Víðsýnir og hugrakkir leiðtogar óskast Arinbjörn Sigurgeirsson skrifar 9. febrúar 2024 13:30 Flóttamenn? Flóttamannavandamál? Hvers vegna? Flóttamenn hafa flúið ástand heima fyrir. Hvers vegna? Stríðsátök? Hvers vegna? Mögulegar ástæður ágreinings og stríðsátaka eru sjálfsagt skoðanamunur, ólíkir hagsmunir, valdabrölt, menningarmunur, ólík trúarbrögð, þekkingarskortur, skortur á samskiptahæfni, skortur á tungumálakunnáttu og að tala við og heyra og skilja hvað aðrir eru að segja. Leiðtogar óskast, til að setja sig inn í mál og miðla málum. Ekki bara ,,Það þarf að brjóta bátana“, svo flóttafólkið komist ekki út á Miðjarðarhafið. Það ættu ekki að vera til ,,flóttamannavandamál“ – né mikill kostnaður við að leysa úr þeim. Heimurinn – alþjóðasamfélagið – ætti að bæta og tryggja aðstæður fólks heima hjá því, þannig að fólkið þurfi ekki að flýja heimili og heimaslóðir sínar. Vinnu og fjármuni ætti að setja í forvarnir, en ekki bara afleiðingar – sársaukafullar, lítillækkandi og dýrar aðgerðir vegna flóttafólks. Hergagnaframleiðsla – hvers vegna er hún leyfileg? Meðan ýmislegt annað er bannað? Væri ekki nær að fjármunum sem í hana fara væri veitt í að bæta menntun og lífsskilyrði í vanþróuðum löndum. (En, kannski leiðir það og fleira til offjölgunar mannkyns – það er sjálfsagt margt að varast.) Hvernig getur Rússland komist upp með að því er virðist ástæðulausa innrás í Úkraínu? Hvers vegna virðist alþjóðasamfélagið vera svona máttlaust þegar kemur að raunhæfum og virkum lausnum til að setja niður ágreining, deilur og hernaðarátök – svo víða um heiminn sem raun ber vitni? Eru Sameinuðu þjóðirnar máttlausar? Hvers vegna? Og eða friðargæsluliðar á þeirra vegum? Virðast ekki Bandaríkin koma fram og telja sig vera nokkurs konar ,,alheims-lögreglu“? En kannski bara þar sem bandarískir fjárhagslegir eða valda-hagsmunir eru í húfi, stundum með inngripum í svæðisbundið valdabrölt? Veita þessum og hinum hópum vopnabúnað og þjálfun, til að hafa ,,æskileg áhrif“ – væntanlega fyrir eigin sérhagsmuni, en stundum með ófyrirséðum og neikvæðum langtímaáhrifum á viðkomandi svæðum og heimshlutum. Og virðast komast nánast átölulaust upp með þetta gagnvart alþjóðasamfélaginu. Hvers vegna virðist vera auðsjáanlegur tvískinnungur, annars vegar gagnvart Rússlandi og hins vegar Ísrael, þegar báðir þessir aðilar beita því sem virðist augsýnilegur yfirgangur og grimmd gagnvart nágrannaþjóð. Önnur þjóðin er réttilega ,,dæmd“ harkalega, beitt viðskiptaþvingunum sem eru dýrkeyptar fyrir alla, útilokuð úr sameiginlegum íþróttakeppnum og Eurovision, – en ekki hin þjóðin. Hvers vegna?Og á Íslandi er flóttafólk frá öðru ,,fórnarlandinu“ velkomið, en ekki eins velkomið frá hinu, Palestínu. Hvers vegna virðist svo erfitt að koma á varanlegum friði á milli Ísraels og Palestínu? Ástandið þar minnir að hluta á Sturlungaöldina á Íslandi, fyrir mörgum öldum, – þegar einhver drap einhvern, lýsti víginu á hendur sér – og síðan þurfti að hefna – jafnvel sitt á hvað, kölluð ,,hjaðningavíg“ og svo loks oftast samið um málalyktir. Síðan eru liðin árhundruð, margar aldir – og óhugsandi fyrir okkur Íslendinga að sjá fyrir okkur stríðsástand á Íslandi. En, erlendis, ekki síst af hálfu ísraelskra ráðamanna, heyrist svo oft, ,,við þurfum að hefna fyrir þetta eða hitt“. En þetta eru hvorki sjálfsvörn né hjaðningavíg, því ,,hefndinni“ fylgir margfalt mannfall. Þrír bandarískir hermenn féllu nýlega, í árás á eina af fjölmörgum herstöðvum Bandaríkjamanna víða um heim (hvers vegna eru þær svo víða?) – og þá virðist ráðandi aðilum í Bandaríkjunum réttlætanlegt að fella hundruð annarra miður æskilegra einstaklinga. Á Norður-Írlandi tókst loks að koma á friði, þótt það virtist lengi vera útilokað. Þótt ástandið sé víða mjög flókið og virðist nánast ómögulegt að snúa niður deilur og sætta stríðandi aðila, svo sem Ísraela og Palestínumanna, þá megum við hvorki trúa né sætta okkur við að þetta sé ómögulegt, því hvernig væri þá staðan í heiminum og sameiginlegt líf okkar Jarðarbúa á vegi statt. Getum við til dæmis sætt okkur við enn eina heimsstyrjöld? Þjóðir, þjóðabrot og fólkið þarf að reyna að sjá fyrir sér hagsmuni beggja deiluaðila – og sameiginlega hagsmuni þegar deilur eru til staðar, því oftast eru finnanlegir einhverjir sameiginlegir hagsmunir. Deiluaðilar geta þurft aðstoð, frá utanaðkomandi aðilum – sáttamiðlurum eða sáttasemjurum. Þar kemur að fyrirsögn greinarinnar – Víðsýnir og hugrakkir leiðtogar óskast - til að bjóða sig fram til að miðla málum, finna og fá fram og greina orsakir ágreinings. Reyna að finna hvaða sérstöku hagsmunir hvers deiluaðila eru í myndinni. Finna hvaða sameiginlegu hagsmuni deiluaðilar geta átt og fá þá upp á yfirborðið. Og ekki má gleyma þætti tilfinninga, né heiðri og sæmd. Mikilvægt er að reyna að fá deiluaðila til að hætta að horfa stíft til fortíðar, liðinna atburða – sem enginn getur breytt. Oft má læra af reynslu fortíðar en alls ekki velta sér upp úr henni – vera frekar í nútíðinni og horfa til framtíðarinnar, sameiginlegra hagsmuna og líðan allra fram undan. Iðulega eru skipulögð alheims-íþróttamót og framkvæmd með glans. Væri ekki freistandi að skipuleggja og koma á allsherjarfriði? Hvað þarf til? Hverja þarf að hverju ,,sáttaborði“? – Hver eru ágreiningsmálin og hagsmunirnir? - Hvaða vandamál þarf að leysa svo friðaraðstæður skapist og haldist? Ég veit að þetta er mikil einföldun, en stundum þarf að reyna að horfa á stóru myndina, í gegnum mistrið, sprengjureykinn og -rykið, horfa yfir húsarústirnar, blóðpollana og líkin – horfa til framtíðar. Við erum eitt mannkyn, búandi á einni Jörð. Verðum við ekki að reyna að umbera hvert annað, miðla málum, sætta og halda friðinn, eiga mannsæmandi framtíð? Þessi grein var í grunninn handpikkuð inn á farsíma í morgun, undir hlýrri sæng, í vetraríbúð okkar hjóna hér á Spáni, fjarri vetrarveðri, eldgosi og grindvískum flóttamönnum á Íslandi, en nálægt Miðjarðarhafinu, þar sem flóttafólk leggur líf sitt iðulega undir, til að komast frá heimili sínu og á betri og öruggari slóðir. Mikill er aðstöðumunur fólks. Við þurfum ekki stjórnmálamenn sem horfa á þrönga sérhagsmuni – eða almennt bara til eins árs eða út kjörtímabilið. Við þurfum víðsýna og djarfa leiðtoga, jafnt í landsmálum sem alþjóðlegum málum, sem horfa til 10, 20 eða 30 ára – sem þora að rugga bátnum, þora að vera tímabundið óvinsælir – þora að móta og tala fyrir stórum og mikilvægum hugmyndum og setja fram og hrinda í framkvæmd áætlunum sem eru fjöldanum og umhverfinu til hagsbóta til lengri tíma litið. Slíkir einstaklingar, sem hafa gerst alþjóðlegir sáttamiðlarar, hafa verið til á Norðurlöndunum og sjálfsagt víðar. Á Íslandi höfum við utanríkisráðherra og forsætisráðherra og öflug ráðuneyti þeirra, ríkisstjórn og forseta, auk norræns samstarfs, Evrópusamstarfs og aðgangs að öðrum þjóðarleiðtogum á hinum ýmsu fundum og þingum. Hvert um sig er mögulegur vettvangur góðra verka. – En er vilji og þor til staðar? Höfundur er sjálfstæður prófarkalesari, - www.textagerd.is, frá Bjargi, slóðum Grettissögu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Sjá meira
Flóttamenn? Flóttamannavandamál? Hvers vegna? Flóttamenn hafa flúið ástand heima fyrir. Hvers vegna? Stríðsátök? Hvers vegna? Mögulegar ástæður ágreinings og stríðsátaka eru sjálfsagt skoðanamunur, ólíkir hagsmunir, valdabrölt, menningarmunur, ólík trúarbrögð, þekkingarskortur, skortur á samskiptahæfni, skortur á tungumálakunnáttu og að tala við og heyra og skilja hvað aðrir eru að segja. Leiðtogar óskast, til að setja sig inn í mál og miðla málum. Ekki bara ,,Það þarf að brjóta bátana“, svo flóttafólkið komist ekki út á Miðjarðarhafið. Það ættu ekki að vera til ,,flóttamannavandamál“ – né mikill kostnaður við að leysa úr þeim. Heimurinn – alþjóðasamfélagið – ætti að bæta og tryggja aðstæður fólks heima hjá því, þannig að fólkið þurfi ekki að flýja heimili og heimaslóðir sínar. Vinnu og fjármuni ætti að setja í forvarnir, en ekki bara afleiðingar – sársaukafullar, lítillækkandi og dýrar aðgerðir vegna flóttafólks. Hergagnaframleiðsla – hvers vegna er hún leyfileg? Meðan ýmislegt annað er bannað? Væri ekki nær að fjármunum sem í hana fara væri veitt í að bæta menntun og lífsskilyrði í vanþróuðum löndum. (En, kannski leiðir það og fleira til offjölgunar mannkyns – það er sjálfsagt margt að varast.) Hvernig getur Rússland komist upp með að því er virðist ástæðulausa innrás í Úkraínu? Hvers vegna virðist alþjóðasamfélagið vera svona máttlaust þegar kemur að raunhæfum og virkum lausnum til að setja niður ágreining, deilur og hernaðarátök – svo víða um heiminn sem raun ber vitni? Eru Sameinuðu þjóðirnar máttlausar? Hvers vegna? Og eða friðargæsluliðar á þeirra vegum? Virðast ekki Bandaríkin koma fram og telja sig vera nokkurs konar ,,alheims-lögreglu“? En kannski bara þar sem bandarískir fjárhagslegir eða valda-hagsmunir eru í húfi, stundum með inngripum í svæðisbundið valdabrölt? Veita þessum og hinum hópum vopnabúnað og þjálfun, til að hafa ,,æskileg áhrif“ – væntanlega fyrir eigin sérhagsmuni, en stundum með ófyrirséðum og neikvæðum langtímaáhrifum á viðkomandi svæðum og heimshlutum. Og virðast komast nánast átölulaust upp með þetta gagnvart alþjóðasamfélaginu. Hvers vegna virðist vera auðsjáanlegur tvískinnungur, annars vegar gagnvart Rússlandi og hins vegar Ísrael, þegar báðir þessir aðilar beita því sem virðist augsýnilegur yfirgangur og grimmd gagnvart nágrannaþjóð. Önnur þjóðin er réttilega ,,dæmd“ harkalega, beitt viðskiptaþvingunum sem eru dýrkeyptar fyrir alla, útilokuð úr sameiginlegum íþróttakeppnum og Eurovision, – en ekki hin þjóðin. Hvers vegna?Og á Íslandi er flóttafólk frá öðru ,,fórnarlandinu“ velkomið, en ekki eins velkomið frá hinu, Palestínu. Hvers vegna virðist svo erfitt að koma á varanlegum friði á milli Ísraels og Palestínu? Ástandið þar minnir að hluta á Sturlungaöldina á Íslandi, fyrir mörgum öldum, – þegar einhver drap einhvern, lýsti víginu á hendur sér – og síðan þurfti að hefna – jafnvel sitt á hvað, kölluð ,,hjaðningavíg“ og svo loks oftast samið um málalyktir. Síðan eru liðin árhundruð, margar aldir – og óhugsandi fyrir okkur Íslendinga að sjá fyrir okkur stríðsástand á Íslandi. En, erlendis, ekki síst af hálfu ísraelskra ráðamanna, heyrist svo oft, ,,við þurfum að hefna fyrir þetta eða hitt“. En þetta eru hvorki sjálfsvörn né hjaðningavíg, því ,,hefndinni“ fylgir margfalt mannfall. Þrír bandarískir hermenn féllu nýlega, í árás á eina af fjölmörgum herstöðvum Bandaríkjamanna víða um heim (hvers vegna eru þær svo víða?) – og þá virðist ráðandi aðilum í Bandaríkjunum réttlætanlegt að fella hundruð annarra miður æskilegra einstaklinga. Á Norður-Írlandi tókst loks að koma á friði, þótt það virtist lengi vera útilokað. Þótt ástandið sé víða mjög flókið og virðist nánast ómögulegt að snúa niður deilur og sætta stríðandi aðila, svo sem Ísraela og Palestínumanna, þá megum við hvorki trúa né sætta okkur við að þetta sé ómögulegt, því hvernig væri þá staðan í heiminum og sameiginlegt líf okkar Jarðarbúa á vegi statt. Getum við til dæmis sætt okkur við enn eina heimsstyrjöld? Þjóðir, þjóðabrot og fólkið þarf að reyna að sjá fyrir sér hagsmuni beggja deiluaðila – og sameiginlega hagsmuni þegar deilur eru til staðar, því oftast eru finnanlegir einhverjir sameiginlegir hagsmunir. Deiluaðilar geta þurft aðstoð, frá utanaðkomandi aðilum – sáttamiðlurum eða sáttasemjurum. Þar kemur að fyrirsögn greinarinnar – Víðsýnir og hugrakkir leiðtogar óskast - til að bjóða sig fram til að miðla málum, finna og fá fram og greina orsakir ágreinings. Reyna að finna hvaða sérstöku hagsmunir hvers deiluaðila eru í myndinni. Finna hvaða sameiginlegu hagsmuni deiluaðilar geta átt og fá þá upp á yfirborðið. Og ekki má gleyma þætti tilfinninga, né heiðri og sæmd. Mikilvægt er að reyna að fá deiluaðila til að hætta að horfa stíft til fortíðar, liðinna atburða – sem enginn getur breytt. Oft má læra af reynslu fortíðar en alls ekki velta sér upp úr henni – vera frekar í nútíðinni og horfa til framtíðarinnar, sameiginlegra hagsmuna og líðan allra fram undan. Iðulega eru skipulögð alheims-íþróttamót og framkvæmd með glans. Væri ekki freistandi að skipuleggja og koma á allsherjarfriði? Hvað þarf til? Hverja þarf að hverju ,,sáttaborði“? – Hver eru ágreiningsmálin og hagsmunirnir? - Hvaða vandamál þarf að leysa svo friðaraðstæður skapist og haldist? Ég veit að þetta er mikil einföldun, en stundum þarf að reyna að horfa á stóru myndina, í gegnum mistrið, sprengjureykinn og -rykið, horfa yfir húsarústirnar, blóðpollana og líkin – horfa til framtíðar. Við erum eitt mannkyn, búandi á einni Jörð. Verðum við ekki að reyna að umbera hvert annað, miðla málum, sætta og halda friðinn, eiga mannsæmandi framtíð? Þessi grein var í grunninn handpikkuð inn á farsíma í morgun, undir hlýrri sæng, í vetraríbúð okkar hjóna hér á Spáni, fjarri vetrarveðri, eldgosi og grindvískum flóttamönnum á Íslandi, en nálægt Miðjarðarhafinu, þar sem flóttafólk leggur líf sitt iðulega undir, til að komast frá heimili sínu og á betri og öruggari slóðir. Mikill er aðstöðumunur fólks. Við þurfum ekki stjórnmálamenn sem horfa á þrönga sérhagsmuni – eða almennt bara til eins árs eða út kjörtímabilið. Við þurfum víðsýna og djarfa leiðtoga, jafnt í landsmálum sem alþjóðlegum málum, sem horfa til 10, 20 eða 30 ára – sem þora að rugga bátnum, þora að vera tímabundið óvinsælir – þora að móta og tala fyrir stórum og mikilvægum hugmyndum og setja fram og hrinda í framkvæmd áætlunum sem eru fjöldanum og umhverfinu til hagsbóta til lengri tíma litið. Slíkir einstaklingar, sem hafa gerst alþjóðlegir sáttamiðlarar, hafa verið til á Norðurlöndunum og sjálfsagt víðar. Á Íslandi höfum við utanríkisráðherra og forsætisráðherra og öflug ráðuneyti þeirra, ríkisstjórn og forseta, auk norræns samstarfs, Evrópusamstarfs og aðgangs að öðrum þjóðarleiðtogum á hinum ýmsu fundum og þingum. Hvert um sig er mögulegur vettvangur góðra verka. – En er vilji og þor til staðar? Höfundur er sjálfstæður prófarkalesari, - www.textagerd.is, frá Bjargi, slóðum Grettissögu.
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar