Sprungugos á Reykjanesskaga vart staðið lengur en í viku Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 3. mars 2021 10:34 Hraun sem runnið hefur í sprungugosum á Reykjanesskaga þekur um fjórðung af flatarmáli skagans. Vísir/Vilhelm Algengt hraunmagn í sprungugosum sem orðið hafa á Reykjanesskaga er í kringum 0,1 rúmkílómetri í hverju einstöku gosi. Þá hefur hvert gos vart staðið lengur en í viku eða svo þótt þau hafi stundum varað lengur en þá með lítilli framleiðslu og hægri framrás helluhrauna. Þetta kemur fram í nýju svari á Vísindavef Háskóla Íslands við spurningunni „Hversu lengi gæti sprungugos á Reykjanesi staðið yfir?“ Höfundar svarsins eru þeir Kristján Sæmundsson, jarðfræðingur og fyrrverandi deildarstjóri á Orkustofnun, og Magnús Á. Sigurgeirsson, jarðfræðingur. Eins og flestum landsmönnum er eflaust kunnugt hefur mikil jarðskjálftavirkni verið á Reykjanesskaga undanfarna viku eða allt frá því að öflugur jarðskjálfti, 5,7 að stærð, reið þar yfir á miðvikudagsmorgun í síðustu viku. Síðan þá hafa fjölmargir stórir skjálftar mælst á svæðinu sem fundist hafa víða um land. Margir þeirra hafa verið yfir fjórum að stærð og nokkrir til viðbótar yfir fimm. Jarðvísindamenn fylgjast vel með svæðinu og þá sérstaklega merkjum um að eldgos á svæðinu sé mögulega að fara að hefjast. Ástæðan er sú að vísindamennirnir telja líklegustu skýringuna fyrir skjálftunum þá að kvikugangur sé að myndast undir svæðinu þar sem mesta jarðskjálftavirknin hefur verið. Vísindamenn fylgjast vel með skjálftavirkninni á skaganum.Vísir/Vilhelm Sprungugos aðalgosváin Ekki hefur gosið á Reykjanesskaga í 800 ár en undanfarna áratugi hefur mikil jarðfræðivinna farið fram á skaganum. Nákvæm kort hafa til að mynda verið gerð af skaganum og þá er vitað nokkurn veginn hvaða gos eru frá hvaða tíma, hvenær þau urðu, hversu stór þau eru og hversu langt þau runnu, líkt og Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði, ræddi í viðtali á Vísi í gær. Í svari þeirra Kristjáns og Magnúsar á Vísindavefnum segir að aðalgosváin á Reykjanesskaga stafi af sprungugosum. Hraun frá slíkum gosum þekji um fjórðung af flatarmáli skagans og eru lengstu gígaraðirnar tíu til tuttugu kílómetra langar. „Flest hraunin eru innan við 0,2 rúmkílómetrar, en þau stærstu 0,4-0,5 rúmkílómetrar. Lengst hafa þau runnið um 15 kílómetra frá upptökum, mörg hvert í sjó fram. Skipta má sprungugosum í þrjá gosfasa með tilliti til kvikuframleiðslu og hraunrennslis (sjá töflu),“ segir í svarinu. Umrædda töflu má sjá hér fyrir neðan en hún miðast við hraunin á Reykjanesskaga sem flokkast í flestum tilfellum til lítilla hrauna. Taflan með skýringartexta eins og hún er birt í svarinu á Vísindavefnum. Kvikustrókar í byrjun þegar það gýs eftir endilöngu sprungukerfinu Eins og áður segir hefur algengt hraunmagn í sprungugosum á Reykjanesskaga verið í kringum 0,1 rúmkílómetri í hverju gosi. „Hvert þeirra hefur vart staðið lengur en í viku eða svo, stundum þó lengur, en þá með lítilli framleiðslu og hægri framrás helluhrauna. Mestu sprungugosin gætu hafa varað nokkrar vikur eða jafnvel mánuði. Framleiðslan í hverju gosi er ekki jöfn, heldur mest í upphafi og síðan dregur úr, ef til vill með smáfjörkippum. Reikna má með að fyrstu klukkutímana geti hún verið allt að fimmtíufalt meiri en síðasta sólarhringinn.“ Sprungugosum fylgja síðan kvikustrókar í byrjun og gýs þá eftir endilöngu sprungukerfinu að því er segir í svari Kristjáns og Magnúsar. „Kvikan sprautast eða frussast upp úr gosrásinni, drifin af gasi sem losnar úr henni á uppleið. Það er að miklu leyti vatnsgufa, en einnig koltvíoxíð, brennisteinstvíoxíð, vetni og fleira. Kvikustrókarnir eru oft 30-100 metra háir, en geta þó orðið mun hærri. Kvikan storknar að hluta til í loftinu og fellur þá sem gjall og klepraslettur kringum gígopið. Smæsta sáldrið, fínt gjall og vikur, getur borist nokkra kílómetra frá upptökum. Á Reykjanesskaga hefur það fundist einn til tvo kílómetra frá gígum. Gasið berst aftur á móti til lofts og myndar bláleita móðu sem liggur yfir gosstöðvunum og nágrenni þeirra.“ Eldgos og jarðhræringar Jarðhræringar á Reykjanesi Mest lesið Enn að jafna sig eftir stunguárás: „Þeir eru miklu yngri en réðu samt ekkert við 43 ára mann“ Innlent Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Innlent Fimm grunuð um að ráðast á mann sem kom öðrum til bjargar Innlent Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Erlent Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn Innlent Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Innlent Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Innlent Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Innlent „Kemur ekki til greina að fresta þessu máli“ Innlent Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Innlent Fleiri fréttir „Þetta er bara hálfkák og ekkert annað“ Skiltið hluti af stærra vandamáli sem dragi úr lífsgæðum Spyr hvort berja megi blaðamenn í ljósi sýknudómsins Enn að jafna sig eftir stunguárás: „Þeir eru miklu yngri en réðu samt ekkert við 43 ára mann“ Fjársvelt geðheilbrigðisúrræði og boltaleikjabann „Kemur ekki til greina að fresta þessu máli“ Fimm grunuð um að ráðast á mann sem kom öðrum til bjargar Þrír milljarðar til viðbótar í viðhald vega Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Vill vindorkuver í Garpsdal og breytir tillögu stjórnar Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn „Við erum með háskólakerfi sem er fjármagnað undir OECD meðaltali“ Rembihnútur á þinginu en örþrifaráð ekki til umræðu Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Þinglok ekki í augnsýn og háskólarnir undirfjármagnaðir Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Formenn þingflokka halda spilunum þétt að sér Skjálfti upp á 3,4 í morgun á Suðurlandi Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Hiti nær 22 stigum fyrir austan Fjarlægðu „óvelkominn aðila“ af öldrunarheimili Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Árbæingar áhyggjufullir vegna umdeildra framkvæmda Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Metfjöldi á biðlista og mögulega þarf að vísa frá Einstök litasamsetning á Prinsi Greifa Bíll í ljósum logum á Skaganum Vatnslögn í sundur í Smáralind Sjá meira
Þetta kemur fram í nýju svari á Vísindavef Háskóla Íslands við spurningunni „Hversu lengi gæti sprungugos á Reykjanesi staðið yfir?“ Höfundar svarsins eru þeir Kristján Sæmundsson, jarðfræðingur og fyrrverandi deildarstjóri á Orkustofnun, og Magnús Á. Sigurgeirsson, jarðfræðingur. Eins og flestum landsmönnum er eflaust kunnugt hefur mikil jarðskjálftavirkni verið á Reykjanesskaga undanfarna viku eða allt frá því að öflugur jarðskjálfti, 5,7 að stærð, reið þar yfir á miðvikudagsmorgun í síðustu viku. Síðan þá hafa fjölmargir stórir skjálftar mælst á svæðinu sem fundist hafa víða um land. Margir þeirra hafa verið yfir fjórum að stærð og nokkrir til viðbótar yfir fimm. Jarðvísindamenn fylgjast vel með svæðinu og þá sérstaklega merkjum um að eldgos á svæðinu sé mögulega að fara að hefjast. Ástæðan er sú að vísindamennirnir telja líklegustu skýringuna fyrir skjálftunum þá að kvikugangur sé að myndast undir svæðinu þar sem mesta jarðskjálftavirknin hefur verið. Vísindamenn fylgjast vel með skjálftavirkninni á skaganum.Vísir/Vilhelm Sprungugos aðalgosváin Ekki hefur gosið á Reykjanesskaga í 800 ár en undanfarna áratugi hefur mikil jarðfræðivinna farið fram á skaganum. Nákvæm kort hafa til að mynda verið gerð af skaganum og þá er vitað nokkurn veginn hvaða gos eru frá hvaða tíma, hvenær þau urðu, hversu stór þau eru og hversu langt þau runnu, líkt og Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði, ræddi í viðtali á Vísi í gær. Í svari þeirra Kristjáns og Magnúsar á Vísindavefnum segir að aðalgosváin á Reykjanesskaga stafi af sprungugosum. Hraun frá slíkum gosum þekji um fjórðung af flatarmáli skagans og eru lengstu gígaraðirnar tíu til tuttugu kílómetra langar. „Flest hraunin eru innan við 0,2 rúmkílómetrar, en þau stærstu 0,4-0,5 rúmkílómetrar. Lengst hafa þau runnið um 15 kílómetra frá upptökum, mörg hvert í sjó fram. Skipta má sprungugosum í þrjá gosfasa með tilliti til kvikuframleiðslu og hraunrennslis (sjá töflu),“ segir í svarinu. Umrædda töflu má sjá hér fyrir neðan en hún miðast við hraunin á Reykjanesskaga sem flokkast í flestum tilfellum til lítilla hrauna. Taflan með skýringartexta eins og hún er birt í svarinu á Vísindavefnum. Kvikustrókar í byrjun þegar það gýs eftir endilöngu sprungukerfinu Eins og áður segir hefur algengt hraunmagn í sprungugosum á Reykjanesskaga verið í kringum 0,1 rúmkílómetri í hverju gosi. „Hvert þeirra hefur vart staðið lengur en í viku eða svo, stundum þó lengur, en þá með lítilli framleiðslu og hægri framrás helluhrauna. Mestu sprungugosin gætu hafa varað nokkrar vikur eða jafnvel mánuði. Framleiðslan í hverju gosi er ekki jöfn, heldur mest í upphafi og síðan dregur úr, ef til vill með smáfjörkippum. Reikna má með að fyrstu klukkutímana geti hún verið allt að fimmtíufalt meiri en síðasta sólarhringinn.“ Sprungugosum fylgja síðan kvikustrókar í byrjun og gýs þá eftir endilöngu sprungukerfinu að því er segir í svari Kristjáns og Magnúsar. „Kvikan sprautast eða frussast upp úr gosrásinni, drifin af gasi sem losnar úr henni á uppleið. Það er að miklu leyti vatnsgufa, en einnig koltvíoxíð, brennisteinstvíoxíð, vetni og fleira. Kvikustrókarnir eru oft 30-100 metra háir, en geta þó orðið mun hærri. Kvikan storknar að hluta til í loftinu og fellur þá sem gjall og klepraslettur kringum gígopið. Smæsta sáldrið, fínt gjall og vikur, getur borist nokkra kílómetra frá upptökum. Á Reykjanesskaga hefur það fundist einn til tvo kílómetra frá gígum. Gasið berst aftur á móti til lofts og myndar bláleita móðu sem liggur yfir gosstöðvunum og nágrenni þeirra.“
Eldgos og jarðhræringar Jarðhræringar á Reykjanesi Mest lesið Enn að jafna sig eftir stunguárás: „Þeir eru miklu yngri en réðu samt ekkert við 43 ára mann“ Innlent Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Innlent Fimm grunuð um að ráðast á mann sem kom öðrum til bjargar Innlent Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Erlent Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn Innlent Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Innlent Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Innlent Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Innlent „Kemur ekki til greina að fresta þessu máli“ Innlent Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Innlent Fleiri fréttir „Þetta er bara hálfkák og ekkert annað“ Skiltið hluti af stærra vandamáli sem dragi úr lífsgæðum Spyr hvort berja megi blaðamenn í ljósi sýknudómsins Enn að jafna sig eftir stunguárás: „Þeir eru miklu yngri en réðu samt ekkert við 43 ára mann“ Fjársvelt geðheilbrigðisúrræði og boltaleikjabann „Kemur ekki til greina að fresta þessu máli“ Fimm grunuð um að ráðast á mann sem kom öðrum til bjargar Þrír milljarðar til viðbótar í viðhald vega Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Vill vindorkuver í Garpsdal og breytir tillögu stjórnar Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn „Við erum með háskólakerfi sem er fjármagnað undir OECD meðaltali“ Rembihnútur á þinginu en örþrifaráð ekki til umræðu Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Þinglok ekki í augnsýn og háskólarnir undirfjármagnaðir Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Formenn þingflokka halda spilunum þétt að sér Skjálfti upp á 3,4 í morgun á Suðurlandi Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Hiti nær 22 stigum fyrir austan Fjarlægðu „óvelkominn aðila“ af öldrunarheimili Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Árbæingar áhyggjufullir vegna umdeildra framkvæmda Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Metfjöldi á biðlista og mögulega þarf að vísa frá Einstök litasamsetning á Prinsi Greifa Bíll í ljósum logum á Skaganum Vatnslögn í sundur í Smáralind Sjá meira
Enn að jafna sig eftir stunguárás: „Þeir eru miklu yngri en réðu samt ekkert við 43 ára mann“ Innlent
Enn að jafna sig eftir stunguárás: „Þeir eru miklu yngri en réðu samt ekkert við 43 ára mann“ Innlent