Hvar verður þú 18. ágúst 2036? Stefán Pálsson skrifar 25. janúar 2023 16:02 Söluhæsta bók síðasta jólabókaflóðs var glæpasagan Reykjavík eftir Katrínu Jakobsdóttur og Ragnar Jónasson. Um er að ræða reyfara sem gerist í fortíðinni. Ævagamalt glæpamál tengt Viðey sem rifjast upp og leysist árið 1986, þar sem spennan nær hámarki í kringum 200 ára afmæli Reykjavíkurborgar þann 18. ágúst það ár. Ekkert var til sparað í tengslum við þau hátíðarhöld með hvers kyns mannamótum, íþróttakappleikjum, sögusýningum og vitaskuld ógnarlangri rjómatertu sem ætlunin var að koma í heimsmetabók Guinness. Tíminn flýgur og fyrir þau okkar sem munum allt tilstandið í kringum 200 ára afmælið er örlítið þrúgandi að hugsa til þess að einungis þrettán ár eru í 250 ára afmælið árið 2036! Ekki er ráð nema í tíma sé tekið og á síðasta fundi borgarstjórnar flutti höfundur þessarar greinar tillögu þess efnis að útbúa skyldi grófa verk- og kostnaðaráætlun fyrir ritun nýrrar sögu Reykjavíkur, með það að markmiði að útgáfu hennar gæti lokið í tengslum við afmælið. Löng vegferð Ýmsum kann að hafa komið þessi tillaga, sem vísað var til borgarráðs til frekari vinnslu, á óvart enda veglegt sex binda verk um sögu höfuðborgarinnar að finna í hillum fjölda landsmanna. Með tillögunni er á engan hátt gert lítið úr mikilvægi þeirrar ritraðar, sem stendur enn fyllilega fyrir sínu. Hins vegar er ekki ráð nema í tíma sé tekið. Ákvörðunin um að rita sögu Reykjavíkur var tekin í borgarstjórn árið 1981. Ritnefnd var skipuð en vinnan fór þó hægt af stað. Nokkrum misserum síðar voru tveir sagnfræðingar ráðnir til starfa, þeir Guðjón Friðriksson og Eggert Þór Bernharðsson. Guðjón ritaði söguna frá 1870 til 1940 en Eggert heitinn tók þá við og fjallaði um næstu fimmtíu árin. Tveimur árum síðar var Þorleifur Óskarsson fenginn til að skrifa um fyrstu þúsund ár byggðarinnar. Bækurnar sex komu út á árunum 1991 til 2002 í samtarfi borgarinnar og forlagsins Iðunnar. Þær voru prentaðar í stóru broti og fara betur á kaffiborði en í kjöltu lesanda uppi í rúmi. Bækurnar voru ríkulega myndskreyttar og prentaðar í miklum gæðum, en þó ekki í lit fremur en tíðkaðist almennt á þeim árum. Hvers vegna ný ritröð? Þessi meðgöngutími kann að virðast langur en er þó fullkomlega eðlilegur. Að viða að sér heimildum og rita sögu höfuðborgar er langhlaup en ekki sprettur. Ýmis rök hníga að því að nú sé orðið tímabært að reima á sig skóna og hefja upphitun á nýjan leik. Skulu hér talin fram nokkur þau helstu: * Árið 2036 verða 45 ár liðin frá því að fyrstu bindin af Sögu Reykjavíkur komu út. Það er langur tími og tæplega hægt að fara fram á að yfirlitsrit af þessu tagi nái að þjóna sínu hlutverki í marga áratugi. Sum bindin í ritröðinni eru nú þegar löngu ófáanleg nema með höppum og glöppum hjá fornbókasölum. * Gömlu ritröðinni lauk árið 1990. Það þýðir að á 250 ára afmæli borgarinnar mun nærri fimmtungur af sögu hennar frá kaupstaðarréttindunum 1786 liggja óbættur hjá garði. * Sú ritstjórnarlega ákvörðun var tekin á sínum tíma að einskorða umfjöllunina að mestu við sögu einstakra svæða innan núverandi borgarmarka frá þeim tíma þegar þau tilheyrðu Reykjavík. Ákvörðunin var eflaust skynsamleg á sínum tíma en veldur því að minna er fjallað um baksögu mikilvægra staða á borð við Laugarnes, Gufunes, Elliðavatn, Viðey og annarra eyja á Kollafirði sem og vitaskuld Kjalarness. Það er ansi stór blindur blettur í sögu okkar nú. * Ýmsar nýjar upplýsingar hafa komið í ljós varðandi sögu Reykjavíkur á síðustu árum, ekki hvað síst í tengslum við fornleifarannsóknir. * Stefnur og straumar í sagnfræði hafa mikið breyst á síðustu áratugum. Nýjar rannsóknaraðferðir hafa komið til sögunnar og sama gildir um rannsóknarefni, þar sem fræðafólk hefur í auknum mæli leitast við að draga fram í dagsljósið ýmsa hópa sem áður vildu gleymast og lenda utan sviðsljóssins. Búum til sérfræðinga Bækurnar um Sögu Reykjavíkur gáfu landsmönnum frábæra sögu höfuðborgar sinnar í veglegu broti en þær skópu líka sérfræðinga í sögu borgarinnar. Afleiddar afurðir þessa starfs má t.d. sjá í ótalmörgum greinum og smáritum Guðjóns Friðrikssonar um einstök hús og götur í borginni. Sama má segja um merkar rannsóknir Eggerts Þórs á braggabyggð í Reykjavík og þætti landbúnaðar í þróunarsögu byggðarinnar. Það er tímabært að huga að því að búa til nýja kynslóð Reykjavíkurfræðinga sem geta svalað forvitni okkar um langa framtíð. Enn eru ótalin efnahagslegu rökin fyrir því að ráðast í sagnritun. Fyrir samfélag sem byggir að miklu leytir á ferðamennsku eru góð rit og nútímalegar og vísindalegar rannsóknir á sögu nærsamfélagsins lykilatriði. Þau eru undirstöðurit fyrir leiðsögumenn, fyrir fólkið sem setur upp sögusýningar, útbýr upplýsingaskilti í umhverfi okkar - fólkið sem skapar það innihald sem ferðamennirnir sækja í. Það er nægur tími til að dusta rykið af matreiðslukverinu og grafa upp uppskriftina að tertunni góðu sem væntanlega verður höfð ennþá lengri árið 2036, en til að ná að klára ritröð í tíma er ekki eftir neinu að bíða! Höfundur er varaborgarfulltrúi Vinstri grænna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Pálsson Bókmenntir Reykjavík Mest lesið Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Sjá meira
Söluhæsta bók síðasta jólabókaflóðs var glæpasagan Reykjavík eftir Katrínu Jakobsdóttur og Ragnar Jónasson. Um er að ræða reyfara sem gerist í fortíðinni. Ævagamalt glæpamál tengt Viðey sem rifjast upp og leysist árið 1986, þar sem spennan nær hámarki í kringum 200 ára afmæli Reykjavíkurborgar þann 18. ágúst það ár. Ekkert var til sparað í tengslum við þau hátíðarhöld með hvers kyns mannamótum, íþróttakappleikjum, sögusýningum og vitaskuld ógnarlangri rjómatertu sem ætlunin var að koma í heimsmetabók Guinness. Tíminn flýgur og fyrir þau okkar sem munum allt tilstandið í kringum 200 ára afmælið er örlítið þrúgandi að hugsa til þess að einungis þrettán ár eru í 250 ára afmælið árið 2036! Ekki er ráð nema í tíma sé tekið og á síðasta fundi borgarstjórnar flutti höfundur þessarar greinar tillögu þess efnis að útbúa skyldi grófa verk- og kostnaðaráætlun fyrir ritun nýrrar sögu Reykjavíkur, með það að markmiði að útgáfu hennar gæti lokið í tengslum við afmælið. Löng vegferð Ýmsum kann að hafa komið þessi tillaga, sem vísað var til borgarráðs til frekari vinnslu, á óvart enda veglegt sex binda verk um sögu höfuðborgarinnar að finna í hillum fjölda landsmanna. Með tillögunni er á engan hátt gert lítið úr mikilvægi þeirrar ritraðar, sem stendur enn fyllilega fyrir sínu. Hins vegar er ekki ráð nema í tíma sé tekið. Ákvörðunin um að rita sögu Reykjavíkur var tekin í borgarstjórn árið 1981. Ritnefnd var skipuð en vinnan fór þó hægt af stað. Nokkrum misserum síðar voru tveir sagnfræðingar ráðnir til starfa, þeir Guðjón Friðriksson og Eggert Þór Bernharðsson. Guðjón ritaði söguna frá 1870 til 1940 en Eggert heitinn tók þá við og fjallaði um næstu fimmtíu árin. Tveimur árum síðar var Þorleifur Óskarsson fenginn til að skrifa um fyrstu þúsund ár byggðarinnar. Bækurnar sex komu út á árunum 1991 til 2002 í samtarfi borgarinnar og forlagsins Iðunnar. Þær voru prentaðar í stóru broti og fara betur á kaffiborði en í kjöltu lesanda uppi í rúmi. Bækurnar voru ríkulega myndskreyttar og prentaðar í miklum gæðum, en þó ekki í lit fremur en tíðkaðist almennt á þeim árum. Hvers vegna ný ritröð? Þessi meðgöngutími kann að virðast langur en er þó fullkomlega eðlilegur. Að viða að sér heimildum og rita sögu höfuðborgar er langhlaup en ekki sprettur. Ýmis rök hníga að því að nú sé orðið tímabært að reima á sig skóna og hefja upphitun á nýjan leik. Skulu hér talin fram nokkur þau helstu: * Árið 2036 verða 45 ár liðin frá því að fyrstu bindin af Sögu Reykjavíkur komu út. Það er langur tími og tæplega hægt að fara fram á að yfirlitsrit af þessu tagi nái að þjóna sínu hlutverki í marga áratugi. Sum bindin í ritröðinni eru nú þegar löngu ófáanleg nema með höppum og glöppum hjá fornbókasölum. * Gömlu ritröðinni lauk árið 1990. Það þýðir að á 250 ára afmæli borgarinnar mun nærri fimmtungur af sögu hennar frá kaupstaðarréttindunum 1786 liggja óbættur hjá garði. * Sú ritstjórnarlega ákvörðun var tekin á sínum tíma að einskorða umfjöllunina að mestu við sögu einstakra svæða innan núverandi borgarmarka frá þeim tíma þegar þau tilheyrðu Reykjavík. Ákvörðunin var eflaust skynsamleg á sínum tíma en veldur því að minna er fjallað um baksögu mikilvægra staða á borð við Laugarnes, Gufunes, Elliðavatn, Viðey og annarra eyja á Kollafirði sem og vitaskuld Kjalarness. Það er ansi stór blindur blettur í sögu okkar nú. * Ýmsar nýjar upplýsingar hafa komið í ljós varðandi sögu Reykjavíkur á síðustu árum, ekki hvað síst í tengslum við fornleifarannsóknir. * Stefnur og straumar í sagnfræði hafa mikið breyst á síðustu áratugum. Nýjar rannsóknaraðferðir hafa komið til sögunnar og sama gildir um rannsóknarefni, þar sem fræðafólk hefur í auknum mæli leitast við að draga fram í dagsljósið ýmsa hópa sem áður vildu gleymast og lenda utan sviðsljóssins. Búum til sérfræðinga Bækurnar um Sögu Reykjavíkur gáfu landsmönnum frábæra sögu höfuðborgar sinnar í veglegu broti en þær skópu líka sérfræðinga í sögu borgarinnar. Afleiddar afurðir þessa starfs má t.d. sjá í ótalmörgum greinum og smáritum Guðjóns Friðrikssonar um einstök hús og götur í borginni. Sama má segja um merkar rannsóknir Eggerts Þórs á braggabyggð í Reykjavík og þætti landbúnaðar í þróunarsögu byggðarinnar. Það er tímabært að huga að því að búa til nýja kynslóð Reykjavíkurfræðinga sem geta svalað forvitni okkar um langa framtíð. Enn eru ótalin efnahagslegu rökin fyrir því að ráðast í sagnritun. Fyrir samfélag sem byggir að miklu leytir á ferðamennsku eru góð rit og nútímalegar og vísindalegar rannsóknir á sögu nærsamfélagsins lykilatriði. Þau eru undirstöðurit fyrir leiðsögumenn, fyrir fólkið sem setur upp sögusýningar, útbýr upplýsingaskilti í umhverfi okkar - fólkið sem skapar það innihald sem ferðamennirnir sækja í. Það er nægur tími til að dusta rykið af matreiðslukverinu og grafa upp uppskriftina að tertunni góðu sem væntanlega verður höfð ennþá lengri árið 2036, en til að ná að klára ritröð í tíma er ekki eftir neinu að bíða! Höfundur er varaborgarfulltrúi Vinstri grænna.
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun