Hvað verður loftlagssektin há vegna 35.000 íbúða? Björt Ólafsdóttir skrifar 11. maí 2023 09:30 800 milljónum af fjárlögum íslenska ríkisins ársins 2023 er ráðstafað til sektar vegna þess að við Íslendingar höfum sofið á verðinum og ekki staðið við skuldbindingar okkar vegna Kyoto loftlagsbókunarinnar. Parísarsamningurinn sem við höfum líkt og aðrar ábyrgðafullar þjóðir undirgengist, er mun viðameiri og skilyrði hans koma til kasta fjárlaga innan skamms eða 2030. Við Íslendingar erum neyslurík þjóð og viljum flest hver halda í þau gæði sem við þekkjum nú þegar. En þessi neysla og hefðbundnar venjur okkar kosta loftslagið og þannig líka ríkissjóð. Við drógum lítillega úr losun á covid-árunum vegna hafta, en nú hefur heldur betur bæst í og losun á beina ábyrgð Íslands hefur aldrei verið meiri. Okkur er að fjölga, og í okkar víðfeðma landi er það mjög jákvætt að fólk vilji flytja hingað og sjá sér og sínum farborða, því það styður við sameiginlega sjóði og skatttekjur ríkisins sem aftur stendur straum af menntun okkar, heilbrigðisþjónustu, vegasamgöngum og öðrum mikilvægum innviðum og gæðum sem við viljum efla frekar en hitt. Uppbygging sómasamlegra heimila til að mæta fólksfjölgun (innlendri sem og innfluttri) hefur oft verið sett upp í markmið stjórnvalda og það er vel. Við viljum vera undirbúin fyrir framtíðinni því að skortur á húsnæði hefur þýtt hækkanir á fasteignamarkaði með tilheyrandi dýrtíð og erfiðleikum, til dæmis fyrir ungar fjölskyldur sem eiga við ramman reip að draga við að koma undir sig fótunum og veita börnum sínum samfellu, öryggi og gott líf. Nú síðast hafa sveitarfélögin og ríki gert með sér samkomulag um að tryggja í það minnsta 35.000 íbúðir á næstu 10 árum fyrir fólkið í landinu en kunnugir segja að líklega þurfi talan að vera ívið hærri til að mæta uppsafnaðri þörf. Við erum orðin nokkuð vön því að ræða um loftlagsmál og skiljum til dæmis vel að orkuskipti í samgöngum eru okkur mikilvæg ekki bara fyrir loftslagið, líka fyrir budduna. Við erum orðin verseruð í tali um að atvinnuvegir skuli draga úr losun, en því miður kannski síst þegar kemur að þeirri starfsemi sem losar gróðurhúsalofttegundir á beina ábyrgð Íslands og íslenskra skattgreiðenda. Mannvirkjageirinn er þannig iðnaður og hann er á heimsvísu ábyrgur fyrir um 40% losunar gróðurhúsalofttegunda, meira ef úrgangur og sóun auðlinda á ábyrgð iðnaðarins er talin með. Afleiðingin er hröð hlýnun jarðar og röskun í jafnvægi vistkerfa með hrikalegum afleiðingum. Íslendingar fara svo sannarlega ekki varhluta af þessu því að ofsar í veðurfari, gegndarlausar rigningar og tíð skriðuföll á mannabyggðir erum við því miður farin að farin að þekkja of vel af eigin raun. Það er ekki annað í boði en að vakna núna og undirbúa framtíðina. 35.000 íbúðir á 10 árum byggðar á hefðbundinn hátt með mikilli losun munu ekki bara þýða milljarða útgjöld frá skattgreiðendum í sektarfé, eða kaupum á losunarheimildum eins og það kallast líka. Það mun þýða að engin breyting verður heldur að þeim 10 árum liðnum því að verktakar og þróunaraðilar þurftu ekki að leggja það á sig að breyta frá vananum og fara umhverfisvænni leiðir. Góðu fréttirnar eru þær að byggingageirinn er tilbúinn í breytingar, til eru gagnreyndar aðferðir og leiðbeiningar frá þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við til að draga úr umfangsmikilli losun sem reiknast á hvert byggt mannvirki. Þetta hefur geirinn ásamt HMS og ýmsum öðrum hagaðilum rýnt og undirbúið. En við eigum á hættu með að verða allt of sein, ekkert af annars góðri vinnu í þessa átt er komið til framkvæmda, og það eru aðeins 7 ár til 2030. Ef við náum ekki loftslagsmarkmiðunum þá verður sektin ekki eingreiðsla upp á 800 milljónir líkt og nú, heldur árleg útgjöld sem metin hafa verið á bilinu 1-10 milljarðar. Eigum við ekki að nýta þá fjármuni í annað skynsamlegra? Heilbrigðiskerfið, menntakerfið, eldri borgarar, öryrkjar myndu þiggja betri stuðning. Stjórnvöld verða að fara í aðgerðir strax í byggingageiranum og setja skyldur á loftlagsvænni uppbyggingu mannvirkja. Annars situr fólkið uppi með reikninginn. Höfundur er framkvæmdastjóri fasteignaþróunarfélagsins Iðu ehf. og fyrrverandi umhverfis- og auðlindaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Húsnæðismál Björt Ólafsdóttir Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson Skoðun Gegnumlýsing - þankabrot frambjóðanda að loknu forsetakjöri Arnar Þór Jónsson Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir Skoðun Gildin sem sigldu forsetaembættinu í höfn Hugrún Sigurjónsdóttir Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar Magnús Davíð Norðdahl, Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Gildin sem sigldu forsetaembættinu í höfn Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Gegnumlýsing - þankabrot frambjóðanda að loknu forsetakjöri Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason skrifar Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar skrifar Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Sjá meira
800 milljónum af fjárlögum íslenska ríkisins ársins 2023 er ráðstafað til sektar vegna þess að við Íslendingar höfum sofið á verðinum og ekki staðið við skuldbindingar okkar vegna Kyoto loftlagsbókunarinnar. Parísarsamningurinn sem við höfum líkt og aðrar ábyrgðafullar þjóðir undirgengist, er mun viðameiri og skilyrði hans koma til kasta fjárlaga innan skamms eða 2030. Við Íslendingar erum neyslurík þjóð og viljum flest hver halda í þau gæði sem við þekkjum nú þegar. En þessi neysla og hefðbundnar venjur okkar kosta loftslagið og þannig líka ríkissjóð. Við drógum lítillega úr losun á covid-árunum vegna hafta, en nú hefur heldur betur bæst í og losun á beina ábyrgð Íslands hefur aldrei verið meiri. Okkur er að fjölga, og í okkar víðfeðma landi er það mjög jákvætt að fólk vilji flytja hingað og sjá sér og sínum farborða, því það styður við sameiginlega sjóði og skatttekjur ríkisins sem aftur stendur straum af menntun okkar, heilbrigðisþjónustu, vegasamgöngum og öðrum mikilvægum innviðum og gæðum sem við viljum efla frekar en hitt. Uppbygging sómasamlegra heimila til að mæta fólksfjölgun (innlendri sem og innfluttri) hefur oft verið sett upp í markmið stjórnvalda og það er vel. Við viljum vera undirbúin fyrir framtíðinni því að skortur á húsnæði hefur þýtt hækkanir á fasteignamarkaði með tilheyrandi dýrtíð og erfiðleikum, til dæmis fyrir ungar fjölskyldur sem eiga við ramman reip að draga við að koma undir sig fótunum og veita börnum sínum samfellu, öryggi og gott líf. Nú síðast hafa sveitarfélögin og ríki gert með sér samkomulag um að tryggja í það minnsta 35.000 íbúðir á næstu 10 árum fyrir fólkið í landinu en kunnugir segja að líklega þurfi talan að vera ívið hærri til að mæta uppsafnaðri þörf. Við erum orðin nokkuð vön því að ræða um loftlagsmál og skiljum til dæmis vel að orkuskipti í samgöngum eru okkur mikilvæg ekki bara fyrir loftslagið, líka fyrir budduna. Við erum orðin verseruð í tali um að atvinnuvegir skuli draga úr losun, en því miður kannski síst þegar kemur að þeirri starfsemi sem losar gróðurhúsalofttegundir á beina ábyrgð Íslands og íslenskra skattgreiðenda. Mannvirkjageirinn er þannig iðnaður og hann er á heimsvísu ábyrgur fyrir um 40% losunar gróðurhúsalofttegunda, meira ef úrgangur og sóun auðlinda á ábyrgð iðnaðarins er talin með. Afleiðingin er hröð hlýnun jarðar og röskun í jafnvægi vistkerfa með hrikalegum afleiðingum. Íslendingar fara svo sannarlega ekki varhluta af þessu því að ofsar í veðurfari, gegndarlausar rigningar og tíð skriðuföll á mannabyggðir erum við því miður farin að farin að þekkja of vel af eigin raun. Það er ekki annað í boði en að vakna núna og undirbúa framtíðina. 35.000 íbúðir á 10 árum byggðar á hefðbundinn hátt með mikilli losun munu ekki bara þýða milljarða útgjöld frá skattgreiðendum í sektarfé, eða kaupum á losunarheimildum eins og það kallast líka. Það mun þýða að engin breyting verður heldur að þeim 10 árum liðnum því að verktakar og þróunaraðilar þurftu ekki að leggja það á sig að breyta frá vananum og fara umhverfisvænni leiðir. Góðu fréttirnar eru þær að byggingageirinn er tilbúinn í breytingar, til eru gagnreyndar aðferðir og leiðbeiningar frá þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við til að draga úr umfangsmikilli losun sem reiknast á hvert byggt mannvirki. Þetta hefur geirinn ásamt HMS og ýmsum öðrum hagaðilum rýnt og undirbúið. En við eigum á hættu með að verða allt of sein, ekkert af annars góðri vinnu í þessa átt er komið til framkvæmda, og það eru aðeins 7 ár til 2030. Ef við náum ekki loftslagsmarkmiðunum þá verður sektin ekki eingreiðsla upp á 800 milljónir líkt og nú, heldur árleg útgjöld sem metin hafa verið á bilinu 1-10 milljarðar. Eigum við ekki að nýta þá fjármuni í annað skynsamlegra? Heilbrigðiskerfið, menntakerfið, eldri borgarar, öryrkjar myndu þiggja betri stuðning. Stjórnvöld verða að fara í aðgerðir strax í byggingageiranum og setja skyldur á loftlagsvænni uppbyggingu mannvirkja. Annars situr fólkið uppi með reikninginn. Höfundur er framkvæmdastjóri fasteignaþróunarfélagsins Iðu ehf. og fyrrverandi umhverfis- og auðlindaráðherra.
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun