Ástæða áminningarinnar er nýleg fjölmiðlaumfjöllun um vöruskort, hækkandi hrávöruverð og efnahagslegar afleiðingar faraldursins.

Vísar stofnunin meðal annars til þess þegar Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, lét hafa eftir sér að það væri „mjög líklegt að [vöru]skorturinn til skamms tíma muni valda verðhækkunum alla vega á einhverjum vöruflokkum.“

Einnig hafi Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri Samtaka verslunar og þjónustu, lýst yfir áhyggjum af því að „það verði áfram þrýstingur á verðlag vegna innfluttrar verðbólgu […]“ í grein í Viðskiptablaðinu auk þess að lýsa því yfir í ViðskiptaMogganum að „greinilegt“ sé að „þær hækkanir sem orsakast af þessum miklu hrávöruhækkunum, […] eru ekki að fullu komnar fram [á Íslandi]“. 

Þá vísar eftirlitið til þess að Gunnar Þorgeirsson, formaður Bændasamtaka Íslands, hafi sagt að verðhækkanir á tilbúnum áburði muni á endanum leiða til hækkunar á afurðaverði og nefndi sem dæmi framleiðslu á grænmeti og mjólkurafurðum.

Settar skorður í hagmunagæslu

Greint er frá tilmælum stofnunarinnar í tilkynningu frá Samkeppniseftirlitinu. Þar segir að ákvæði samkeppnislaga setji hagsmunasamtökum skorður í hagsmunagæslu sinni og verða samtök fyrirtækja því að fara afar gætilega þegar kemur að umræðu og fræðslu sem getur haft áhrif á markaðshegðun félagsmanna.

„Öll þátttaka í umræðu um verð og verðlagningu er sérstaklega varhugaverð og ætti ekki að eiga sér stað á vettvangi hagsmunasamtaka.“

Sérstaklega er brýnt að gætt sé að þessu þegar í hlut eiga fákeppnismarkaðir og efnahagserfiðleikar steðja að.

Neytendur eigi heimtingu á að fyrirtæki ákveði sjálfstætt

Samkeppniseftirlitið segir að hækkun á aðfangaverði eigi ekki að leiða sjálfkrafa til hækkunar á verði til neytenda. Samkeppnislög geri ráð fyrir því að hvert og eitt fyrirtæki geri eigin ráðstafanir og taki sjálfstæðar ákvarðanir til að bregðast við slíkum áskorunum á sínum eigin rekstrarlegu forsendum og án alls samráðs við keppinauta eða hvatningar frá hagsmunasamtökum.

„Undir kringumstæðum sem þessum, þegar erfiðleikar steðja að, setur virk samkeppni þrýsting á stjórnendur fyrirtækja til að skapa aðstæður fyrir aukið hagræði. Neytendur eiga heimtingu á því að fyrirtæki ákveði sjálfstætt hvernig þau hegða sér á markaði og hvernig þau verðleggja vörur sínar.“

Jafnframt minnir eftirlitið á þær skyldur stjórnenda fyrirtækja að taka sjálfstæðar ákvarðanir í rekstri sínum án tillits til umfjöllunar á vettvangi hagsmunasamtaka.

Gerði athugasemd við ummæli framkvæmdastjóra Samtaka fjármálafyrirtækja

Nýlega kallaði Samkeppniseftirlitið eftir upplýsingum frá Samtökum fjármálafyrirtækja í tilefni af umfjöllun samtakanna um verðlagningu aðildarfyrirtækja sinna á vátryggingamarkaði. 

Í grein Katrínar Júlíusdóttur, framkvæmdastjóra samtakanna, sem birt var á Vísi var meðal annars fjallað um áhrif launaþróunar, bótafjárhæða og annarra þátta á iðgjöld. 

Hefur Samkeppniseftirlitið það nú til skoðunar hvort ástæða sé til að hefja frekari rannsókn vegna þessa en samkeppnisyfirvöld hafa áður haft afskipti af opinberu fyrirsvari sömu hagsmunasamtaka um verðlagsmál tryggingafélaga.