Beðið eftir réttlæti Helga Vala Helgadóttir skrifar 28. júní 2022 13:01 Þann 1. febrúar 2009, á miðju kjörtímabili, tók ný ríkisstjórn Samfylkingar og VG við stjórnartaumunum á Íslandi. Ástæður stjórnarskiptana eru flestum minnisstæðar; Ísland var nær gjaldþrota vegna ákvarðana sem Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn tóku á árunum 1999 til 2003 þegar helmingaskipti ríkiseigna áttu sér stað. Aðilar tengdir þessum tveimur stjórnmálaflokkum högnuðust gríðarlega þegar ríkisfyrirtæki voru seld í misgagnsæjum söluferlum. Bankarnir tveir Landsbankinn og Búnaðarbankinn tróna svo á toppnum þegar meta á spilltustu aðgerðir stjórnmálaafla á Íslandi fyrr og síðar eins og lesa má um í rannsóknarskýrslu Alþingis um bankahrunið. Skýrslu, sem vert er að rýna í með jöfnu millibili. Í upphafi árs 2009 var ríkissjóður tómur, hallinn gríðarlegur og lánshæfi ríkissjóðs í sögulegum botni. Í ofanálag hafði herská hugmyndafræði í bland við dramb seðlabankastjóra kallað yfir okkur ýkt og að mörgu leyti ósanngjörn viðbrögð margra vinaþjóða. Við þessar aðstæður tók ný félagshyggjustjórn við. Víða í löndunum í kringum okkur var niðurskurðarhnífnum óspart beitt með alvarlegum afleiðingum fyrir millistétt og þau sem höllustum fæti stóðu í samfélögunum. Ríkisstjórn Íslands var þröngur stakkur sniðinn en tókst með ákveðnu þrekvirki að koma þjóðinni í gegnum erfiðustu krísu lýðveldistímans á þeim fjórum árum sem hún var við völd. Farin var leið skattahækkana í bland við niðurskurð, en allt gert til að verja viðkvæmustu hópana, draga úr atvinnuleysi og stöðnun samfélagsins. Þetta var gert þrátt fyrir hreint ótrúlega ómerkilega stjórnarandstöðu sem samanstóð af brennuvörgunum sem kunnu ekki að skammast sín og hugsuðu um það eitt að komast aftur til valda. Kröfðust jafnvel afhendingar lyklanna í miðju slökkvistarfi þrátt fyrir augljósa vangetu til slíks verks. Allt var gert til að lágmarka skerðingar hjá þeim hópum sem reiða sig á almannatryggingar. Halli ríkissjóðs var talinn í hundruðum milljarða á þessum tíma og lánshæfi skilyrt við raunhæfar áætlanir stjórnvalda. Það sem var á hreinu um leið og gripið var til þeirra aðgerða að skerða lífeyri var að þær áttu að vera tímabundnar rétt á meðan ríkissjóður kæmist fyrir vind. Vorið 2013 var kosið og ríkisstjórn gömlu einkavæðingarflokkanna tók við. Lofað var í stjórnarsáttmála að afnema þessar tímabundnu skerðingar en nú níu árum og fimm ríkisstjórnum síðar hefur ekkert gerst. Tölurnar sýna svart á hvítu að kjaragliðnun er viðvarandi milli þeirra sem fá tekjur sínar frá almannatryggjum og annarra. Bilið milli lífeyris og lágmarkslauna breikkar sífellt. Viðbrögð núverandi ríkisstjórnar, þeirrar fimmtu frá 2013, hefur nú tekið af allan vafa um það hvað hún ætlar að gera varðandi kjör öryrkja og ellilífeyrisþega á kjörtímabilinu, aftur á að skipa starfshóp. Starfshópur sem á að skila af sér niðurstöðum eftir tvö ár! Mánuði fyrir kosningar haustið 2017 sagði Katrín Jakobsdóttir í umræðum um stefnuræðu Bjarna Benediktssonar þáverandi forsætisráðherra: „Stjórnvöld eiga ekki að biðja fátækt fólk á Íslandi að bíða eftir réttlætinu.“ Það eru fimm ár liðin og Katrín hefur verið forsætisráðherra frá því í nóvember sama ár. Starfshópurinn er skipaður núna og á að skila af sér eftir tvö ár. Fátækt fólk verður þá búið að bíða í sjö ár! Höfum það í huga sem Katrín sagði við sama tækifæri: „Það er pólitískt val, pólitísk ákvörðun.“ Sjálf hef ég ítrekað bent á það í ræðu og riti að það er ekki náttúrulögmál að fólk búi hér við sárafátækt heldur einmitt pólitísk ákvörðun ríkisstjórna Katrínar Jakobsdóttur. Samfylkingin hefur ítrekað lagt það til frá 2013 að hlutur þeirra tekju- og eignaminnstu í landinu yrði leiðréttur. Samfélagið var á gríðarlegri siglingu allt til vorsins 2020 þegar Covid skall á en viðbrögð stjórnvalda fyrir Covid snerust ekki um að bæta kjör þessa hóps. Aðgerðir í Covid voru heldur ekki þeim fátækustu í vil. Skattar hafa markvisst verið lækkaðir á þá ríkustu í samfélaginu og nú þegar verðbólgan er farin á fleygiferð eru það þeir sem minnst hafa á milli handanna sem bera þyngstu byrðarnar. Ákall okkar í Samfylkingunni um tímabundnar aðgerðir til að létta á tekjulægstu hópunum hefur verið mætt af fullkomnu fálæti af hálfu ríkisstjórnarinnar. Þegar svo við bætist að skipaður er starfshópur sem ekki á að bretta upp ermar heldur teygja lopann fram að næstu kosningum þá er áhugaleysið alltumlykjandi. Þegar nýi starfshópurinn, sem svo sannarlega er enginn spretthópur, skilar niðurstöðum sínum verða 11 ár liðin frá því að Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur lofuðu að afnema skerðingarnar og sjö ár frá því að Katrín sagði stjórnvöld ekki eiga að biðja fátækt fólk um að bíða. Við þurfum alvöru breytingar og réttlæti samfara þeim en ekki fleiri skýrslur og engar efndir. Höfundur er þingflokksformaður Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Helga Vala Helgadóttir Samfylkingin Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Alþingi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Af hverju eru næringarsnauð matvæli í forgrunni við íþróttaiðkun barna okkar? Berglind Lilja Guðlaugsdóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eldri borgarar fá lítið út úr kjarasamningunum Kári Jónasson Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun Vannýtt tækifæri Kristín Fríða Ólafsdóttir Skoðun Alþjóðadagur félagsráðgjafar Steinunn Bergmann Skoðun Hvað þolir þú mikið högg? Sandra B. Franks Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun „Við áttum aldrei möguleika“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vannýtt tækifæri Kristín Fríða Ólafsdóttir skrifar Skoðun Alþjóðadagur félagsráðgjafar Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Af hverju eru næringarsnauð matvæli í forgrunni við íþróttaiðkun barna okkar? Berglind Lilja Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Að skoða meira inn í sumar ástæður misnotkunar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Fundur NAMMCO í vikunni Micah Garen skrifar Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Leiðin að bílprófinu Þuríður B. Ægisdóttir skrifar Skoðun Draumalandið Luxemburg og íslenskir jafnaðarmenn - þriðji hluti Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun V. Sköpunarsaga þjóðsögu –Guðmundarmálið skyndilega skellt á borð Hafþór S. Ciesielski skrifar Skoðun Forsendur krafna um íslenskukunnáttu Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Eldri borgarar fá lítið út úr kjarasamningunum Kári Jónasson skrifar Skoðun Hræðsla er hjálplegur þjónn, en hræðilegt yfirvald Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Kvótasetning grásleppu snýst um að tryggja arðsemi“? Örn Pálsson skrifar Skoðun Hvað tökum við með okkur? Magnús Bergmann skrifar Skoðun Þreytandi grænþvottur Birgitta Stefánsdóttir skrifar Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Hvað á ég að gera? Rannveig Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Íslenskur matur Bjarni Jónsson skrifar Skoðun „Við áttum aldrei möguleika“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lán úr óláni Ísleifur Arnórsson skrifar Skoðun Síðasta kynslóðin! Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Að læra íslensku til að finnast þú vera hluti af samfélaginu Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Virði lýðræðis Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Ójöfnuður - andhverfa lýðræðis Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Mars er mánuður árvekni um ristilkrabbamein Agnes Smáradóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Norræna módelið og framtíð lýðræðis Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Frelsi og fjárhagslegt öryggi ungbarnafjölskyldna Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Sigurbogi Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Sjá meira
Þann 1. febrúar 2009, á miðju kjörtímabili, tók ný ríkisstjórn Samfylkingar og VG við stjórnartaumunum á Íslandi. Ástæður stjórnarskiptana eru flestum minnisstæðar; Ísland var nær gjaldþrota vegna ákvarðana sem Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn tóku á árunum 1999 til 2003 þegar helmingaskipti ríkiseigna áttu sér stað. Aðilar tengdir þessum tveimur stjórnmálaflokkum högnuðust gríðarlega þegar ríkisfyrirtæki voru seld í misgagnsæjum söluferlum. Bankarnir tveir Landsbankinn og Búnaðarbankinn tróna svo á toppnum þegar meta á spilltustu aðgerðir stjórnmálaafla á Íslandi fyrr og síðar eins og lesa má um í rannsóknarskýrslu Alþingis um bankahrunið. Skýrslu, sem vert er að rýna í með jöfnu millibili. Í upphafi árs 2009 var ríkissjóður tómur, hallinn gríðarlegur og lánshæfi ríkissjóðs í sögulegum botni. Í ofanálag hafði herská hugmyndafræði í bland við dramb seðlabankastjóra kallað yfir okkur ýkt og að mörgu leyti ósanngjörn viðbrögð margra vinaþjóða. Við þessar aðstæður tók ný félagshyggjustjórn við. Víða í löndunum í kringum okkur var niðurskurðarhnífnum óspart beitt með alvarlegum afleiðingum fyrir millistétt og þau sem höllustum fæti stóðu í samfélögunum. Ríkisstjórn Íslands var þröngur stakkur sniðinn en tókst með ákveðnu þrekvirki að koma þjóðinni í gegnum erfiðustu krísu lýðveldistímans á þeim fjórum árum sem hún var við völd. Farin var leið skattahækkana í bland við niðurskurð, en allt gert til að verja viðkvæmustu hópana, draga úr atvinnuleysi og stöðnun samfélagsins. Þetta var gert þrátt fyrir hreint ótrúlega ómerkilega stjórnarandstöðu sem samanstóð af brennuvörgunum sem kunnu ekki að skammast sín og hugsuðu um það eitt að komast aftur til valda. Kröfðust jafnvel afhendingar lyklanna í miðju slökkvistarfi þrátt fyrir augljósa vangetu til slíks verks. Allt var gert til að lágmarka skerðingar hjá þeim hópum sem reiða sig á almannatryggingar. Halli ríkissjóðs var talinn í hundruðum milljarða á þessum tíma og lánshæfi skilyrt við raunhæfar áætlanir stjórnvalda. Það sem var á hreinu um leið og gripið var til þeirra aðgerða að skerða lífeyri var að þær áttu að vera tímabundnar rétt á meðan ríkissjóður kæmist fyrir vind. Vorið 2013 var kosið og ríkisstjórn gömlu einkavæðingarflokkanna tók við. Lofað var í stjórnarsáttmála að afnema þessar tímabundnu skerðingar en nú níu árum og fimm ríkisstjórnum síðar hefur ekkert gerst. Tölurnar sýna svart á hvítu að kjaragliðnun er viðvarandi milli þeirra sem fá tekjur sínar frá almannatryggjum og annarra. Bilið milli lífeyris og lágmarkslauna breikkar sífellt. Viðbrögð núverandi ríkisstjórnar, þeirrar fimmtu frá 2013, hefur nú tekið af allan vafa um það hvað hún ætlar að gera varðandi kjör öryrkja og ellilífeyrisþega á kjörtímabilinu, aftur á að skipa starfshóp. Starfshópur sem á að skila af sér niðurstöðum eftir tvö ár! Mánuði fyrir kosningar haustið 2017 sagði Katrín Jakobsdóttir í umræðum um stefnuræðu Bjarna Benediktssonar þáverandi forsætisráðherra: „Stjórnvöld eiga ekki að biðja fátækt fólk á Íslandi að bíða eftir réttlætinu.“ Það eru fimm ár liðin og Katrín hefur verið forsætisráðherra frá því í nóvember sama ár. Starfshópurinn er skipaður núna og á að skila af sér eftir tvö ár. Fátækt fólk verður þá búið að bíða í sjö ár! Höfum það í huga sem Katrín sagði við sama tækifæri: „Það er pólitískt val, pólitísk ákvörðun.“ Sjálf hef ég ítrekað bent á það í ræðu og riti að það er ekki náttúrulögmál að fólk búi hér við sárafátækt heldur einmitt pólitísk ákvörðun ríkisstjórna Katrínar Jakobsdóttur. Samfylkingin hefur ítrekað lagt það til frá 2013 að hlutur þeirra tekju- og eignaminnstu í landinu yrði leiðréttur. Samfélagið var á gríðarlegri siglingu allt til vorsins 2020 þegar Covid skall á en viðbrögð stjórnvalda fyrir Covid snerust ekki um að bæta kjör þessa hóps. Aðgerðir í Covid voru heldur ekki þeim fátækustu í vil. Skattar hafa markvisst verið lækkaðir á þá ríkustu í samfélaginu og nú þegar verðbólgan er farin á fleygiferð eru það þeir sem minnst hafa á milli handanna sem bera þyngstu byrðarnar. Ákall okkar í Samfylkingunni um tímabundnar aðgerðir til að létta á tekjulægstu hópunum hefur verið mætt af fullkomnu fálæti af hálfu ríkisstjórnarinnar. Þegar svo við bætist að skipaður er starfshópur sem ekki á að bretta upp ermar heldur teygja lopann fram að næstu kosningum þá er áhugaleysið alltumlykjandi. Þegar nýi starfshópurinn, sem svo sannarlega er enginn spretthópur, skilar niðurstöðum sínum verða 11 ár liðin frá því að Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur lofuðu að afnema skerðingarnar og sjö ár frá því að Katrín sagði stjórnvöld ekki eiga að biðja fátækt fólk um að bíða. Við þurfum alvöru breytingar og réttlæti samfara þeim en ekki fleiri skýrslur og engar efndir. Höfundur er þingflokksformaður Samfylkingarinnar.
Af hverju eru næringarsnauð matvæli í forgrunni við íþróttaiðkun barna okkar? Berglind Lilja Guðlaugsdóttir Skoðun
Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun
Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun
Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun
Skoðun Af hverju eru næringarsnauð matvæli í forgrunni við íþróttaiðkun barna okkar? Berglind Lilja Guðlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun V. Sköpunarsaga þjóðsögu –Guðmundarmálið skyndilega skellt á borð Hafþór S. Ciesielski skrifar
Skoðun Ráðherra sem fer þvert á vilja Alþingis Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Eyjólfur Ármannsson,Guðmundur Ingi Kristinsson,Inga Sæland,Jakob Frímann Magnússon,Tómas A. Tómasson skrifar
Af hverju eru næringarsnauð matvæli í forgrunni við íþróttaiðkun barna okkar? Berglind Lilja Guðlaugsdóttir Skoðun
Austurgata 10 - blm. í góðri trú blekktir? - Ærumeiðandi dylgjur leigjanda Árni Stefán Árnason Skoðun
Hvítþvottur á fótboltavellinum – leikur Íslands við Ísrael í undankeppni EM 2024 Hrönn G. Guðmundsdóttir Skoðun
Opið bréf til Heru Bjarkar Anna Tómasdóttir,Margrét Manda Jónsdóttir,Marta Jóns Hjördísardóttir Skoðun