Frá orðum til athafna Maj-Britt Hjördís Briem skrifar 22. nóvember 2022 11:31 Aðgerðir fyrirtækja í átt að jafnrétti Atvinnulífið ber ótvíræðan hag af því að allt starfsfólk fái notið eigin verðleika og hafi jöfn tækifæri til launa, starfa og starfsþróunar óháð kynferði. Það liggur í augum uppi að ekkert fyrirtæki hefur hagsmuni af því að mismuna starfsfólki sínu eftir kynferði eða öðrum þáttum eins og kynþætti, þjóðernisuppruna, trú, lífsskoðun, fötlun, skertri starfsgetu, aldri, kynhneigð, kynvitund, kyneinkennum eða kyntjáningu. Samtök atvinnulífsins (SA) leggja lóð sín á vogarskálarnar með greiningu á stöðunni, átaksverkefnum og stöðugu samtali við atvinnulífið. Óhætt að segja að fyrirtæki hafi, undanfarin ár, tekið jafnréttismál gagngert til endurskoðunar og sett þau á oddinn í starfi sínu. Áherslan hefur um nokkurt skeið verið á launamun kynjanna og kynjahlutföll innan stjórna fyrirtækja. Auk þess horfa fyrirtæki einnig, í auknum mæli, til atriða eins og starfsumhverfis, vinnustaðamenningar, sýnileika kvenna og ákvörðunar- og áhrifavalds þeirra innan fyrirtækjanna. Einnig hafa fyrirtæki horft til annarra þátta en kyns í stefnumótun sinni og leggja oftar en áður áherslu á fjölbreytileika í starfsemi sinni því ávinningur fyrirtækja af fjölbreytileika er mikill. Með fjölbreyttum mannauði eru vinnustaðir betur í stakk búnir að takast á við fjölbreyttar áskoranir til dæmis í rekstri, framleiðslu og þjónustu. Jafnréttisáætlanir setja tóninn Það er ekki nóg að vera með stefnur og markmið, þeim þarf að hrinda í framkvæmd. Jafnréttisáætlanir fyrirtækja eru kjörinn vettvangur til þess en fyrirtæki þar sem starfa 25 eða fleiri að jafnaði á ársgrundvelli eiga að setja sér jafnréttisáætlun eða samþætta jafnréttissjónarmið í mannauðsstefnu sína. Jafnréttisáætlun á ekki að vera plagg sem dregið er fram á tyllidögum eða hvílir ofan í skúffu. Mikilvægt er að fyrirtæki flétti sjónarhorn kynjajafnréttis skýrt inn í mannauðsstefnu sína og geri jafnframt áætlun um hvernig ná skuli þeim markmiðum sem fyrirtæki setur sér í jafnréttismálum. Tilgangurinn með gerð jafnréttisáætlunar tengist því náið þeirri skyldu sem lögð er á vinnuveitendur að vinna markvisst að því að jafna stöðu kynjanna innan fyrirtækis síns. Sumir vinnustaðir hafa farið þá leið að taka fleiri þætti en kyn inn í jafnréttisáætlanir sínar þrátt fyrir að það sé ekki skylt samkvæmt lögum. Sum hafa jafnvel sett sér fjölbreytileikastefnur og dæmi eru um fyrirtæki hafi t.d. markvisst stefnt að því að fjölga starfsfólki af erlendum uppruna í stjórnunarstöðum með stefnumótun og skýrum aðgerðaráætlunum. Mörg stærri fyrirtækja hafa tekið ákvörðun um að tengjast Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun sem samþykkt voru af fulltrúum allra aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna í september árið 2015. Heimsmarkmiðin eru margþætt og metnaðarfull og krefjast þátttöku og samstarfs ólíkra hagsmunaaðila. Markmið 5 fjallar um að jafnrétti kynjanna verði tryggt og völd allra kvenna og stúlkna efld. Að tryggð verði full og virk þátttaka kvenna og jöfn tækifæri þeirra til að vera leiðandi við ákvarðanatöku á vinnumarkaði sem og annars staðar. Hvatningarverðlaun jafnréttismála Á undanförnum áratug hafa SA lagt sérstaka áherslu á jafnréttismál og mótað skýra stefnu í málaflokknum. Samtökin vita fullvel að athafnir verða að fylgja orðum í svo mikilvægum málaflokki. Auk þess að eiga fulltrúa í mörgum starfshópum og nefndum sem fjalla um jafnrétti á vinnumarkaði standa samtökin fyrir öflugri fræðslu til félagsmanna sinna um jafnréttismál. Í sama augnamiði voru Hvatningarverðlaun jafnréttismála sett á laggirnar í samstarfi við Háskóla Íslands þar sem markmiðið er að vekja athygli á fyrirtækjum sem sett hafa jafnrétti á oddinn og jafnframt að hvetja önnur fyrirtæki til þess að gera slíkt hið sama. Stjórnendur og starfsmenn fyrirtækja sem skapað hafa góða fyrirtækjamenningu þar sem jafnrétti og virðing fyrir fjölbreytileika samfélagsins liggur til grundvallar eru hvattir til að senda inn tilnefningu. Tugir fyrirtækja hafa fengið rós í hnappagatið með Hvatningarverðlaunum jafnréttismála. Þar má nefna Rio Tinto, Orkuveituna, Íslandsbanka, Vodafone, Sagafilm, Landsvirkjun, Sjóvá, Vörð og Samkaup. Í ár eru veittar viðurkenningar í tveimur flokkum þar sem horft er til kynjajafnréttis annars vegar og Jafnréttissprotans hins vegar, vegna áhugaverðs verkefnis eða framtaks m.t.t. fjölmenningar, fötlunar og annarra brýnna viðfangsefna jafnréttismála. Hægt er að skila inn tilnefningum til og með morgundeginum 23. nóvember hér. Verðlaunin sjálf eru veitt við hátíðlega athöfn í Háskóla Íslands 30. nóvember. SA hvetja fyrirtæki til að hampa því sem vel er gert og setja sigurvörður á leið sinni að auknu jafnrétti og fjölbreytileika. Ein af þeim vörðum gæti verið Hvatningarverðlaun jafnréttismála 2022. Höfundur er lögmaður á vinnumarkaðssviði SA. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Maj-Britt Hjördís Briem Jafnréttismál Vinnumarkaður Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Dóttir mín – uppgjör eineltis Ragnheiður Harpa Sveinsdóttir Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Vofa húsagans býsnast enn Haukur Már Helgason skrifar Skoðun Nokkrar staðreyndir um Ísland, Katrínu og Gaza Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem hyggjast kjósa Katrínu Jakobsdóttur Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Katrín og kvenhatrið Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Bessastaðir eru ekki fyrir byrjendur Þorbergur Þórsson skrifar Skoðun Ég vil Baldur og því kýs ég Baldur Ólafur Helgi M. Ólafsson / Starína skrifar Skoðun Inngönguspáin Eygló Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Aðgerðir fyrirtækja í átt að jafnrétti Atvinnulífið ber ótvíræðan hag af því að allt starfsfólk fái notið eigin verðleika og hafi jöfn tækifæri til launa, starfa og starfsþróunar óháð kynferði. Það liggur í augum uppi að ekkert fyrirtæki hefur hagsmuni af því að mismuna starfsfólki sínu eftir kynferði eða öðrum þáttum eins og kynþætti, þjóðernisuppruna, trú, lífsskoðun, fötlun, skertri starfsgetu, aldri, kynhneigð, kynvitund, kyneinkennum eða kyntjáningu. Samtök atvinnulífsins (SA) leggja lóð sín á vogarskálarnar með greiningu á stöðunni, átaksverkefnum og stöðugu samtali við atvinnulífið. Óhætt að segja að fyrirtæki hafi, undanfarin ár, tekið jafnréttismál gagngert til endurskoðunar og sett þau á oddinn í starfi sínu. Áherslan hefur um nokkurt skeið verið á launamun kynjanna og kynjahlutföll innan stjórna fyrirtækja. Auk þess horfa fyrirtæki einnig, í auknum mæli, til atriða eins og starfsumhverfis, vinnustaðamenningar, sýnileika kvenna og ákvörðunar- og áhrifavalds þeirra innan fyrirtækjanna. Einnig hafa fyrirtæki horft til annarra þátta en kyns í stefnumótun sinni og leggja oftar en áður áherslu á fjölbreytileika í starfsemi sinni því ávinningur fyrirtækja af fjölbreytileika er mikill. Með fjölbreyttum mannauði eru vinnustaðir betur í stakk búnir að takast á við fjölbreyttar áskoranir til dæmis í rekstri, framleiðslu og þjónustu. Jafnréttisáætlanir setja tóninn Það er ekki nóg að vera með stefnur og markmið, þeim þarf að hrinda í framkvæmd. Jafnréttisáætlanir fyrirtækja eru kjörinn vettvangur til þess en fyrirtæki þar sem starfa 25 eða fleiri að jafnaði á ársgrundvelli eiga að setja sér jafnréttisáætlun eða samþætta jafnréttissjónarmið í mannauðsstefnu sína. Jafnréttisáætlun á ekki að vera plagg sem dregið er fram á tyllidögum eða hvílir ofan í skúffu. Mikilvægt er að fyrirtæki flétti sjónarhorn kynjajafnréttis skýrt inn í mannauðsstefnu sína og geri jafnframt áætlun um hvernig ná skuli þeim markmiðum sem fyrirtæki setur sér í jafnréttismálum. Tilgangurinn með gerð jafnréttisáætlunar tengist því náið þeirri skyldu sem lögð er á vinnuveitendur að vinna markvisst að því að jafna stöðu kynjanna innan fyrirtækis síns. Sumir vinnustaðir hafa farið þá leið að taka fleiri þætti en kyn inn í jafnréttisáætlanir sínar þrátt fyrir að það sé ekki skylt samkvæmt lögum. Sum hafa jafnvel sett sér fjölbreytileikastefnur og dæmi eru um fyrirtæki hafi t.d. markvisst stefnt að því að fjölga starfsfólki af erlendum uppruna í stjórnunarstöðum með stefnumótun og skýrum aðgerðaráætlunum. Mörg stærri fyrirtækja hafa tekið ákvörðun um að tengjast Heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun sem samþykkt voru af fulltrúum allra aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna í september árið 2015. Heimsmarkmiðin eru margþætt og metnaðarfull og krefjast þátttöku og samstarfs ólíkra hagsmunaaðila. Markmið 5 fjallar um að jafnrétti kynjanna verði tryggt og völd allra kvenna og stúlkna efld. Að tryggð verði full og virk þátttaka kvenna og jöfn tækifæri þeirra til að vera leiðandi við ákvarðanatöku á vinnumarkaði sem og annars staðar. Hvatningarverðlaun jafnréttismála Á undanförnum áratug hafa SA lagt sérstaka áherslu á jafnréttismál og mótað skýra stefnu í málaflokknum. Samtökin vita fullvel að athafnir verða að fylgja orðum í svo mikilvægum málaflokki. Auk þess að eiga fulltrúa í mörgum starfshópum og nefndum sem fjalla um jafnrétti á vinnumarkaði standa samtökin fyrir öflugri fræðslu til félagsmanna sinna um jafnréttismál. Í sama augnamiði voru Hvatningarverðlaun jafnréttismála sett á laggirnar í samstarfi við Háskóla Íslands þar sem markmiðið er að vekja athygli á fyrirtækjum sem sett hafa jafnrétti á oddinn og jafnframt að hvetja önnur fyrirtæki til þess að gera slíkt hið sama. Stjórnendur og starfsmenn fyrirtækja sem skapað hafa góða fyrirtækjamenningu þar sem jafnrétti og virðing fyrir fjölbreytileika samfélagsins liggur til grundvallar eru hvattir til að senda inn tilnefningu. Tugir fyrirtækja hafa fengið rós í hnappagatið með Hvatningarverðlaunum jafnréttismála. Þar má nefna Rio Tinto, Orkuveituna, Íslandsbanka, Vodafone, Sagafilm, Landsvirkjun, Sjóvá, Vörð og Samkaup. Í ár eru veittar viðurkenningar í tveimur flokkum þar sem horft er til kynjajafnréttis annars vegar og Jafnréttissprotans hins vegar, vegna áhugaverðs verkefnis eða framtaks m.t.t. fjölmenningar, fötlunar og annarra brýnna viðfangsefna jafnréttismála. Hægt er að skila inn tilnefningum til og með morgundeginum 23. nóvember hér. Verðlaunin sjálf eru veitt við hátíðlega athöfn í Háskóla Íslands 30. nóvember. SA hvetja fyrirtæki til að hampa því sem vel er gert og setja sigurvörður á leið sinni að auknu jafnrétti og fjölbreytileika. Ein af þeim vörðum gæti verið Hvatningarverðlaun jafnréttismála 2022. Höfundur er lögmaður á vinnumarkaðssviði SA.
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar