Þrettán hlutu varanlegt heilsutjón vegna flugeldaslysa á rúmum áratug Fanndís Birna Logadóttir skrifar 8. desember 2022 14:37 Raketur, skottertur og blys ollu flestum slysum á tímabilinu. vísir/vilhelm Tuttugu og einn einstaklingur þarf að meðaltali að leita á bráðamóttöku á hverju ári vegna flugeldaslysa og er þar af að meðaltali eitt barn á leikskólaaldri. Rannsakendur segja vert að íhuga að setja frekari skorður við innflutningi, sölu og notkun flugelda auk þess sem efla þurfi forvarnarstarf en slys vegna flugeldanotkunar séu umtalsvert vandamál hér á landi. Niðurstöður rannsóknar Björns Vilhelms Ólafssonar, nema í læknisfræði við Háskóla Íslands, og Hjalta Más Björnssonar, bráðalæknis á bráðamóttöku Landspítala og lektors við læknadeild Háskóla Íslands, voru birtar í nýjasta tölublaði Læknablaðsins en um er að ræða fyrstu heildstæðu rannsóknina á flugeldaslysum hér á landi. „Þrátt fyrir að flugeldar séu almennt taldir fólki til skemmtunar fylgja skuggahliðar notkun þeirra. Hefur slysatíðni verið allmikil, helst brunasár og einnig nokkuð um alvarlega augnáverka. Innflutningur á flugeldum hefur margfaldast á síðustu áratugum og vaxandi umræða er um skaðleg umhverfisáhrif þeirra,“ segir í inngangi rannsóknarinnar. Þrettán hlutu varanlegt heilsutjón Við rannsóknina var farið yfir komur á bráðamóttöku frá því í desember 2010 og fram til janúar 2022 en í heildina leituðu að minnsta kosti 248 manns til Landspítala vegna flugeldaslysa og að minnsta kosti 54 til viðbótar vegna hliðarslysa þar sem flugeldur átti þátt en olli ekki beint áverka, til að mynda fólk sem datt við að forðast flugeldasprengingar. Sundurliðun þeirra sem leituðu á bráðamóttöku eftir aldri og kyni. Í 73 prósent tilfella var um að ræða karlmenn og tæplega helmingur, alls 114, voru börn, þar af tólf á leikskólaaldri. Hinir slösuðu voru allt frá níu mánaða til 79 ára en fjöldi slysa meðal barna var hærri hér en í erlendum rannsóknum. Aðeins 37 prósent slasaðra barna voru undir eftirliti. Tæplega fjörutíu prósent slysa rakin til gallaðra flugelda. Flest slys ollu raketur, alls 23 prósent, skottertur ollu 17 prósent slysa og blys 13 prósent, en tegund var óskráð í 25 prósent tilfella. Sundurliðun á gerð flugelda sem ollu áverkum. Af þeim sem leituðu á bráðamóttöku hlutu 157 einstaklingar brunaáverka, þar af 104 á höndum, 67 einstaklingar hlutu áverka á augum og 97 hlutu opin sár. Enginn lést á tímabilinu en 22 lögðust inn vegna sára sinna á tímabilinu, nítján þurftu skurðaðgerð, og að minnsta kosti þrettán hlutu varanlegt heilsutjón. Í tveimur tilfellum þurfti að aflima útlim og í þrír hlutu varanlegan augnskaða sem leiddi til lögblindu. Tegund áverka. Efla þurfi forvarnarstarf Niðurstaða rannsakenda er að notkun flugelda fylgi umtalsverð slysatíðni og að sláandi sé hversu mörg börn slösuðust á tímabilinu, hvað þá eftirlitslaus börn. Þá sé vert að skoða ölvun slasaðra en skráning hafi ekki verið nógu góð til að geta sagt til um tíðni og draga ályktanir um samband. Áfengisneysla sé þó algeng á gamlárskvöld og slík neysla lengi viðbragðstíma og minnki dómgreind, sem séu óumdeildir áhættuþættir fyrir alvarlegar útkomur. Flest slys eiga sér stað um áramótin, þar af um fjórðungur á fyrstu klukkustund hvers árs. „Slys vegna flugeldanotkunar eru umtalsvert vandamál á Íslandi. Að meðaltali þarf 21 einstaklingur að leita á bráðamóttöku ár hvert, þar af helmingur á nýársdag og fjórðungur á fyrstu klukkustund hvers árs,“ segir í samantekt rannsóknarinnar. „Efla þarf forvarnarstarf gegn flugeldaslysum, einkum með áherslu á rétta meðhöndlun þeirra og notkun öryggisgleraugna. Sérstaklega þarf að huga að forvörnum barna og ættu börn á leikskólaaldri ekki að nota stjörnuljós né aðra flugelda,“ segir enn fremur. „Þó flugeldar séu fallegir fylgir þeim mikil slysatíðni og álag á bráðamóttökuna og því er vert að íhuga að setja frekari skorður við innflutningi, sölu og notkun þeirra.“ Nálgast má greinina um rannsóknina hér. Flugeldar Slysavarnir Landspítalinn Heilbrigðismál Börn og uppeldi Áramót Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Gantz hótar að segja af sér vegna ósættis við Netanjahú Erlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Ástand Fico enn alvarlegt Erlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Of þung en annars hraust á Ozempic Innlent Býst við aukinni sókn Rússa Erlent Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Innlent Fleiri fréttir Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn „Alls ekki svo að við tútturnar séum að taka yfir“ Sjá meira
Niðurstöður rannsóknar Björns Vilhelms Ólafssonar, nema í læknisfræði við Háskóla Íslands, og Hjalta Más Björnssonar, bráðalæknis á bráðamóttöku Landspítala og lektors við læknadeild Háskóla Íslands, voru birtar í nýjasta tölublaði Læknablaðsins en um er að ræða fyrstu heildstæðu rannsóknina á flugeldaslysum hér á landi. „Þrátt fyrir að flugeldar séu almennt taldir fólki til skemmtunar fylgja skuggahliðar notkun þeirra. Hefur slysatíðni verið allmikil, helst brunasár og einnig nokkuð um alvarlega augnáverka. Innflutningur á flugeldum hefur margfaldast á síðustu áratugum og vaxandi umræða er um skaðleg umhverfisáhrif þeirra,“ segir í inngangi rannsóknarinnar. Þrettán hlutu varanlegt heilsutjón Við rannsóknina var farið yfir komur á bráðamóttöku frá því í desember 2010 og fram til janúar 2022 en í heildina leituðu að minnsta kosti 248 manns til Landspítala vegna flugeldaslysa og að minnsta kosti 54 til viðbótar vegna hliðarslysa þar sem flugeldur átti þátt en olli ekki beint áverka, til að mynda fólk sem datt við að forðast flugeldasprengingar. Sundurliðun þeirra sem leituðu á bráðamóttöku eftir aldri og kyni. Í 73 prósent tilfella var um að ræða karlmenn og tæplega helmingur, alls 114, voru börn, þar af tólf á leikskólaaldri. Hinir slösuðu voru allt frá níu mánaða til 79 ára en fjöldi slysa meðal barna var hærri hér en í erlendum rannsóknum. Aðeins 37 prósent slasaðra barna voru undir eftirliti. Tæplega fjörutíu prósent slysa rakin til gallaðra flugelda. Flest slys ollu raketur, alls 23 prósent, skottertur ollu 17 prósent slysa og blys 13 prósent, en tegund var óskráð í 25 prósent tilfella. Sundurliðun á gerð flugelda sem ollu áverkum. Af þeim sem leituðu á bráðamóttöku hlutu 157 einstaklingar brunaáverka, þar af 104 á höndum, 67 einstaklingar hlutu áverka á augum og 97 hlutu opin sár. Enginn lést á tímabilinu en 22 lögðust inn vegna sára sinna á tímabilinu, nítján þurftu skurðaðgerð, og að minnsta kosti þrettán hlutu varanlegt heilsutjón. Í tveimur tilfellum þurfti að aflima útlim og í þrír hlutu varanlegan augnskaða sem leiddi til lögblindu. Tegund áverka. Efla þurfi forvarnarstarf Niðurstaða rannsakenda er að notkun flugelda fylgi umtalsverð slysatíðni og að sláandi sé hversu mörg börn slösuðust á tímabilinu, hvað þá eftirlitslaus börn. Þá sé vert að skoða ölvun slasaðra en skráning hafi ekki verið nógu góð til að geta sagt til um tíðni og draga ályktanir um samband. Áfengisneysla sé þó algeng á gamlárskvöld og slík neysla lengi viðbragðstíma og minnki dómgreind, sem séu óumdeildir áhættuþættir fyrir alvarlegar útkomur. Flest slys eiga sér stað um áramótin, þar af um fjórðungur á fyrstu klukkustund hvers árs. „Slys vegna flugeldanotkunar eru umtalsvert vandamál á Íslandi. Að meðaltali þarf 21 einstaklingur að leita á bráðamóttöku ár hvert, þar af helmingur á nýársdag og fjórðungur á fyrstu klukkustund hvers árs,“ segir í samantekt rannsóknarinnar. „Efla þarf forvarnarstarf gegn flugeldaslysum, einkum með áherslu á rétta meðhöndlun þeirra og notkun öryggisgleraugna. Sérstaklega þarf að huga að forvörnum barna og ættu börn á leikskólaaldri ekki að nota stjörnuljós né aðra flugelda,“ segir enn fremur. „Þó flugeldar séu fallegir fylgir þeim mikil slysatíðni og álag á bráðamóttökuna og því er vert að íhuga að setja frekari skorður við innflutningi, sölu og notkun þeirra.“ Nálgast má greinina um rannsóknina hér.
Flugeldar Slysavarnir Landspítalinn Heilbrigðismál Börn og uppeldi Áramót Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Innlent Gantz hótar að segja af sér vegna ósættis við Netanjahú Erlent Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Innlent Ástand Fico enn alvarlegt Erlent „Nú á dögunum tók sonur minn líf sitt innan veggja fangelsisins“ Innlent Of þung en annars hraust á Ozempic Innlent Býst við aukinni sókn Rússa Erlent Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Innlent Fleiri fréttir Horfa á bíómyndir og senda tölvupósta á meðan þeir keyra 40 tungumál eru töluð í leik- og grunnskólum Árborgar Segir alvarlegt hvernig Katrín tjáði sig um Persónuvernd Þungar áhyggjur af þyngdarstjórnunarlyfjum Bergvin dæmdur fyrir að áreita þrjár konur Slasaður eftir hestaslys í Ölfusi Nauðsynlegt að fresta atkvæðagreiðslu um umdeilda verksmiðju Ekki megrunarlyf heldur lyf við offitu Segja grafalvarlegt mál að fresta atkvæðagreiðslu „Það er miður að það falli til kostnaður vegna þessa“ Átök í Ölfusi og offitulyf Ákærður fyrir að pissa daginn eftir Fiskidaginn mikla Gular viðvaranir á Suðurlandi, Suðausturlandi og Faxaflóa á morgun Nauðugur sá kostur að fresta atkvæðagreiðslunni „Engu okkar er boðið að koma þarna og sjá“ Skuldirnar bíði þegar frelsið taki við Of þung en annars hraust á Ozempic Slagsmálahundar afþökkuðu aðstoð lögreglu Útgjöld ríkissjóðs vegna Grindavíkur hátt í hundrað milljarðar Fresta íbúakosningu í Ölfusi um mölunarverksmiðju Lífleg og skrautleg kosningabarátta að mati forsætisráðherra Dregur saman með efstu frambjóðendum Mesta kvika frá því að kvikugangurinn myndaðist Nota sykursýkislyf til að léttast og Rottweilerhundar bjóða í partý Látin móðir ekki dæmd í tugmilljóna lyfjasölumáli sonarins Sendiherra, sveitarstjóri og bæjarstjóri skipuð í nefnd Ætlar alla leið í baráttu fyrir nafninu sínu Stuðningslán með ríkisábyrgð fyrir grindvísk fyrirtæki Skipið leggur úr höfn „Alls ekki svo að við tútturnar séum að taka yfir“ Sjá meira