Að segja mikið, en svara engu Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar 9. júlí 2021 17:30 Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra var spurð að því í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi 6. júlí s.l., hvernig stæði á því að enn hefði ekki verið breytt í samræmi við álit umboðsmanns Alþingis, um ólöglegar búsetuskerðingar. Halldóra Mogensen rifjaði í fyrispurn sinni upp ummæli Katrínar frá því skömmu áður en núverandi ríkisstjórn var mynduð, um að fátækt fólk ætti ekki að bíða eftir réttlætinu, og sagði það enn bíða. Halldóra spurði hvort það væri vegna þess að Katrín hefði ekki viljað beita sér, eða hvort hún hefði einfaldlega ekki getað beitt sér, með hendur bundnar í ríkisstjórn þar sem Sjálfstæðisflokkurinn haldi um pyngjuna. Katrín sagðist ekki geta svarað til um ólöglegar búsetuskerðingar, eða hvenær þeim leiðréttingum myndi ljúka. Það væri félagsmálaráðherra að svara fyrir það, en að þetta snérist ekki um viljaleysi stjórnvalda „heldur að þær verði gerðar upp með réttmætum hætti...“ hvað sem það þýðir. Þá tók við kunnuglegt stef hjá forsætisráðherra, sem því miður ber vitni um að ráðherrann skilur ekki almannatryggingakerfið. Lái það henni hver sem vill, en það má samt gera þá kröfu til forsætisráðherra að sá skilningur sé fyrir hendi. Hún segir að dregið hafi verið úr skerðingum vegna atvinnutekna, og á þar við það sem hefur verið nefnt „króna á móti krónu“. Nú er það svo að þessi hundrað prósent skerðing, er nú orðin 65%, og vissulega hefur hún lækkað á kjörtímabilinu, ekki síst vegna baráttu Öryrkjabandalagsins. Þessi skerðing nær hins vegar ekki eingöngu til atvinnutekna, heldur verða allar tekjur öryrkja fyrir henni. Ef ráðherrann hefði sérstaklega viljað minnka skerðingar vegna atvinnutekna, hefði t.d. verið í lófa lagið að hækka frítekjumörk. Þau hafa ekki hækkað síðan árið 2009. Ráðherran sagði líka að „illu heilli“ hafi ekki verið lokið við heildarendurskoðun á almannatryggingakerfinu 2016. Þar er Katrín að lýsa yfir stuðningi sínum við starfsgetumat. Engar sönnur hafa verið færðar að því að nýtt matskerfi auki atvinnuþátttöku þeirra öryrkja sem einhverja starfsgetu hafa, auk þess sem forsenda fyrir starfsgetumati hlýtur að vera að til sé atvinnumarkaður sem inniber líka fatlað fólk. Í dag vega þó þyngst þær háu girðingar sem reistar hafa verið um atvinnuþátttöku fatlaðs fólks, með skerðingum fyrst og fremst. Þar á eftir kemur svo átakanlegur skortur á hlutastörfum, og illu heilli hefur Forsætisráðuneytið ekki gengið þar á undan með góðu fordæmi. Í svari við fyrirspurn Oddnýjar Harðardóttur frá því í september 2020 segir að í Forsætisráðuneyti starfi einn starfsmaður með skerta starfsgetu. Einn. Hann var ráðinn í gegnum úrræði Vinnumálastofnunar sem ætluð eru einstaklingum með skerta starfsgetu. Af svörum annara ráðuneyta verður heldur ekki ráðið að þessi ríkisstjórn ætli sér að ganga á undan með góðu fordæmi og skapa störf fyrir fólk með skerta starfsgetu. Það eru einmitt þessi atriði sem réðu fyrst og fremst afstöðu Öryrkjabandalagsins til starfsgetumats. Að færa ríkisvaldinu það í hendurnar að fyrst einstaklingur væri metin fær til að sinna starfi að einhverju marki, skyldi hann bara finna sér það starf. Ef ekki, þá er viðhorfið, ja það er ekki okkar vandamál. Síðastliðið laugardagskvöld sýndi RÚV okkur svart á hvítu hvernig sú ómannúðlega stefna sem starfsgetumat getur boðið upp á, birtist í raun, í kvikmyndinni „I, Daniel Blake“. Stjórnvöldum er vandi á höndum að endurskoða almanntryggingakerfið og einfalda það án þess að lenda í sömu ógöngum og Bretar gerðu. ÖBÍ hefur lagt til við stjórnvöld að byrja á að draga verulega úr skerðingum og sjá hvert sú aðgerð leiðir. Ég er þeirrar skoðunar að það sé a.m.k. tilraunarinnar virði. Núverandi kerfi er ranglátt og kemur niður á fötluðu fólki, útilokar það og hindrar samfélagsþátttöku þess. Starfsgetumat mun ekki breyta því að hér fæðist fatlað fólk og að fólk fatlast á lífsleiðinni, það er stjórnvalda að sjá til þess að réttlæti nái líka yfir fatlað fólk. Stjórnvalda að breyta viðhorfi til hóps sem hefur verið og er útilokaður og jaðarsettur, ranglega. Réttlæti er það sem fatlað fólk hélt að Katrín Jakobsdóttir myndi færa því, þar er fyrst og fremst sú sjálfsagða krafa að geta lifað af örorkulífeyri. Það að örorkulífeyrir sé langt undir lágmarkslaunum og beri samt allskonar skerðingar að auki er vitnisburður um mikinn órétt. Það, að skerðingar séu yfir höfuð á örorkulífeyri upp á kr. 258.000, er ómennskt. Þið skuldið okkur ekki bara réttlæti, heldur mennsku. Höfundur er formaður Öryrkjabandalags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þuríður Harpa Sigurðardóttir Húsnæðismál Félagsmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Sjá meira
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra var spurð að því í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi 6. júlí s.l., hvernig stæði á því að enn hefði ekki verið breytt í samræmi við álit umboðsmanns Alþingis, um ólöglegar búsetuskerðingar. Halldóra Mogensen rifjaði í fyrispurn sinni upp ummæli Katrínar frá því skömmu áður en núverandi ríkisstjórn var mynduð, um að fátækt fólk ætti ekki að bíða eftir réttlætinu, og sagði það enn bíða. Halldóra spurði hvort það væri vegna þess að Katrín hefði ekki viljað beita sér, eða hvort hún hefði einfaldlega ekki getað beitt sér, með hendur bundnar í ríkisstjórn þar sem Sjálfstæðisflokkurinn haldi um pyngjuna. Katrín sagðist ekki geta svarað til um ólöglegar búsetuskerðingar, eða hvenær þeim leiðréttingum myndi ljúka. Það væri félagsmálaráðherra að svara fyrir það, en að þetta snérist ekki um viljaleysi stjórnvalda „heldur að þær verði gerðar upp með réttmætum hætti...“ hvað sem það þýðir. Þá tók við kunnuglegt stef hjá forsætisráðherra, sem því miður ber vitni um að ráðherrann skilur ekki almannatryggingakerfið. Lái það henni hver sem vill, en það má samt gera þá kröfu til forsætisráðherra að sá skilningur sé fyrir hendi. Hún segir að dregið hafi verið úr skerðingum vegna atvinnutekna, og á þar við það sem hefur verið nefnt „króna á móti krónu“. Nú er það svo að þessi hundrað prósent skerðing, er nú orðin 65%, og vissulega hefur hún lækkað á kjörtímabilinu, ekki síst vegna baráttu Öryrkjabandalagsins. Þessi skerðing nær hins vegar ekki eingöngu til atvinnutekna, heldur verða allar tekjur öryrkja fyrir henni. Ef ráðherrann hefði sérstaklega viljað minnka skerðingar vegna atvinnutekna, hefði t.d. verið í lófa lagið að hækka frítekjumörk. Þau hafa ekki hækkað síðan árið 2009. Ráðherran sagði líka að „illu heilli“ hafi ekki verið lokið við heildarendurskoðun á almannatryggingakerfinu 2016. Þar er Katrín að lýsa yfir stuðningi sínum við starfsgetumat. Engar sönnur hafa verið færðar að því að nýtt matskerfi auki atvinnuþátttöku þeirra öryrkja sem einhverja starfsgetu hafa, auk þess sem forsenda fyrir starfsgetumati hlýtur að vera að til sé atvinnumarkaður sem inniber líka fatlað fólk. Í dag vega þó þyngst þær háu girðingar sem reistar hafa verið um atvinnuþátttöku fatlaðs fólks, með skerðingum fyrst og fremst. Þar á eftir kemur svo átakanlegur skortur á hlutastörfum, og illu heilli hefur Forsætisráðuneytið ekki gengið þar á undan með góðu fordæmi. Í svari við fyrirspurn Oddnýjar Harðardóttur frá því í september 2020 segir að í Forsætisráðuneyti starfi einn starfsmaður með skerta starfsgetu. Einn. Hann var ráðinn í gegnum úrræði Vinnumálastofnunar sem ætluð eru einstaklingum með skerta starfsgetu. Af svörum annara ráðuneyta verður heldur ekki ráðið að þessi ríkisstjórn ætli sér að ganga á undan með góðu fordæmi og skapa störf fyrir fólk með skerta starfsgetu. Það eru einmitt þessi atriði sem réðu fyrst og fremst afstöðu Öryrkjabandalagsins til starfsgetumats. Að færa ríkisvaldinu það í hendurnar að fyrst einstaklingur væri metin fær til að sinna starfi að einhverju marki, skyldi hann bara finna sér það starf. Ef ekki, þá er viðhorfið, ja það er ekki okkar vandamál. Síðastliðið laugardagskvöld sýndi RÚV okkur svart á hvítu hvernig sú ómannúðlega stefna sem starfsgetumat getur boðið upp á, birtist í raun, í kvikmyndinni „I, Daniel Blake“. Stjórnvöldum er vandi á höndum að endurskoða almanntryggingakerfið og einfalda það án þess að lenda í sömu ógöngum og Bretar gerðu. ÖBÍ hefur lagt til við stjórnvöld að byrja á að draga verulega úr skerðingum og sjá hvert sú aðgerð leiðir. Ég er þeirrar skoðunar að það sé a.m.k. tilraunarinnar virði. Núverandi kerfi er ranglátt og kemur niður á fötluðu fólki, útilokar það og hindrar samfélagsþátttöku þess. Starfsgetumat mun ekki breyta því að hér fæðist fatlað fólk og að fólk fatlast á lífsleiðinni, það er stjórnvalda að sjá til þess að réttlæti nái líka yfir fatlað fólk. Stjórnvalda að breyta viðhorfi til hóps sem hefur verið og er útilokaður og jaðarsettur, ranglega. Réttlæti er það sem fatlað fólk hélt að Katrín Jakobsdóttir myndi færa því, þar er fyrst og fremst sú sjálfsagða krafa að geta lifað af örorkulífeyri. Það að örorkulífeyrir sé langt undir lágmarkslaunum og beri samt allskonar skerðingar að auki er vitnisburður um mikinn órétt. Það, að skerðingar séu yfir höfuð á örorkulífeyri upp á kr. 258.000, er ómennskt. Þið skuldið okkur ekki bara réttlæti, heldur mennsku. Höfundur er formaður Öryrkjabandalags Íslands.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar