Daglegt hrós til að ýta undir gróskuhugarfar Hrafnhildur Sigurðardóttir, Ingrid Kuhlman og Unnur Arna Jónsdóttir skrifa 11. nóvember 2022 08:01 Það er líklega fátt sem hefur jafn mikil áhrif á líðan og hugarfarið sem við búum yfir. Það er talið að við séum með 50-70 þúsund hugsanir í kollinum á hverjum sólarhring. Hugur okkar er stanslaust að verki því hlutverk hans er að hugsa, rétt eins og hlutverk hjartans er að slá. Hugarfar, sama hvort það er jákvætt eða neikvætt, hefur mikil áhrif á hvernig okkur líður og hvernig við hegðum okkur en ekki síst hvernig við tökumst á við mistök, mótlæti eða önnur verkefni sem lífið færir okkur. Þess vegna skiptir miklu máli að kenna barni á hugann sinn og að lífið er eins og þrautabraut. Barnið er stöðugt að takast á við þrautir sem fara ekki alltaf eins og það vill. Það hvernig barnið tekst á við þrautirnar og horfir á lausnirnar skiptir öllu máli. Viðhorf þess er hér lykilatriði. Við veljum okkur viðhorf Á hverjum degi stendur barnið frammi fyrir vali um jákvætt eða neikvætt viðhorf til ýmissa atriða. Nefna má dæmi þegar fötin, sem það ætlar í að morgni, eru ekki hrein, uppáhaldsmorgunmaturinn búinn, barnið er ekki tilbúið í heimalestur eða heimanám, sætaskipan í bekknum hefur verið breytt eða þegar barnið er ósátt við reglur um skjá- eða háttatíma. Einföld leið til að hjálpa barninu við að velja viðhorf sitt er að útbúa bros- og fýlukarla, annan með brosandi andliti og hinn með andliti í fýlu. Barnið getur valið brosandi andlitið og fundið í framhaldinu nýjar leiðir, t.d. prófað eitthvað nýtt, en það getur líka valið fýlu-andlitið, farið í fýlu og verið neikvætt. Með þessu móti áttar barnið sig mögulega betur á því að valið er þess, ekki pabba og mömmu, kennarans, bekkjarfélaganna eða annarra. Við getum líka ýtt undir jákvætt hugarfar hjá barninu með því að: ✓ Hjálpa því að horfa á það jákvæða á hverjum degi og ræða í hverju það felist. ✓ Kenna því að taka eftir því sem gleður það, eins og hrósi frá góðum vini, brosi, góðverki eða vel unnu verki. ✓ Nota afmarkaðan tíma í að tala um vandamál. ✓ Hvetja það til að hrósa sjálfu sér og öðrum. ✓ Verja tíma í að tala um allt það sem gengur vel og það sem barnið gerir vel. ✓ Kenna því að taka ábyrgð á eigin líðan og hamingju. ✓ Hjálpa því að koma auga á það sem það er ánægt með í eigin fari. ✓ Hvetja það til að horfa á jákvæða eiginleika í fari ástvina og vina. Grósku- eða festuhugarfar Samkvæmt Carol Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford Háskóla, sem hefur gríðarlega reynslu í rannsóknum á hugarfari, er hægt að skipta einstaklingum í tvo hópa; þá sem hafa festuhugarfar og þá sem hafa gróskuhugarfar. Einstaklingar með festuhugarfar: ✓ Trúa því að hæfileikum og hæfni sé ekki hægt að breyta né bæta ✓ Forðast áskoranir ✓ Upplifa hjálparleysi þegar þeir standa frammi fyrir hindrunum ✓ Hafa að markmiði að þykjast klárir ✓ Gefast auðveldlega upp ef þeir gera mistök eða ná ekki settum markmiðum ✓ Forðast gagnrýni ✓ Sækjast eftir viðurkenningu annarra Einstaklingar með gróskuhugarfar: ✓ Trúa því að þeir geti þróað hæfileika sína og hæfni ✓ Fá ánægju út úr því að takast á við áskoranir ✓ Leggja sig fram um að sigrast á hindrunum ✓ Hafa að markmiði að prófa sig áfram og læra Foreldrar eru áhrifavaldar í lífi barnsins Foreldrar geta haft mikil áhrif á hvers konar hugarfar barn tileinkar sér, grósku- eða festuhugarfar. Með því að kenna barni vinnusemi, að hafa gaman af áskorunum, halda áfram þegar hlutirnir eru erfiðir og horfa á mistök sem lærdómstækifæri geta foreldrar ýtt undir að barn þrói með sér gróskuhugarfar. Gróskuhugarfar getur hjálpað barni að þróa með sér þrautseigju, sem er gríðarlega mikilvægur eiginleiki til að vegna vel í lífinu. Hrósum fyrir viðleitni eða dugnað Besta leiðin til að ýta undir gróskuhugarfar hjá barni er að hrósa á skýran og áberandi hátt og einblína frekar á dugnað eða viðleitni en gáfur eða hæfileika. Sem sagt, það er betra að hrósa barni fyrir hversu mikið það lagði sig fram við próflestur en fyrir einkunnina sem það fékk. Hrósum því frekar fyrir að vera duglegt að æfa sig eða mæta á æfingar en fyrir útkomuna í leik/keppni, á tónleikum eða sýningum. Dæmi um hrós: Það er gaman að sjá hvað þú leggur þig mikið fram… Þú sýndir mikið hugrekki þegar… Þú ert alltaf til í að prófa eitthvað nýtt… Notum hrós daglega fyrir framlag eða dugnað til að ýta undir gróskuhugarfar og auka þrautseigju sem er mikilvægur eiginleiki fyrir börn að búa yfir. Unnur Arna Jónsdóttir og Hrafnhildur Sigurðardóttir eru eigendur Hugarfrelsis og Ingrid Kuhlman er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun. Saman eru þær höfundar bókarinnar Vellíðan barna: Handbók fyrir foreldra og standa að átakinu Vitundarvakning um vellíðan barna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Heilbrigðismál Börn og uppeldi Mest lesið Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Sjá meira
Það er líklega fátt sem hefur jafn mikil áhrif á líðan og hugarfarið sem við búum yfir. Það er talið að við séum með 50-70 þúsund hugsanir í kollinum á hverjum sólarhring. Hugur okkar er stanslaust að verki því hlutverk hans er að hugsa, rétt eins og hlutverk hjartans er að slá. Hugarfar, sama hvort það er jákvætt eða neikvætt, hefur mikil áhrif á hvernig okkur líður og hvernig við hegðum okkur en ekki síst hvernig við tökumst á við mistök, mótlæti eða önnur verkefni sem lífið færir okkur. Þess vegna skiptir miklu máli að kenna barni á hugann sinn og að lífið er eins og þrautabraut. Barnið er stöðugt að takast á við þrautir sem fara ekki alltaf eins og það vill. Það hvernig barnið tekst á við þrautirnar og horfir á lausnirnar skiptir öllu máli. Viðhorf þess er hér lykilatriði. Við veljum okkur viðhorf Á hverjum degi stendur barnið frammi fyrir vali um jákvætt eða neikvætt viðhorf til ýmissa atriða. Nefna má dæmi þegar fötin, sem það ætlar í að morgni, eru ekki hrein, uppáhaldsmorgunmaturinn búinn, barnið er ekki tilbúið í heimalestur eða heimanám, sætaskipan í bekknum hefur verið breytt eða þegar barnið er ósátt við reglur um skjá- eða háttatíma. Einföld leið til að hjálpa barninu við að velja viðhorf sitt er að útbúa bros- og fýlukarla, annan með brosandi andliti og hinn með andliti í fýlu. Barnið getur valið brosandi andlitið og fundið í framhaldinu nýjar leiðir, t.d. prófað eitthvað nýtt, en það getur líka valið fýlu-andlitið, farið í fýlu og verið neikvætt. Með þessu móti áttar barnið sig mögulega betur á því að valið er þess, ekki pabba og mömmu, kennarans, bekkjarfélaganna eða annarra. Við getum líka ýtt undir jákvætt hugarfar hjá barninu með því að: ✓ Hjálpa því að horfa á það jákvæða á hverjum degi og ræða í hverju það felist. ✓ Kenna því að taka eftir því sem gleður það, eins og hrósi frá góðum vini, brosi, góðverki eða vel unnu verki. ✓ Nota afmarkaðan tíma í að tala um vandamál. ✓ Hvetja það til að hrósa sjálfu sér og öðrum. ✓ Verja tíma í að tala um allt það sem gengur vel og það sem barnið gerir vel. ✓ Kenna því að taka ábyrgð á eigin líðan og hamingju. ✓ Hjálpa því að koma auga á það sem það er ánægt með í eigin fari. ✓ Hvetja það til að horfa á jákvæða eiginleika í fari ástvina og vina. Grósku- eða festuhugarfar Samkvæmt Carol Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford Háskóla, sem hefur gríðarlega reynslu í rannsóknum á hugarfari, er hægt að skipta einstaklingum í tvo hópa; þá sem hafa festuhugarfar og þá sem hafa gróskuhugarfar. Einstaklingar með festuhugarfar: ✓ Trúa því að hæfileikum og hæfni sé ekki hægt að breyta né bæta ✓ Forðast áskoranir ✓ Upplifa hjálparleysi þegar þeir standa frammi fyrir hindrunum ✓ Hafa að markmiði að þykjast klárir ✓ Gefast auðveldlega upp ef þeir gera mistök eða ná ekki settum markmiðum ✓ Forðast gagnrýni ✓ Sækjast eftir viðurkenningu annarra Einstaklingar með gróskuhugarfar: ✓ Trúa því að þeir geti þróað hæfileika sína og hæfni ✓ Fá ánægju út úr því að takast á við áskoranir ✓ Leggja sig fram um að sigrast á hindrunum ✓ Hafa að markmiði að prófa sig áfram og læra Foreldrar eru áhrifavaldar í lífi barnsins Foreldrar geta haft mikil áhrif á hvers konar hugarfar barn tileinkar sér, grósku- eða festuhugarfar. Með því að kenna barni vinnusemi, að hafa gaman af áskorunum, halda áfram þegar hlutirnir eru erfiðir og horfa á mistök sem lærdómstækifæri geta foreldrar ýtt undir að barn þrói með sér gróskuhugarfar. Gróskuhugarfar getur hjálpað barni að þróa með sér þrautseigju, sem er gríðarlega mikilvægur eiginleiki til að vegna vel í lífinu. Hrósum fyrir viðleitni eða dugnað Besta leiðin til að ýta undir gróskuhugarfar hjá barni er að hrósa á skýran og áberandi hátt og einblína frekar á dugnað eða viðleitni en gáfur eða hæfileika. Sem sagt, það er betra að hrósa barni fyrir hversu mikið það lagði sig fram við próflestur en fyrir einkunnina sem það fékk. Hrósum því frekar fyrir að vera duglegt að æfa sig eða mæta á æfingar en fyrir útkomuna í leik/keppni, á tónleikum eða sýningum. Dæmi um hrós: Það er gaman að sjá hvað þú leggur þig mikið fram… Þú sýndir mikið hugrekki þegar… Þú ert alltaf til í að prófa eitthvað nýtt… Notum hrós daglega fyrir framlag eða dugnað til að ýta undir gróskuhugarfar og auka þrautseigju sem er mikilvægur eiginleiki fyrir börn að búa yfir. Unnur Arna Jónsdóttir og Hrafnhildur Sigurðardóttir eru eigendur Hugarfrelsis og Ingrid Kuhlman er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun. Saman eru þær höfundar bókarinnar Vellíðan barna: Handbók fyrir foreldra og standa að átakinu Vitundarvakning um vellíðan barna.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun