Andleg heilsa íþróttafólks Andri Hrafn Sigurðsson skrifar 16. desember 2021 10:31 Við lifum á tímum þar sem umræða um andlega heilsu er orðin sjálfsögð sem betur fer. En ég tel að við þurfum að opna meira á umræðuna um andlega líðan íþróttafólks og velta fyrir okkur úrræðum fyrir þennan hóp. Það er áhyggjuefni hversu illa mörgum líður sem stunda íþróttir, sérstaklega fótbolta. Við höfum tekið jákvæð skref, leikmenn hafa komið fram opinberlega bæði hérlendis og erlendis og talað um andlega líðan og almennt virðumst við vera opnari fyrir því að ræða hvernig okkur líður. Sálfræðingar eru farnir að vinna meira með íþróttafélögunum og jafnvel orðnir hluti af teyminu í kringum liðið og íþróttafólk, sem er gott. Ungir leikmenn eiga sér fyrirmyndir sem þeir líta upp til, og bara það að sjá að þeir komi fram opinberlega og ræði þessar tilfinningar getur hjálpað. Undanfarið í mínu starfi er orðið algengara að fólk komi til mín sem þjáist af miklum kvíða í tengslum við íþróttir, þá aðallega fótbolta. Það sem er áhugavert er að það má greina ákveðið mynstur hjá þessu íþróttafólki. Þau eru mjög kröfuhörð, með mikinn frammistöðu kvíða, hafa áhyggjur af neikvæðri umfjöllun um sig í fjölmiðlum og hafa áhyggjur af því að ná ekki markmiðum sínum. Það sem við vitum er að æfingar, matarræði, líkamsástand, utanaðkomandi þættir og andlega hliðin (kvíði, sjálfstraust, einbeiting) hefur áhrif á árangur. Kvíði getur verið okkur mjög mikilvægur og við finnum flest fyrir honum í tengslum við hluti sem skipta okkur máli. Hæfilega mikill kvíði eða spenna getur því hjálpað þannig að við undirbúum okkur betur, leggjum okkur meira fram og hjálpað til að ná einbeitingu. En skuggahlið kvíðans er að hann getur hamlað okkur í að ná árangri. Maður veltir eðlilega fyrir sér hvort þetta sé að verða algengara vandamál. Það væri áhugavert að rannsaka það betur. Er þetta að breytast og ef svo er, hvers vegna? Þegar maður skoðar umhverfið þá eru leikmenn undir meira eftirliti núna en þeir voru. Fótboltinn að breytast, kröfurnar um gæði eru eflaust meiri. Bæði leikmenn og þjálfarar eru að verða betri. það er í dag til miklu meiri tölfræði um leikmenn, hægt að skoða myndbönd, leikmenn eru meira að segja í vesti sem skráir alla tölfræði. Kröfur og væntingar frá umhverfinu hafa mögulega breyst ásamt kröfunum sem einstaklingur setur á sjálfan sig. Í dag komast fleiri leikmenn erlendis í atvinnumennsku og aðgengi að erlendum skólum á fótboltastyrk er auðveldara. Öll umræða um fótbolta er töluvert meiri en hún var í fjölmiðlum/hlaðvörpum og á internetinu. Það er tekið meira eftir frammistöðu leikmanna, það er rýnt í frammistöðu þeirra og þeir fá jafnvel einkunn fyrir sína frammistöðu. Þetta er ekki lengur bara eitt eða tvö M í morgunblaðinu. Aðgengi að upplýsingum er meira. Fáar rannsóknir hafa verið gerðar á andlegri líðan íþróttamanna en þær fáu rannsóknir sem hafa verið framkvæmdar sýna að þessi vandi er til staðar. Rannsóknir sýna að mögulegar ástæður fyrir þessu eru að afreksíþróttafólk forðist að sýna veikleika og leita aðstoðar því það gæti mögulega dregið úr möguleikum þeirra og tækifærum. Það sama má heyra í viðtölum. Þetta er samkeppnisumhverfi og samkeppnin er mögulega að verða meiri. Þess vegna eiga sumir erfitt með að ræða við þjálfarann um andlega heilsu sína. Hef heyrt setningar eins og: „ég vil ekki að þjálfarinn hafi eitthvað á mig, eða hafi ástæðu til að efast um mig“ Í sálfræðinni er talað um streituvalda/áhættuþætti. Innri streituvaldar hjá aðilunum sjálfum (dæmi, fullkomnunarárátta, sjálfstraust, viðhorf, hugsanir) eða í umhverfinu (dæmi; foreldrar, þjálfarar, samfélagsmiðlar, fjölmiðlar og fleira). Í dag eru margir streituvaldar/áhættuþættir í heimi íþróttafólks: Kröfur og væntingar frá foreldrum í einhverjum tilvikum, íþróttafélögunum, stuðningsmönnum, fjölmiðlum, samfélagsmiðlum og fleira) Kröfur og væntingar frá þeim sjálfum. a. Fullkomnunaráráttab. Ég verð að standa mig, ég má ekki gera mistök, ef þetta gerist hvað þá,c. Verð að passa að ég sofi rétt, borði rétt og æfi nógu mikið. Samkeppni og álag Samskipti við þjálfara Ofþjálfun og meiðsli Kvíði og áhyggjur getur haft neikvæð áhrif á frammistöðu og stýrt hegðuninni. Áherslan verður meira á að passa sig, leikmenn verða hikandi í aðgerðum, þora ekki að taka áhættur, vera jafnvel óhreyfanlegir og einhæfir. Tilfinningar eins og ótti, hræðsla, kvíði og vonleysi gerir vart við sig. Athyglin verður meiri á utanaðkomandi aðstæður, neikvæðum hugsunum og tilfinningum. Slíkt getur verið sérstaklega áberandi ef sjálfstraustið er lítið – og að fá neikvætt umtal getur orðið sem einhverskonar staðfesting fyrir viðkomandi (ég vissi það, ég er ekki nógu góður…) og í sumum tilfellum mikið áfall eða leitt til þunglyndis. Núna erum við með sjúkraþjálfara sem vinna fyrir flest öll félög í landinu en hvað með sálfræðinga? Ég er þeirra skoðunar að sálfræðingar ættu að vera hluti af teyminu sem starfar í kringum liðið, eða þá að félögin hafi greiðan aðgang að þeirri þjónustu og jafnvel taki þátt í kostnað varðandi sálfræðiþjónustu. Ég tel að félögin og íþróttahreyfingin geti stutt enn betur við leikmenn hvað varðar andlega heilsu. Það er mikilvægt að það sé skýr leið fyrir leikmenn um það hvert þeir geti leitað og við hvern þau eiga að tala. Það er margt gert vel en það er hægt að gera betur. Höfundur er sálfræðingur hjá Líf og sál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Heilsa Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Dóttir mín – uppgjör eineltis Ragnheiður Harpa Sveinsdóttir Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Vofa húsagans býsnast enn Haukur Már Helgason skrifar Skoðun Nokkrar staðreyndir um Ísland, Katrínu og Gaza Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem hyggjast kjósa Katrínu Jakobsdóttur Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Katrín og kvenhatrið Ólafur Sveinsson skrifar Skoðun Bessastaðir eru ekki fyrir byrjendur Þorbergur Þórsson skrifar Skoðun Ég vil Baldur og því kýs ég Baldur Ólafur Helgi M. Ólafsson / Starína skrifar Skoðun Inngönguspáin Eygló Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Við lifum á tímum þar sem umræða um andlega heilsu er orðin sjálfsögð sem betur fer. En ég tel að við þurfum að opna meira á umræðuna um andlega líðan íþróttafólks og velta fyrir okkur úrræðum fyrir þennan hóp. Það er áhyggjuefni hversu illa mörgum líður sem stunda íþróttir, sérstaklega fótbolta. Við höfum tekið jákvæð skref, leikmenn hafa komið fram opinberlega bæði hérlendis og erlendis og talað um andlega líðan og almennt virðumst við vera opnari fyrir því að ræða hvernig okkur líður. Sálfræðingar eru farnir að vinna meira með íþróttafélögunum og jafnvel orðnir hluti af teyminu í kringum liðið og íþróttafólk, sem er gott. Ungir leikmenn eiga sér fyrirmyndir sem þeir líta upp til, og bara það að sjá að þeir komi fram opinberlega og ræði þessar tilfinningar getur hjálpað. Undanfarið í mínu starfi er orðið algengara að fólk komi til mín sem þjáist af miklum kvíða í tengslum við íþróttir, þá aðallega fótbolta. Það sem er áhugavert er að það má greina ákveðið mynstur hjá þessu íþróttafólki. Þau eru mjög kröfuhörð, með mikinn frammistöðu kvíða, hafa áhyggjur af neikvæðri umfjöllun um sig í fjölmiðlum og hafa áhyggjur af því að ná ekki markmiðum sínum. Það sem við vitum er að æfingar, matarræði, líkamsástand, utanaðkomandi þættir og andlega hliðin (kvíði, sjálfstraust, einbeiting) hefur áhrif á árangur. Kvíði getur verið okkur mjög mikilvægur og við finnum flest fyrir honum í tengslum við hluti sem skipta okkur máli. Hæfilega mikill kvíði eða spenna getur því hjálpað þannig að við undirbúum okkur betur, leggjum okkur meira fram og hjálpað til að ná einbeitingu. En skuggahlið kvíðans er að hann getur hamlað okkur í að ná árangri. Maður veltir eðlilega fyrir sér hvort þetta sé að verða algengara vandamál. Það væri áhugavert að rannsaka það betur. Er þetta að breytast og ef svo er, hvers vegna? Þegar maður skoðar umhverfið þá eru leikmenn undir meira eftirliti núna en þeir voru. Fótboltinn að breytast, kröfurnar um gæði eru eflaust meiri. Bæði leikmenn og þjálfarar eru að verða betri. það er í dag til miklu meiri tölfræði um leikmenn, hægt að skoða myndbönd, leikmenn eru meira að segja í vesti sem skráir alla tölfræði. Kröfur og væntingar frá umhverfinu hafa mögulega breyst ásamt kröfunum sem einstaklingur setur á sjálfan sig. Í dag komast fleiri leikmenn erlendis í atvinnumennsku og aðgengi að erlendum skólum á fótboltastyrk er auðveldara. Öll umræða um fótbolta er töluvert meiri en hún var í fjölmiðlum/hlaðvörpum og á internetinu. Það er tekið meira eftir frammistöðu leikmanna, það er rýnt í frammistöðu þeirra og þeir fá jafnvel einkunn fyrir sína frammistöðu. Þetta er ekki lengur bara eitt eða tvö M í morgunblaðinu. Aðgengi að upplýsingum er meira. Fáar rannsóknir hafa verið gerðar á andlegri líðan íþróttamanna en þær fáu rannsóknir sem hafa verið framkvæmdar sýna að þessi vandi er til staðar. Rannsóknir sýna að mögulegar ástæður fyrir þessu eru að afreksíþróttafólk forðist að sýna veikleika og leita aðstoðar því það gæti mögulega dregið úr möguleikum þeirra og tækifærum. Það sama má heyra í viðtölum. Þetta er samkeppnisumhverfi og samkeppnin er mögulega að verða meiri. Þess vegna eiga sumir erfitt með að ræða við þjálfarann um andlega heilsu sína. Hef heyrt setningar eins og: „ég vil ekki að þjálfarinn hafi eitthvað á mig, eða hafi ástæðu til að efast um mig“ Í sálfræðinni er talað um streituvalda/áhættuþætti. Innri streituvaldar hjá aðilunum sjálfum (dæmi, fullkomnunarárátta, sjálfstraust, viðhorf, hugsanir) eða í umhverfinu (dæmi; foreldrar, þjálfarar, samfélagsmiðlar, fjölmiðlar og fleira). Í dag eru margir streituvaldar/áhættuþættir í heimi íþróttafólks: Kröfur og væntingar frá foreldrum í einhverjum tilvikum, íþróttafélögunum, stuðningsmönnum, fjölmiðlum, samfélagsmiðlum og fleira) Kröfur og væntingar frá þeim sjálfum. a. Fullkomnunaráráttab. Ég verð að standa mig, ég má ekki gera mistök, ef þetta gerist hvað þá,c. Verð að passa að ég sofi rétt, borði rétt og æfi nógu mikið. Samkeppni og álag Samskipti við þjálfara Ofþjálfun og meiðsli Kvíði og áhyggjur getur haft neikvæð áhrif á frammistöðu og stýrt hegðuninni. Áherslan verður meira á að passa sig, leikmenn verða hikandi í aðgerðum, þora ekki að taka áhættur, vera jafnvel óhreyfanlegir og einhæfir. Tilfinningar eins og ótti, hræðsla, kvíði og vonleysi gerir vart við sig. Athyglin verður meiri á utanaðkomandi aðstæður, neikvæðum hugsunum og tilfinningum. Slíkt getur verið sérstaklega áberandi ef sjálfstraustið er lítið – og að fá neikvætt umtal getur orðið sem einhverskonar staðfesting fyrir viðkomandi (ég vissi það, ég er ekki nógu góður…) og í sumum tilfellum mikið áfall eða leitt til þunglyndis. Núna erum við með sjúkraþjálfara sem vinna fyrir flest öll félög í landinu en hvað með sálfræðinga? Ég er þeirra skoðunar að sálfræðingar ættu að vera hluti af teyminu sem starfar í kringum liðið, eða þá að félögin hafi greiðan aðgang að þeirri þjónustu og jafnvel taki þátt í kostnað varðandi sálfræðiþjónustu. Ég tel að félögin og íþróttahreyfingin geti stutt enn betur við leikmenn hvað varðar andlega heilsu. Það er mikilvægt að það sé skýr leið fyrir leikmenn um það hvert þeir geti leitað og við hvern þau eiga að tala. Það er margt gert vel en það er hægt að gera betur. Höfundur er sálfræðingur hjá Líf og sál.
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar