Geta kolefnismarkaðir bjargað loftslagsmarkmiðum Íslands? Gunnar S. Magnússon og Guðmundur Sigbergsson skrifa 14. október 2021 08:00 Stutta svarið við þessu er já og má m.a. rekja það til þess að í byrjun nóvember fer fram Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Glasgow (COP26). Ráðstefnan er gríðarlega mikilvæg til að fá ríki heims til að snúa við stóraukinni losun gróðurhúsalofttegunda (hér eftir nefnt kolefni til einföldunar) með tilheyrandi hörmungum líkt og varað er við í nýlegri IPCC skýrslu SÞ . En til að ná markmiðum Parísarsamningsins er ekki nóg að draga úr kolefnislosun heldur er nauðsynlegt að finna leiðir til að binda það kolefni sem nú þegar hefur verið losað út í andrúmsloftið af mannavöldum og ná fram jafnvægi í losun og bindingu. Getur COP26 orðið vendipunkturinn fyrir kolefnismarkaði? Á COP26 verða m.a. formfestar leikreglur sem snúa að kolefnismörkuðum og samstarfi þjóða. Kolefnismarkaðir eru þó ekki nýir af nálinni en undanfarin ár hafa þeir vaxið og þróast hratt. T.a.m hefur verð á losunarheimildum hækkað um 250% síðustu 12 mánuði og viðskipti með kolefniseiningar á frjálsa kolefnismarkaðinum (e. voluntary carbon markets) aukist gríðarlega á heimsvísu, þróun sem er að gerast mun fyrr en spár höfðu gert ráð fyrir. Árið 2019 námu viðskipti um 100 milljónum tonna af kolefnisígildum (CO2-e) en eru í ár komin upp í 240 milljónir tonna CO2-e. Á frjálsum kolefnismörkuðum geta fyrirtæki og stofnanir átt viðskipti með svokallaðar kolefniseiningar sem verða til útfrá verkefnum sem annaðhvort binda kolefni eða draga úr eða fyrirbyggja losun kolefnis. Til að geta talist fullgild kolefniseining þurfa verkefni (t.d. í nýskógrækt, Carbfixtækninni, endurheimt votlendis eða önnur verkefni) að fylgja viðurkenndum aðferðum t.d. um mælingar, vottanir og skráningar. Á sama tíma þurfa þeir sem losa að tryggja að mælingar séu réttar, dregið sé úr losun og kolefnisjöfnun sé gerð með rekjanlegum hætti. Frjálsir kolefnismarkaðir eru og þurfa að bólgna út Í byrjun árs 2021 var unnin skýrsla af Task Force on Scaling Voluntary Carbon Markets (TFSVCM) um mikilvægi þessara markaða til að ná markmiðum Parísarsamningsins. Skýrslan var unnin í samráði við kaupendur og framleiðendur kolefniseininga auk fulltrúa fjármálakerfisins, miðlara, vottunaraðila, og útgefendur. Helstu niðurstöður skýrslunnar eru að frjálsir kolefnismarkaðir verða að stækka að lágmarki 15falt fyrir árið 2030 og að lágmarki 100falt fyrir árið 2050 til þess að ná markmiðum Parísarsamningsins. Fáum við aftur reikning í hausinn eftir París? Ísland hefur ásamt ESB og Noregi sett sér markmið um 55% samdrátt í kolefnislosun fyrir árið 2030 m.v. losun 1990 , tilkynnt um kolefnishlutleysi árið 2040 og birt aðgerðaáætlun í loftslagsmálum auk þess sem gefinn hefur verið út loftslagsvegvísir atvinnulífsins. Þrátt fyrir góð fyrirheit og vilja ráðamanna og atvinnulífs virðist óíklegt að Ísland muni ná sínum markmiðum nema eitthvað meira og stærra komi til. Því til stuðnings er hægt að horfa til frammistöðu Íslands á Kyoto tímabilinu þar sem losun Íslands jókst um u.þ.b. 30% m.v. 1990. Því má álykta að töluverð áhætta sé til staðar að Ísland fái dágóðan reikning í fangið vegna skuldbindinga undir Parísarsamningum sem ekki var staðið við. En hvað þarf að gera til að snúa við þessari þróun? Fyrir það fyrsta, þá þarf mun meiri áherslu á að draga úr kolefnislosun allsstaðar í þjóðfélaginu og þar geta kolefnismarkaðir hjálpað. Slíkt mun þó ekki duga til, heldur verður Ísland einnig að skala upp kolefnisbindingu. Með því að taka þátt í alþjóðlegum frjálsum kolefnismörkuðum í gegnum fjölbreytt kolefnisverkefni má ná árangri á báðum sviðum miklu fyrr. Það er hins vegar lykilatriði að tryggja að íslensk kolefnisverkefni uppfylli alþjóðlegar kröfur um gagnsæi, vottanir og skráningar og að fyrirtæki stundi ábyrga kolefnisjöfnun. Með þessu móti getum við snúið þróuninni okkur í hag með því að nýta okkur kolefnismarkaði til að ná metnaðarfullum loftslagsmarkmiðum. Á sama tíma mun eiga sér stað fjárfesting í nýsköpun og atvinnuuppbyggingu í ört stækkandi alþjóðlegri atvinnugrein fyrir komandi kynslóðir og auknum hagvexti. Það er því eftir miklu að sækjast að Íslandi fari af þunga inn í frjálsa kolefnismarkaði. Ekki missa af þrennunni – allt sem þú þarft að vita um kolefnismarkaði og loftslagsmál Framundan eru þrjár ráðstefnur hér á landi sem fjalla um þessi málefni og við hvetjum áhugasama að kynna sér þær: 21. október „Kapphlaup að kolefnishlutleysi“; 19. nóvember „Framtíðarsýn og næstu skref“ - Loftslagsfundur Reykjavíkurborgar og Festu. 24. nóvember „Eru viðskiptatækifæri í kolefnishlutleysi?“ – Sjálfbærnidagur EY og Samtaka atvinnulífsins. Guðmundur er framkvæmdastjóri Loftslagsskrár Íslands ehf., International Carbon Registry. Gunnar S. Magnússon er meðeigandi og sviðsstjóri sjálfbærni hjá EY ehf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Orkumál Loftslagsmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Gildin sem sigldu forsetaembættinu í höfn Hugrún Sigurjónsdóttir Skoðun Gegnumlýsing - þankabrot frambjóðanda að loknu forsetakjöri Arnar Þór Jónsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gildin sem sigldu forsetaembættinu í höfn Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Gegnumlýsing - þankabrot frambjóðanda að loknu forsetakjöri Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Halla, ekki Kata Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Getur reiði valdið veikindum? Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu Tómas Ingvason skrifar Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar skrifar Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Sjá meira
Stutta svarið við þessu er já og má m.a. rekja það til þess að í byrjun nóvember fer fram Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Glasgow (COP26). Ráðstefnan er gríðarlega mikilvæg til að fá ríki heims til að snúa við stóraukinni losun gróðurhúsalofttegunda (hér eftir nefnt kolefni til einföldunar) með tilheyrandi hörmungum líkt og varað er við í nýlegri IPCC skýrslu SÞ . En til að ná markmiðum Parísarsamningsins er ekki nóg að draga úr kolefnislosun heldur er nauðsynlegt að finna leiðir til að binda það kolefni sem nú þegar hefur verið losað út í andrúmsloftið af mannavöldum og ná fram jafnvægi í losun og bindingu. Getur COP26 orðið vendipunkturinn fyrir kolefnismarkaði? Á COP26 verða m.a. formfestar leikreglur sem snúa að kolefnismörkuðum og samstarfi þjóða. Kolefnismarkaðir eru þó ekki nýir af nálinni en undanfarin ár hafa þeir vaxið og þróast hratt. T.a.m hefur verð á losunarheimildum hækkað um 250% síðustu 12 mánuði og viðskipti með kolefniseiningar á frjálsa kolefnismarkaðinum (e. voluntary carbon markets) aukist gríðarlega á heimsvísu, þróun sem er að gerast mun fyrr en spár höfðu gert ráð fyrir. Árið 2019 námu viðskipti um 100 milljónum tonna af kolefnisígildum (CO2-e) en eru í ár komin upp í 240 milljónir tonna CO2-e. Á frjálsum kolefnismörkuðum geta fyrirtæki og stofnanir átt viðskipti með svokallaðar kolefniseiningar sem verða til útfrá verkefnum sem annaðhvort binda kolefni eða draga úr eða fyrirbyggja losun kolefnis. Til að geta talist fullgild kolefniseining þurfa verkefni (t.d. í nýskógrækt, Carbfixtækninni, endurheimt votlendis eða önnur verkefni) að fylgja viðurkenndum aðferðum t.d. um mælingar, vottanir og skráningar. Á sama tíma þurfa þeir sem losa að tryggja að mælingar séu réttar, dregið sé úr losun og kolefnisjöfnun sé gerð með rekjanlegum hætti. Frjálsir kolefnismarkaðir eru og þurfa að bólgna út Í byrjun árs 2021 var unnin skýrsla af Task Force on Scaling Voluntary Carbon Markets (TFSVCM) um mikilvægi þessara markaða til að ná markmiðum Parísarsamningsins. Skýrslan var unnin í samráði við kaupendur og framleiðendur kolefniseininga auk fulltrúa fjármálakerfisins, miðlara, vottunaraðila, og útgefendur. Helstu niðurstöður skýrslunnar eru að frjálsir kolefnismarkaðir verða að stækka að lágmarki 15falt fyrir árið 2030 og að lágmarki 100falt fyrir árið 2050 til þess að ná markmiðum Parísarsamningsins. Fáum við aftur reikning í hausinn eftir París? Ísland hefur ásamt ESB og Noregi sett sér markmið um 55% samdrátt í kolefnislosun fyrir árið 2030 m.v. losun 1990 , tilkynnt um kolefnishlutleysi árið 2040 og birt aðgerðaáætlun í loftslagsmálum auk þess sem gefinn hefur verið út loftslagsvegvísir atvinnulífsins. Þrátt fyrir góð fyrirheit og vilja ráðamanna og atvinnulífs virðist óíklegt að Ísland muni ná sínum markmiðum nema eitthvað meira og stærra komi til. Því til stuðnings er hægt að horfa til frammistöðu Íslands á Kyoto tímabilinu þar sem losun Íslands jókst um u.þ.b. 30% m.v. 1990. Því má álykta að töluverð áhætta sé til staðar að Ísland fái dágóðan reikning í fangið vegna skuldbindinga undir Parísarsamningum sem ekki var staðið við. En hvað þarf að gera til að snúa við þessari þróun? Fyrir það fyrsta, þá þarf mun meiri áherslu á að draga úr kolefnislosun allsstaðar í þjóðfélaginu og þar geta kolefnismarkaðir hjálpað. Slíkt mun þó ekki duga til, heldur verður Ísland einnig að skala upp kolefnisbindingu. Með því að taka þátt í alþjóðlegum frjálsum kolefnismörkuðum í gegnum fjölbreytt kolefnisverkefni má ná árangri á báðum sviðum miklu fyrr. Það er hins vegar lykilatriði að tryggja að íslensk kolefnisverkefni uppfylli alþjóðlegar kröfur um gagnsæi, vottanir og skráningar og að fyrirtæki stundi ábyrga kolefnisjöfnun. Með þessu móti getum við snúið þróuninni okkur í hag með því að nýta okkur kolefnismarkaði til að ná metnaðarfullum loftslagsmarkmiðum. Á sama tíma mun eiga sér stað fjárfesting í nýsköpun og atvinnuuppbyggingu í ört stækkandi alþjóðlegri atvinnugrein fyrir komandi kynslóðir og auknum hagvexti. Það er því eftir miklu að sækjast að Íslandi fari af þunga inn í frjálsa kolefnismarkaði. Ekki missa af þrennunni – allt sem þú þarft að vita um kolefnismarkaði og loftslagsmál Framundan eru þrjár ráðstefnur hér á landi sem fjalla um þessi málefni og við hvetjum áhugasama að kynna sér þær: 21. október „Kapphlaup að kolefnishlutleysi“; 19. nóvember „Framtíðarsýn og næstu skref“ - Loftslagsfundur Reykjavíkurborgar og Festu. 24. nóvember „Eru viðskiptatækifæri í kolefnishlutleysi?“ – Sjálfbærnidagur EY og Samtaka atvinnulífsins. Guðmundur er framkvæmdastjóri Loftslagsskrár Íslands ehf., International Carbon Registry. Gunnar S. Magnússon er meðeigandi og sviðsstjóri sjálfbærni hjá EY ehf.
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar