Mannréttindabarátta í fimmtíu ár Anna Lúðvíksdóttir skrifar 13. september 2024 08:31 Íslandsdeild Amnesty International fagnar því að 50 ár eru liðin frá stofnun deildarinnar í Norræna húsinu þann 15. september 1974. Rétt eins og aðrar deildir Amnesty International hefur Íslandsdeildin allt frá stofnun beitt sér fyrir auknum mannréttindum um heim allan, auk þess að stuðla að aukinni þekkingu almennings á mannréttindum. Deildin hefur einnig barist fyrir því íslensk lög og framkvæmd þeirra séu með þeim hætti að mannréttindi allra hópa sér virt og vernduð í hvívetna. Fyrstu árin voru áherslumál deildarinnar barátta fyrir lausn samviskufanga og gegn dauðarefsingunni, pyndingum og mannshvörfum. Það má segja að þessi baráttumál hafi verið óumdeilanleg hér á Íslandi bæði þá og nú. Vinnulag einkenndist strax af mikilli vandvirkni og rammi var settur um hvernig deildin skyldi vinna að baráttumálunum. Á upphafsárum Íslandsdeildarinnar var eitt af meginmarkmiðum alþjóðasamtakanna afnám dauðarefsingarinnar og nýtti deildin sér að Ísland gæti talað í krafti verknaðar. Þannig að strax á fyrstu árum starfseminnar var ljóst að Íslandsdeildin gat vísað til laga og framkvæmdar í eigin landi til þess að sýna öðrum ríkjum jákvætt fordæmi. Á tímamótum sem þessum er eðlilegt að líta um farinn veg, gamlar fundargerðabækur hafa verið skoðaðar, myndaalbúmum flett og rykið dustað af gömlum fréttabréfum og rætt hefur verið við fólk sem að starfinu hefur komið í gegnum tíðina. En hvað er það sem raunverulega stendur upp úr á þessari 50 ára sögu deildarinnar og hverju ber að fagna? Auðvitað má líta til þess árangurs sem starfið hefur borið, við getum þakkað fyrir að fyrir tilstuðlan þrýstings frá fólki eins og þér og mér hefur fjöldi samviskufanga um heim allan verið leystur úr haldi, ríkjum sem beita dauðarefsingunni hefur fækkað, réttindi kvenna hafa víða aukist sem og hinsegin fólks þó að enn sé mikið óunnið verk. Amnesty International hefur barist ötullega fyrir réttinum til að mótmæla og þó að enn sé á brattann að sækja í baráttunni fyrir því að fólk um heim allan geti óttalaust tjáð skoðanir sínar með friðsamlegum hætti sem eru í andstöðu við yfirvöld trúi ég því að það finni að það stendur ekki eitt. Amnesty International stendur með þeim. Já, Amnesty hefur átt þátt í og komið til leiðar jákvæðum breytingum í lífi þolenda mannréttindabrota og með því að fá lögum og framkvæmd breytt hefur líka verið komið í veg fyrir frekari brot. Því ber sannarlega að fagna. En ég spyr aftur, hvað er það raunverulega sem stendur upp úr í söguskoðuninni? Það sem kemur upp í huga minn er fyrst og fremst þakklæti til allra þeirra sem hafa lagt deildinni og mannréttindabaráttunni lið með einum eða öðrum hætti allt frá upphafi, sumt jafnvel áratugum saman. Þetta er fólkið sem hefur mætt og skrifað bréf til yfirvalda, fólkið sem pakkaði jólakortum ár eftir ár sem fóru svo í sölu til fjáröflunar fyrir deildina, fólkið sem hefur haldið viðburði víða um land í herferðinni sem nú kallast Þitt nafn bjargar lífi (áður Bréfamaraþon), fólkið sem hefur setið í stjórn deildarinnar og lagt línurnar, fyrrum aðgerðahópar og ungliðar sem mæta og mála á skilti, koma með skapandi hugmyndir að aðgerðum og mæta í hvaða veðri sem er til að láta í sér heyra til að vekja athygli á brotum hér heima eða erlendis, velviljaðir einstaklingar sem hafa skotið skjólshúsi yfir deildina þegar hún var á hrakhólum og hafði lítið á milli handanna, listamenn, fyrirtæki og fólk sem vill veita okkur betri kjör en ella til þess að styðja deildina til áframhaldandi verka. Svo er það auðvitað grunnur okkar, Vonarljósin okkar sem styðja við deildina með reglulegum styrkjum ár eftir ár og þau sem greiða stakan styrk og þegar allt þetta kemur saman myndast ákveðinn kraftur og seigla sem gerir okkur kleift að sinna því starfi sem okkur ber. Síðast en ekki síst vil ég minnast á það starfsfólk sem hefur gengið til liðs við deildina til lengri eða skemmri tíma, sem hefur allt á sinn einstaka hátt lagt deildinni lið með metnað, elju og trú á málstaðinn rétt eins og allir aðrir og gert það að verkum að deildin hefur stækkað, blómstrað og haldið í þá áratugagömlu vandvirkni sem lagt var af stað með í upphafi til þess að tryggja trúverðugleika og heilindi deildarinnar og samtakanna allra. Á þessum tímamótum vill núverandi stjórn og starfsfólk þakka ykkur sem stutt hafa við deildina og fyrir að gera hana að því sem hún er í dag. Við þökkum fyrir þann árangur sem við höfum náð saman og því bjóðum við ykkur til afmælisveislu nú um helgina 13.-15. september. Ókeypis er á alla viðburðina og þeir opnir almenningi. Við hlökkum til að sjá ykkur. Föstudagurinn 13. september: Málþing í Norræna húsinu kl. 12-13 Laugardagurinn 14. september: Stuðningsaðgerð og mannréttindajóga á Austurvelli kl. 14. Sunnudagurinn 15. september: Skrúðganga og afmælisfögnuður í Iðnó kl. 14-15. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mannréttindi Anna Lúðvíksdóttir Mest lesið Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Enginn skilinn eftir á götunni Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson skrifar Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar Skoðun Málþóf á kostnað ungs fólks Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Við krefjumst sanngirni og aðgerð strax Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Slítum stjórnmálasambandi við Ísrael! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Aukið við sóun með einhverjum ráðum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kæru valkyrjur, hatrið sigraði líklega í þetta skiptið Arnar Laxdal skrifar Sjá meira
Íslandsdeild Amnesty International fagnar því að 50 ár eru liðin frá stofnun deildarinnar í Norræna húsinu þann 15. september 1974. Rétt eins og aðrar deildir Amnesty International hefur Íslandsdeildin allt frá stofnun beitt sér fyrir auknum mannréttindum um heim allan, auk þess að stuðla að aukinni þekkingu almennings á mannréttindum. Deildin hefur einnig barist fyrir því íslensk lög og framkvæmd þeirra séu með þeim hætti að mannréttindi allra hópa sér virt og vernduð í hvívetna. Fyrstu árin voru áherslumál deildarinnar barátta fyrir lausn samviskufanga og gegn dauðarefsingunni, pyndingum og mannshvörfum. Það má segja að þessi baráttumál hafi verið óumdeilanleg hér á Íslandi bæði þá og nú. Vinnulag einkenndist strax af mikilli vandvirkni og rammi var settur um hvernig deildin skyldi vinna að baráttumálunum. Á upphafsárum Íslandsdeildarinnar var eitt af meginmarkmiðum alþjóðasamtakanna afnám dauðarefsingarinnar og nýtti deildin sér að Ísland gæti talað í krafti verknaðar. Þannig að strax á fyrstu árum starfseminnar var ljóst að Íslandsdeildin gat vísað til laga og framkvæmdar í eigin landi til þess að sýna öðrum ríkjum jákvætt fordæmi. Á tímamótum sem þessum er eðlilegt að líta um farinn veg, gamlar fundargerðabækur hafa verið skoðaðar, myndaalbúmum flett og rykið dustað af gömlum fréttabréfum og rætt hefur verið við fólk sem að starfinu hefur komið í gegnum tíðina. En hvað er það sem raunverulega stendur upp úr á þessari 50 ára sögu deildarinnar og hverju ber að fagna? Auðvitað má líta til þess árangurs sem starfið hefur borið, við getum þakkað fyrir að fyrir tilstuðlan þrýstings frá fólki eins og þér og mér hefur fjöldi samviskufanga um heim allan verið leystur úr haldi, ríkjum sem beita dauðarefsingunni hefur fækkað, réttindi kvenna hafa víða aukist sem og hinsegin fólks þó að enn sé mikið óunnið verk. Amnesty International hefur barist ötullega fyrir réttinum til að mótmæla og þó að enn sé á brattann að sækja í baráttunni fyrir því að fólk um heim allan geti óttalaust tjáð skoðanir sínar með friðsamlegum hætti sem eru í andstöðu við yfirvöld trúi ég því að það finni að það stendur ekki eitt. Amnesty International stendur með þeim. Já, Amnesty hefur átt þátt í og komið til leiðar jákvæðum breytingum í lífi þolenda mannréttindabrota og með því að fá lögum og framkvæmd breytt hefur líka verið komið í veg fyrir frekari brot. Því ber sannarlega að fagna. En ég spyr aftur, hvað er það raunverulega sem stendur upp úr í söguskoðuninni? Það sem kemur upp í huga minn er fyrst og fremst þakklæti til allra þeirra sem hafa lagt deildinni og mannréttindabaráttunni lið með einum eða öðrum hætti allt frá upphafi, sumt jafnvel áratugum saman. Þetta er fólkið sem hefur mætt og skrifað bréf til yfirvalda, fólkið sem pakkaði jólakortum ár eftir ár sem fóru svo í sölu til fjáröflunar fyrir deildina, fólkið sem hefur haldið viðburði víða um land í herferðinni sem nú kallast Þitt nafn bjargar lífi (áður Bréfamaraþon), fólkið sem hefur setið í stjórn deildarinnar og lagt línurnar, fyrrum aðgerðahópar og ungliðar sem mæta og mála á skilti, koma með skapandi hugmyndir að aðgerðum og mæta í hvaða veðri sem er til að láta í sér heyra til að vekja athygli á brotum hér heima eða erlendis, velviljaðir einstaklingar sem hafa skotið skjólshúsi yfir deildina þegar hún var á hrakhólum og hafði lítið á milli handanna, listamenn, fyrirtæki og fólk sem vill veita okkur betri kjör en ella til þess að styðja deildina til áframhaldandi verka. Svo er það auðvitað grunnur okkar, Vonarljósin okkar sem styðja við deildina með reglulegum styrkjum ár eftir ár og þau sem greiða stakan styrk og þegar allt þetta kemur saman myndast ákveðinn kraftur og seigla sem gerir okkur kleift að sinna því starfi sem okkur ber. Síðast en ekki síst vil ég minnast á það starfsfólk sem hefur gengið til liðs við deildina til lengri eða skemmri tíma, sem hefur allt á sinn einstaka hátt lagt deildinni lið með metnað, elju og trú á málstaðinn rétt eins og allir aðrir og gert það að verkum að deildin hefur stækkað, blómstrað og haldið í þá áratugagömlu vandvirkni sem lagt var af stað með í upphafi til þess að tryggja trúverðugleika og heilindi deildarinnar og samtakanna allra. Á þessum tímamótum vill núverandi stjórn og starfsfólk þakka ykkur sem stutt hafa við deildina og fyrir að gera hana að því sem hún er í dag. Við þökkum fyrir þann árangur sem við höfum náð saman og því bjóðum við ykkur til afmælisveislu nú um helgina 13.-15. september. Ókeypis er á alla viðburðina og þeir opnir almenningi. Við hlökkum til að sjá ykkur. Föstudagurinn 13. september: Málþing í Norræna húsinu kl. 12-13 Laugardagurinn 14. september: Stuðningsaðgerð og mannréttindajóga á Austurvelli kl. 14. Sunnudagurinn 15. september: Skrúðganga og afmælisfögnuður í Iðnó kl. 14-15. Höfundur er framkvæmdastjóri Íslandsdeildar Amnesty International.
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar
Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar
Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun