Tillaga um náttúruspjöll í boði Sjálfstæðisflokksins Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 15. nóvember 2022 12:30 Elliðaárnar hafa stundum verið kallaðar Perla Reykjavíkur enda einstakt að laxaveiðiá renni um höfuðborg. Þar sem raforkuvinnslunni hefur verið hætt eru markvissar aðgerðir til að endurheimta fyrra lífríki í ánum þegar farnar að skila sér. Tæming Árbæjarlónsins Lónið ofan Árbæjarstíflu var tæmt varanlega 29. október 2020. Tæming og fylling þessa inntakslóns fyrir Elliðaárvirkjun hafði verið árviss viðburður en ákvörðun var tekin að tæmining yrði til frambúðar. Tvær vatnsstöður voru á lóninu. Á veturna var lónið sett í vetrarstöðu sem náði yfir báðar kvíslar ánna og teygði lónið sig langt upp eftir Árbæjarhverfi. Á sumrin var lónið sett í lægri sumarstöðu en sumarlónið varð til við lokun stíflunnar Árbæjarmegin (Árbæjarkvísl). Fiskvegur var um mjóa rennu og er Breiðholtsmegin stíflunnar. Við tæmingu lónsins árið 2019 fyrir sumarstöðu varð vart við mikinn fiskdauða sem tilkynntur var til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur og sýndu rannsóknir árið eftir fram á að súrefnismettun fellur við tæminguna samhliða miklum framburði. Í kjölfarið fór OR í vinnu við að leita leiða til að kanna hvaða mótvægisaðgerðir væri hægt að gera nú þegar framleiðslu rafmagns væri hætt í samráði Heilbrigðiseftirlitið. Kynntir voru fjórir kostir og tveir þeirra þóttu vænlegastir fyrir lífríki ánna og var annar þeirra valinn, þ.e. að opna lokurnar Árbæjarmegin og tryggja þannig fiskgengd upp kvíslina með þeim hætti. Stýrihópur Reykjavíkurborgar Tæming lónsins var umdeild og í kjölfarið stofnaði Borgarráð sérstakan stýrihóp til þess að fara yfir þetta mál sem og önnur sem tengdust Elliðaárdalnum. Samkvæmt erindisbréfi hópsins átti leiðarljós hans að vera hagsmunir lífríkisins, útivistar og mannlífs, enda Elliðaár og dalurinn allur einstök náttúru– og útivistar perla. Stýrihópurinn hélt 12 fundi á og kallaði til sín á allar helstu stofnanir og hagsmunaaðila sem talið væri að tengdust málinu á einn eða annan hátt. Skipulagsfulltrúi Reykjavíkur, Hafrannsóknarstofnun, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, deild náttúru og garða hjá Umhverfis- og skipulagssviði, Minjastofnun, Borgarsögusafn, Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun, Orkustofnun, Hollvinasamtök Elliðaárdalsins og Stangaveiðifélag Reykjavíkur. Mörg lög – mörg sjónarmið Í vinnu sinni varð starfshópurinn áskynja um réttaróvissu og ákvað að óska eftir lögfræðiáliti og greiningu á lagalegri hlið málsins en leitað var til skrifstofu borgarlögmanns. Spurningin sem lögð var til grundvallar, var hvort varanleg tæming lónsins væri í samræmi við lög og reglugerðir sem um slíkan gjörning kynnu að gilda í sinni víðustu mynd. Greinargerð borgarlögmanns var skýr og tók á þeim vafaatriðum sem stýrihópurinn varð áskynja um í samtölum við þá aðila sem fyrir nefndina komu. Álit borgarlögmanns byggði á þeim forsendum sem lágu fyrir þegar álitið var unnið. Það sama á að við um skrifleg sem og munnleg svör stofnana sem komu fram í lokaskýrslunni. Margskonar sjónarmið vegast á, lög og regluverk um ána, lífríki hennar, virkjunina og aðra þætti sem að málinu snúa eru margslungin. Ein hlið þessa máls er að sjálfsögðu skipulagshlutinn, ekki hvað síst vegna þess að þarna er um að ræða lón í miðri borg. Nýleg niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála tekur á þeim þætti málsins, ekki öðrum. Eftir standa aðrir þættir sem snúa að öðrum lögum eins og vatnalögum, náttúruverndarlögum, lögum um hollustuhætti, fornminjalögum og lögum um lax og silungsveiði. Fiskar og fuglar Eitt af verkefnum stýrihópsins var að koma með valkosti og mótvægisaðgerðir þar sem horft er til endurheimt lífríkis í ljósi þess að Árbæjarlón hafði verið tæmt. Strax eftir að lónið var tæmt hóf RVK borg, vikulegar fuglatalningar á svæðinu og hefur sú talning staðið síðustu tvö árin og ekkert bendir til að orðið hrun á fugla stofninum heldur hefur samsetning fuglanna breyst, fleiri mófuglar hafa sést en vatnafuglum hefur fækkað. OR hefur líka gert talningu á vatnafuglum síðustu tvö árin og niðurstöður benda í sömu átt að engar marktækar breytingar séu á fuglalífinu eftir tæmingu lónsins. Svo er það fiskurinn í dalnum. Það er auðvitað einstakt að hafa laxveiðiá aðgengilega í borgarlandinu. Þvílík lífsgæði fyrir borgarbúa að geta gengið um dalinn og séð laxa á göngu upp ána samhliða fuglasöng og árnið. Laxastofninn eflist Í frumdrögum skýrslu Jóhannesar Sturlaugssonar fiskifræðings fyrir árið í ár eru mjög áhugaverðar niðurstöður. Í stuttu máli þá annast Jóhannes vöktunarrannsóknir á laxi og urriða í Árbæjarkvísl Elliðaánna fyrir hönd Orkuveitu Reykjavíkur, en sú vöktun hófst 2021 í kjölfar þess að vatnsmiðlun í Árbæjarlóni var aflögð í lok október 2020. Lokaskýrsla mun liggja fyrir vorið 2023. Rannsóknin setur einmitt fram mynd af því hvernig lax og urriði nýta sér Árbæjarkvíslina eftir að hluti Elliðaánna fær að renna óhindrað árið um kring. Rannsóknin felur í sér vöktun á seiðabúskap í Árbæjarkvísl og stærð hrygningarstofna laxa og urriða þar. Í skýrslunni segir beinum orðum: „Rannsóknarniðurstöður 2022 vitna um mikla velgengni laxins í Árbæjarkvísl í kjölfar þess að sá einkennisfiskur Elliðaánna endurheimti gönguleið sína þar sem og hrygningar- og uppeldissvæði, í kjölfar þess að vatnsmiðlun fyrir tilstilli manngerðs Árbæjarlóns var aflögð.“ Mikið gleðiefni er fyrir lífríkið í dalnum hvað laxinn virðist aðlagast nýjum aðstæðum vel og sú tillaga sem lögð verður í dag fyrir borgarstjórn í boði Sjálfstæðisflokksins um að fylla í lónið „án tafar“ má trúlega skilgreina sem náttúruspjöll því hrygningatími laxins er einmitt núna um þessar mundir. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Björg Sigurðardóttir Samfylkingin Reykjavík Borgarstjórn Umhverfismál Mest lesið Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Elliðaárnar hafa stundum verið kallaðar Perla Reykjavíkur enda einstakt að laxaveiðiá renni um höfuðborg. Þar sem raforkuvinnslunni hefur verið hætt eru markvissar aðgerðir til að endurheimta fyrra lífríki í ánum þegar farnar að skila sér. Tæming Árbæjarlónsins Lónið ofan Árbæjarstíflu var tæmt varanlega 29. október 2020. Tæming og fylling þessa inntakslóns fyrir Elliðaárvirkjun hafði verið árviss viðburður en ákvörðun var tekin að tæmining yrði til frambúðar. Tvær vatnsstöður voru á lóninu. Á veturna var lónið sett í vetrarstöðu sem náði yfir báðar kvíslar ánna og teygði lónið sig langt upp eftir Árbæjarhverfi. Á sumrin var lónið sett í lægri sumarstöðu en sumarlónið varð til við lokun stíflunnar Árbæjarmegin (Árbæjarkvísl). Fiskvegur var um mjóa rennu og er Breiðholtsmegin stíflunnar. Við tæmingu lónsins árið 2019 fyrir sumarstöðu varð vart við mikinn fiskdauða sem tilkynntur var til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur og sýndu rannsóknir árið eftir fram á að súrefnismettun fellur við tæminguna samhliða miklum framburði. Í kjölfarið fór OR í vinnu við að leita leiða til að kanna hvaða mótvægisaðgerðir væri hægt að gera nú þegar framleiðslu rafmagns væri hætt í samráði Heilbrigðiseftirlitið. Kynntir voru fjórir kostir og tveir þeirra þóttu vænlegastir fyrir lífríki ánna og var annar þeirra valinn, þ.e. að opna lokurnar Árbæjarmegin og tryggja þannig fiskgengd upp kvíslina með þeim hætti. Stýrihópur Reykjavíkurborgar Tæming lónsins var umdeild og í kjölfarið stofnaði Borgarráð sérstakan stýrihóp til þess að fara yfir þetta mál sem og önnur sem tengdust Elliðaárdalnum. Samkvæmt erindisbréfi hópsins átti leiðarljós hans að vera hagsmunir lífríkisins, útivistar og mannlífs, enda Elliðaár og dalurinn allur einstök náttúru– og útivistar perla. Stýrihópurinn hélt 12 fundi á og kallaði til sín á allar helstu stofnanir og hagsmunaaðila sem talið væri að tengdust málinu á einn eða annan hátt. Skipulagsfulltrúi Reykjavíkur, Hafrannsóknarstofnun, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, deild náttúru og garða hjá Umhverfis- og skipulagssviði, Minjastofnun, Borgarsögusafn, Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun, Orkustofnun, Hollvinasamtök Elliðaárdalsins og Stangaveiðifélag Reykjavíkur. Mörg lög – mörg sjónarmið Í vinnu sinni varð starfshópurinn áskynja um réttaróvissu og ákvað að óska eftir lögfræðiáliti og greiningu á lagalegri hlið málsins en leitað var til skrifstofu borgarlögmanns. Spurningin sem lögð var til grundvallar, var hvort varanleg tæming lónsins væri í samræmi við lög og reglugerðir sem um slíkan gjörning kynnu að gilda í sinni víðustu mynd. Greinargerð borgarlögmanns var skýr og tók á þeim vafaatriðum sem stýrihópurinn varð áskynja um í samtölum við þá aðila sem fyrir nefndina komu. Álit borgarlögmanns byggði á þeim forsendum sem lágu fyrir þegar álitið var unnið. Það sama á að við um skrifleg sem og munnleg svör stofnana sem komu fram í lokaskýrslunni. Margskonar sjónarmið vegast á, lög og regluverk um ána, lífríki hennar, virkjunina og aðra þætti sem að málinu snúa eru margslungin. Ein hlið þessa máls er að sjálfsögðu skipulagshlutinn, ekki hvað síst vegna þess að þarna er um að ræða lón í miðri borg. Nýleg niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála tekur á þeim þætti málsins, ekki öðrum. Eftir standa aðrir þættir sem snúa að öðrum lögum eins og vatnalögum, náttúruverndarlögum, lögum um hollustuhætti, fornminjalögum og lögum um lax og silungsveiði. Fiskar og fuglar Eitt af verkefnum stýrihópsins var að koma með valkosti og mótvægisaðgerðir þar sem horft er til endurheimt lífríkis í ljósi þess að Árbæjarlón hafði verið tæmt. Strax eftir að lónið var tæmt hóf RVK borg, vikulegar fuglatalningar á svæðinu og hefur sú talning staðið síðustu tvö árin og ekkert bendir til að orðið hrun á fugla stofninum heldur hefur samsetning fuglanna breyst, fleiri mófuglar hafa sést en vatnafuglum hefur fækkað. OR hefur líka gert talningu á vatnafuglum síðustu tvö árin og niðurstöður benda í sömu átt að engar marktækar breytingar séu á fuglalífinu eftir tæmingu lónsins. Svo er það fiskurinn í dalnum. Það er auðvitað einstakt að hafa laxveiðiá aðgengilega í borgarlandinu. Þvílík lífsgæði fyrir borgarbúa að geta gengið um dalinn og séð laxa á göngu upp ána samhliða fuglasöng og árnið. Laxastofninn eflist Í frumdrögum skýrslu Jóhannesar Sturlaugssonar fiskifræðings fyrir árið í ár eru mjög áhugaverðar niðurstöður. Í stuttu máli þá annast Jóhannes vöktunarrannsóknir á laxi og urriða í Árbæjarkvísl Elliðaánna fyrir hönd Orkuveitu Reykjavíkur, en sú vöktun hófst 2021 í kjölfar þess að vatnsmiðlun í Árbæjarlóni var aflögð í lok október 2020. Lokaskýrsla mun liggja fyrir vorið 2023. Rannsóknin setur einmitt fram mynd af því hvernig lax og urriði nýta sér Árbæjarkvíslina eftir að hluti Elliðaánna fær að renna óhindrað árið um kring. Rannsóknin felur í sér vöktun á seiðabúskap í Árbæjarkvísl og stærð hrygningarstofna laxa og urriða þar. Í skýrslunni segir beinum orðum: „Rannsóknarniðurstöður 2022 vitna um mikla velgengni laxins í Árbæjarkvísl í kjölfar þess að sá einkennisfiskur Elliðaánna endurheimti gönguleið sína þar sem og hrygningar- og uppeldissvæði, í kjölfar þess að vatnsmiðlun fyrir tilstilli manngerðs Árbæjarlóns var aflögð.“ Mikið gleðiefni er fyrir lífríkið í dalnum hvað laxinn virðist aðlagast nýjum aðstæðum vel og sú tillaga sem lögð verður í dag fyrir borgarstjórn í boði Sjálfstæðisflokksins um að fylla í lónið „án tafar“ má trúlega skilgreina sem náttúruspjöll því hrygningatími laxins er einmitt núna um þessar mundir. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun