eru þetta þó vísbendingar um að við erum ekki komin á leiðarenda. Að baráttunni er ekki lokið. Á endanum snýst baráttan um kjarnaréttindi okkar; jafnrétti okkar allra sem næst ekki nema okkur takist að koma á jöfnuði, ekki bara milli kynjanna heldur ekki síður milli jaðarsettra hópa og þeirra sem betur standa. Þar skiptir kyn höfuðmáli. Bakslag hefur orðið í réttindum kvenna um allan heim. Í Bandaríkjunum og víða í Evrópu er til dæmis þrengt að réttindum kvenna til þess að taka sjálfar ákvarðanir um eigin líkama; um þungunarrof og getnaðarvarnir, og vegið er að réttindum hinsegin fólks um heim allan. Fólk sem fer með mikil völd gerir hvað það getur til að leggja sitt að mörkum í afturförinni. Þetta er alvarlegt og Ísland fer ekki varhluta af þessari þróun. Það birtist í því að umræðan færist yfir á þá braut að of mikið hafi verið gert í þágu jafnréttis, “það megi ekkert lengur”. Félagsleg norm sem við töldum í bjartsýni okkar að við hefðum náð að kveða í kútinn, um að draumur kvenna væri að eiga sér „fyrirvinnu“ í karlmanni svo hún geti verið heima og sinnt „kvenlegum“ áhugamálum sem þykja ekki merkileg, stinga upp kollinum á nýjan leik. Bakslagið birtist okkur með öðrum hætti en víða erlendis. Sagt er: “ég er nú bara að grínast, róaðu þig” „ekki vera svona viðkvæm“. En grínið er af sama stofni og það bakslag sem kynsystur okkar berjast gegn víða um heim. Og sýnir að við megum aldrei sofna á verðinum. Við verðum að segja skýrt hér á landi, við ætlum ekki til baka. Styrkleiki kvennafrídagsins á sínum tíma var meðal annars sá að hann var þverpólitískur og þveraði stéttir. Konur af öllum stéttum lögðu niður störf. Konur sem tilheyrðu sitthvorum efnahagslega og félagslega veruleikanum hittust og kröfðust þess að rödd þeirra heyrðist. Kvennaverkfallið 2023 var af sama meiði, krafturinn ólýsanlegur, samstaðan engu lík, kröfurnar skýrar. Í dag erum við minnt á að með samstöðunni náum við árangri. Það höfum við séð ítrekað. Stelpur og konur, stálp og kvár, baráttan heldur áfram! Höfundur er formaður Vinstri grænna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Kvennafrídagurinn Jafnréttismál Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Sjá meira
Á næsta ári verða liðin 50 ár frá kvennaverkfallinu árið 1975, þegar konur úr öllum samfélagshópum lögðu niður vinnu og stóðu saman með það að markmiði að berjast fyrir bættri stöðu og kjörum kvenna. Tilefnið var ærið, enda voru réttindi og staða kvenna á vinnumarkaði langtum verri en nú er. Þessi dagur var sögulegur og sýndi hversu mikill kraftur getur búið í samstöðunni. Réttindin voru ekki gefin, heldur voru þau sótt. Réttindi voru sótt Miklar breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi og stöðu kvenna á þessum tæpu 50 árum en þrátt fyrir það er staðan sú að jafnrétti kynjanna hefur ekki verið náð og konur hér á landi búa enn við misrétti og ofbeldi. Ein af hverjum þremur konum er beitt líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni, samkvæmt gögnum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, WHO, og rannsóknir sýna að þrettán af hverjum hundrað konum hafa orðið fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar hér á landi. Fæst þessara ofbeldisverka eru tilkynnt og fá leiða til sakfellingar. Þrátt fyrir umbætur á lögum. Verkefnið Áfallasaga kvenna hefur leitt í ljós að tæpur helmingur kvenna hefur orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni, tæpur fjórðungur kvenna glímir við svefnraskanir og þessi áföll eru auk þess tengd aukinni áhættu á ýmsum kvillum, líkum á að vera utan vinnumarkaðar, fæðingarþunglyndi og margs konar heilsufarsvanda. Samkvæmt könnunum Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, er fjárhagsstaða kvenna verri en karla og konur eru háðari maka um framfærslu en karlar. Störf kvenna eru enn ekki metin til jafns við störf karla á vinnumarkaði sem hefur áhrif á launamun kynjanna. Konur lifa skemur við góða heilsu en karlar og tengist það m.a. kröfum samfélagsins um að konur sinni umönnun ættingja, heimilisstörfum, barnauppeldi og svo framvegis frekar en karlar. Álagið er raunverulegt og þar bætist við þriðja vaktin, álagið sem snýst um hugræna byrði sem stendur stöðugt yfir. Að skipuleggja og hafa yfirsýn. Alltaf. Baráttunni er ekki lokið Þetta eru bara dæmi um stöðuna og þessi upptalning er engan vegin tæmandi. Allt eru þetta þó vísbendingar um að við erum ekki komin á leiðarenda. Að baráttunni er ekki lokið. Á endanum snýst baráttan um kjarnaréttindi okkar; jafnrétti okkar allra sem næst ekki nema okkur takist að koma á jöfnuði, ekki bara milli kynjanna heldur ekki síður milli jaðarsettra hópa og þeirra sem betur standa. Þar skiptir kyn höfuðmáli. Bakslag hefur orðið í réttindum kvenna um allan heim. Í Bandaríkjunum og víða í Evrópu er til dæmis þrengt að réttindum kvenna til þess að taka sjálfar ákvarðanir um eigin líkama; um þungunarrof og getnaðarvarnir, og vegið er að réttindum hinsegin fólks um heim allan. Fólk sem fer með mikil völd gerir hvað það getur til að leggja sitt að mörkum í afturförinni. Þetta er alvarlegt og Ísland fer ekki varhluta af þessari þróun. Það birtist í því að umræðan færist yfir á þá braut að of mikið hafi verið gert í þágu jafnréttis, “það megi ekkert lengur”. Félagsleg norm sem við töldum í bjartsýni okkar að við hefðum náð að kveða í kútinn, um að draumur kvenna væri að eiga sér „fyrirvinnu“ í karlmanni svo hún geti verið heima og sinnt „kvenlegum“ áhugamálum sem þykja ekki merkileg, stinga upp kollinum á nýjan leik. Bakslagið birtist okkur með öðrum hætti en víða erlendis. Sagt er: “ég er nú bara að grínast, róaðu þig” „ekki vera svona viðkvæm“. En grínið er af sama stofni og það bakslag sem kynsystur okkar berjast gegn víða um heim. Og sýnir að við megum aldrei sofna á verðinum. Við verðum að segja skýrt hér á landi, við ætlum ekki til baka. Styrkleiki kvennafrídagsins á sínum tíma var meðal annars sá að hann var þverpólitískur og þveraði stéttir. Konur af öllum stéttum lögðu niður störf. Konur sem tilheyrðu sitthvorum efnahagslega og félagslega veruleikanum hittust og kröfðust þess að rödd þeirra heyrðist. Kvennaverkfallið 2023 var af sama meiði, krafturinn ólýsanlegur, samstaðan engu lík, kröfurnar skýrar. Í dag erum við minnt á að með samstöðunni náum við árangri. Það höfum við séð ítrekað. Stelpur og konur, stálp og kvár, baráttan heldur áfram! Höfundur er formaður Vinstri grænna.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun