Mannréttindabarátta í fimmtíu ár Anna Lúðvíksdóttir skrifar 13. september 2024 08:31 Íslandsdeild Amnesty International fagnar því að 50 ár eru liðin frá stofnun deildarinnar í Norræna húsinu þann 15. september 1974. Rétt eins og aðrar deildir Amnesty International hefur Íslandsdeildin allt frá stofnun beitt sér fyrir auknum mannréttindum um heim allan, auk þess að stuðla að aukinni þekkingu almennings á mannréttindum. Deildin hefur einnig barist fyrir því íslensk lög og framkvæmd þeirra séu með þeim hætti að mannréttindi allra hópa sér virt og vernduð í hvívetna. Fyrstu árin voru áherslumál deildarinnar barátta fyrir lausn samviskufanga og gegn dauðarefsingunni, pyndingum og mannshvörfum. Það má segja að þessi baráttumál hafi verið óumdeilanleg hér á Íslandi bæði þá og nú. Vinnulag einkenndist strax af mikilli vandvirkni og rammi var settur um hvernig deildin skyldi vinna að baráttumálunum. Á upphafsárum Íslandsdeildarinnar var eitt af meginmarkmiðum alþjóðasamtakanna afnám dauðarefsingarinnar og nýtti deildin sér að Ísland gæti talað í krafti verknaðar. Þannig að strax á fyrstu árum starfseminnar var ljóst að Íslandsdeildin gat vísað til laga og framkvæmdar í eigin landi til þess að sýna öðrum ríkjum jákvætt fordæmi. Á tímamótum sem þessum er eðlilegt að líta um farinn veg, gamlar fundargerðabækur hafa verið skoðaðar, myndaalbúmum flett og rykið dustað af gömlum fréttabréfum og rætt hefur verið við fólk sem að starfinu hefur komið í gegnum tíðina. En hvað er það sem raunverulega stendur upp úr á þessari 50 ára sögu deildarinnar og hverju ber að fagna? Auðvitað má líta til þess árangurs sem starfið hefur borið, við getum þakkað fyrir að fyrir tilstuðlan þrýstings frá fólki eins og þér og mér hefur fjöldi samviskufanga um heim allan verið leystur úr haldi, ríkjum sem beita dauðarefsingunni hefur fækkað, réttindi kvenna hafa víða aukist sem og hinsegin fólks þó að enn sé mikið óunnið verk. Amnesty International hefur barist ötullega fyrir réttinum til að mótmæla og þó að enn sé á brattann að sækja í baráttunni fyrir því að fólk um heim allan geti óttalaust tjáð skoðanir sínar með friðsamlegum hætti sem eru í andstöðu við yfirvöld trúi ég því að það finni að það stendur ekki eitt. Amnesty International stendur með þeim. Já, Amnesty hefur átt þátt í og komið til leiðar jákvæðum breytingum í lífi þolenda mannréttindabrota og með því að fá lögum og framkvæmd breytt hefur líka verið komið í veg fyrir frekari brot. Því ber sannarlega að fagna. En ég spyr aftur, hvað er það raunverulega sem stendur upp úr í söguskoðuninni? Það sem kemur upp í huga minn er fyrst og fremst þakklæti til allra þeirra sem hafa lagt deildinni og mannréttindabaráttunni lið með einum eða öðrum hætti allt frá upphafi, sumt jafnvel áratugum saman. Þetta er fólkið sem hefur mætt og skrifað bréf til yfirvalda, fólkið sem pakkaði jólakortum ár eftir ár sem fóru svo í sölu til fjáröflunar fyrir deildina, fólkið sem hefur haldið viðburði víða um land í herferðinni sem nú kallast Þitt nafn bjargar lífi (áður Bréfamaraþon), fólkið sem hefur setið í stjórn deildarinnar og lagt línurnar, fyrrum aðgerðahópar og ungliðar sem mæta og mála á skilti, koma með skapandi hugmyndir að aðgerðum og mæta í hvaða veðri sem er til að láta í sér heyra til að vekja athygli á brotum hér heima eða erlendis, velviljaðir einstaklingar sem hafa skotið skjólshúsi yfir deildina þegar hún var á hrakhólum og hafði lítið á milli handanna, listamenn, fyrirtæki og fólk sem vill veita okkur betri kjör en ella til þess að styðja deildina til áframhaldandi verka. Svo er það auðvitað grunnur okkar, Vonarljósin okkar sem styðja við deildina með reglulegum styrkjum ár eftir ár og þau sem greiða stakan styrk og þegar allt þetta kemur saman myndast ákveðinn kraftur og seigla sem gerir okkur kleift að sinna því starfi sem okkur ber. Síðast en ekki síst vil ég minnast á það starfsfólk sem hefur gengið til liðs við deildina til lengri eða skemmri tíma, sem hefur allt á sinn einstaka hátt lagt deildinni lið með metnað, elju og trú á málstaðinn rétt eins og allir aðrir og gert það að verkum að deildin hefur stækkað, blómstrað og haldið í þá áratugagömlu vandvirkni sem lagt var af stað með í upphafi til þess að tryggja trúverðugleika og heilindi deildarinnar og samtakanna allra. Á þessum tímamótum vill núverandi stjórn og starfsfólk þakka ykkur sem stutt hafa við deildina og fyrir að gera hana að því sem hún er í dag. Við þökkum fyrir þann árangur sem við höfum náð saman og því bjóðum við ykkur til afmælisveislu nú um helgina 13.-15. september. Ókeypis er á alla viðburðina og þeir opnir almenningi. Við hlökkum til að sjá ykkur. Föstudagurinn 13. september: Málþing í Norræna húsinu kl. 12-13 Laugardagurinn 14. september: Stuðningsaðgerð og mannréttindajóga á Austurvelli kl. 14. Sunnudagurinn 15. september: Skrúðganga og afmælisfögnuður í Iðnó kl. 14-15. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mannréttindi Anna Lúðvíksdóttir Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ákalli um samræmingu í eftirliti svarað Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar Sjá meira
Íslandsdeild Amnesty International fagnar því að 50 ár eru liðin frá stofnun deildarinnar í Norræna húsinu þann 15. september 1974. Rétt eins og aðrar deildir Amnesty International hefur Íslandsdeildin allt frá stofnun beitt sér fyrir auknum mannréttindum um heim allan, auk þess að stuðla að aukinni þekkingu almennings á mannréttindum. Deildin hefur einnig barist fyrir því íslensk lög og framkvæmd þeirra séu með þeim hætti að mannréttindi allra hópa sér virt og vernduð í hvívetna. Fyrstu árin voru áherslumál deildarinnar barátta fyrir lausn samviskufanga og gegn dauðarefsingunni, pyndingum og mannshvörfum. Það má segja að þessi baráttumál hafi verið óumdeilanleg hér á Íslandi bæði þá og nú. Vinnulag einkenndist strax af mikilli vandvirkni og rammi var settur um hvernig deildin skyldi vinna að baráttumálunum. Á upphafsárum Íslandsdeildarinnar var eitt af meginmarkmiðum alþjóðasamtakanna afnám dauðarefsingarinnar og nýtti deildin sér að Ísland gæti talað í krafti verknaðar. Þannig að strax á fyrstu árum starfseminnar var ljóst að Íslandsdeildin gat vísað til laga og framkvæmdar í eigin landi til þess að sýna öðrum ríkjum jákvætt fordæmi. Á tímamótum sem þessum er eðlilegt að líta um farinn veg, gamlar fundargerðabækur hafa verið skoðaðar, myndaalbúmum flett og rykið dustað af gömlum fréttabréfum og rætt hefur verið við fólk sem að starfinu hefur komið í gegnum tíðina. En hvað er það sem raunverulega stendur upp úr á þessari 50 ára sögu deildarinnar og hverju ber að fagna? Auðvitað má líta til þess árangurs sem starfið hefur borið, við getum þakkað fyrir að fyrir tilstuðlan þrýstings frá fólki eins og þér og mér hefur fjöldi samviskufanga um heim allan verið leystur úr haldi, ríkjum sem beita dauðarefsingunni hefur fækkað, réttindi kvenna hafa víða aukist sem og hinsegin fólks þó að enn sé mikið óunnið verk. Amnesty International hefur barist ötullega fyrir réttinum til að mótmæla og þó að enn sé á brattann að sækja í baráttunni fyrir því að fólk um heim allan geti óttalaust tjáð skoðanir sínar með friðsamlegum hætti sem eru í andstöðu við yfirvöld trúi ég því að það finni að það stendur ekki eitt. Amnesty International stendur með þeim. Já, Amnesty hefur átt þátt í og komið til leiðar jákvæðum breytingum í lífi þolenda mannréttindabrota og með því að fá lögum og framkvæmd breytt hefur líka verið komið í veg fyrir frekari brot. Því ber sannarlega að fagna. En ég spyr aftur, hvað er það raunverulega sem stendur upp úr í söguskoðuninni? Það sem kemur upp í huga minn er fyrst og fremst þakklæti til allra þeirra sem hafa lagt deildinni og mannréttindabaráttunni lið með einum eða öðrum hætti allt frá upphafi, sumt jafnvel áratugum saman. Þetta er fólkið sem hefur mætt og skrifað bréf til yfirvalda, fólkið sem pakkaði jólakortum ár eftir ár sem fóru svo í sölu til fjáröflunar fyrir deildina, fólkið sem hefur haldið viðburði víða um land í herferðinni sem nú kallast Þitt nafn bjargar lífi (áður Bréfamaraþon), fólkið sem hefur setið í stjórn deildarinnar og lagt línurnar, fyrrum aðgerðahópar og ungliðar sem mæta og mála á skilti, koma með skapandi hugmyndir að aðgerðum og mæta í hvaða veðri sem er til að láta í sér heyra til að vekja athygli á brotum hér heima eða erlendis, velviljaðir einstaklingar sem hafa skotið skjólshúsi yfir deildina þegar hún var á hrakhólum og hafði lítið á milli handanna, listamenn, fyrirtæki og fólk sem vill veita okkur betri kjör en ella til þess að styðja deildina til áframhaldandi verka. Svo er það auðvitað grunnur okkar, Vonarljósin okkar sem styðja við deildina með reglulegum styrkjum ár eftir ár og þau sem greiða stakan styrk og þegar allt þetta kemur saman myndast ákveðinn kraftur og seigla sem gerir okkur kleift að sinna því starfi sem okkur ber. Síðast en ekki síst vil ég minnast á það starfsfólk sem hefur gengið til liðs við deildina til lengri eða skemmri tíma, sem hefur allt á sinn einstaka hátt lagt deildinni lið með metnað, elju og trú á málstaðinn rétt eins og allir aðrir og gert það að verkum að deildin hefur stækkað, blómstrað og haldið í þá áratugagömlu vandvirkni sem lagt var af stað með í upphafi til þess að tryggja trúverðugleika og heilindi deildarinnar og samtakanna allra. Á þessum tímamótum vill núverandi stjórn og starfsfólk þakka ykkur sem stutt hafa við deildina og fyrir að gera hana að því sem hún er í dag. Við þökkum fyrir þann árangur sem við höfum náð saman og því bjóðum við ykkur til afmælisveislu nú um helgina 13.-15. september. Ókeypis er á alla viðburðina og þeir opnir almenningi. Við hlökkum til að sjá ykkur. Föstudagurinn 13. september: Málþing í Norræna húsinu kl. 12-13 Laugardagurinn 14. september: Stuðningsaðgerð og mannréttindajóga á Austurvelli kl. 14. Sunnudagurinn 15. september: Skrúðganga og afmælisfögnuður í Iðnó kl. 14-15. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International.
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar