Er áburður orðinn áhyggjuefni? Jens Garðar Helgason skrifar 26. apríl 2020 09:00 Undanfarin misseri hafa hér í skoðanadálki Vísis birst tvær greinar, önnur skrifuð af bónda í Borgarfirði og hin af arkitekt í Reykjavík, þar sem vegið er að uppbyggingu laxeldis í hinum dreifðu byggðum Vestfjarða og Austfjarða. Er bæði bóndanum og arkitektinum sérstaklega umhugað um þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur. Arkitektinn gengur þó skrefinu lengra og ber þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur saman við skólp. Skólp á öll tún? En ef um skólp væri að ræða væru blómleg landbúnaðarhéruð eins og Eyjafjörður, Skagafjörður, Borgarfjörður og Suðurlandið óbyggileg því í árhundruð væru bændur búnir að bera skólp á tún og ræktarlönd. Allir sem það vilja skilja, sjá að þetta stenst enga skoðun. Skólp og húsdýraáburður er ekki það sama. Skólp er mengað frárennslisvatn frá heimilum og fyrirtækjum og getur innihaldið margvísleg hættuleg efni og óæskilegar örverur. Eftir meðhöndlun, útfellingu og hreinsun í hreinsistöð er nú vaxandi áhugi fyrir að nýta áburðargildi seyrunnar sem til fellur til uppgræðslu, standist hún kröfur um mengun og hollustuhætti. Það hefur t.d. þegar verið gert á afrétti Hrunamanna og í Ölfusi. Úrgangur frá eldisdýrum, hvort sem er til sjós eða lands flokkast hinsvegar sem lífrænn áburður sem nýtist plöntum og örverum, hvort sem er á landi eða í vatni. Við eldi dýra hefur sá skítur sem til fellur verið notaður beint og þannig hafa þessi úrgangsefni farið áfram inn í hringrásir náttúrunnar. Bóndinn veit hver er besti áburðurinn til uppgræðslu túna sinna. Ekki áróður heldur einfaldar staðreyndir Lífrænn úrgangur sem kemur frá eldislaxi, er sambærilegur og annar villtur fiskur gefur frá sér í náttúrunni. Samkvæmt þessu ætti það að vera þessum ágætum mönnum mikið áhyggjuefni hvað þorskstofninn er orðinn stór og hvað hvölum hefur fjölgað við Íslandsstrendur. Það er nú ekki lítið sem þessir stofnar skila útí hafið. Við Íslandsstrendur hefur ekki orðið vart við heilbrigðisvandamál vegna lífræns úrgangs frá fiski vegna þess að vistkerfi hafsins ræður við að brjóta hann niður. Undir kvíunum brotnar þessi úrgangur niður og þynnist út. Burðarþolstakmarkanir, umhverfisvöktun og hvíldartími kvíabóla koma í veg fyrir langtíma uppsöfnun sem valdið gæti vandræðum og um mengun væri að ræða. Öllu er þessu stjórnað þannig að áhrifin á umhverfið verði sem minnst. Enda hefur það sýnt sig og verið staðfest með sýnatökum við vöktun svæðanna að engin uppsöfnuð mengun hefur orðið. Laxeldið fengi ekki þrifist ef það spillti umhverfinu sem það starfar í. Hér er ekki um áróðursblekkingar eða annað að ræða heldur einfaldar staðreyndir. Við erum öll í sama bát Að vera laxabóndi er í eðli sínu ekkert öðruvísi en að vera kúabóndi eða sauðfjárbóndi. Laxabóndanum er jafn umhugað um velferð sinna dýra og að búskapur hans stuðli að sjálfbærri uppbygginu í sátt við umhverfi og samfélag. Staðreyndin er að dýrapróteinframleiðsla með laxeldi í sjókvíum hefur mun minni umhverfisáhrif og vistspor en kjötframleiðsla á landi. Nýting orku og næringarefna er mjög mikil og framleiðsla úrgangs (saurs) aðeins brot af úrgangsmyndun landhryggdýra. Því ætti að beina dýrapróteinframleiðslunni í enn frekari mæli í átt til aukins fiskeldis, eins og matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) hefur hvatt til. Ég geri mér í hugarlund að framundan séu miklar áskoranir í sölu veiðileyfa á Íslandi sökum Covid-19 en vona að úr rætist. Að útlendingarnir láti sjá sig í íslenskum veiðiám og haldi áfram að vera sú búbót sem þeir hafa verið fyrir marga bændur og að veiðifélag Þverár og Kjarrár geti viðhaldið sínum 30 störfum. Hagsmunir okkar allra, sem Íslendinga, fara saman í að verja störfin, halda áfram að byggja upp og auka hér útflutningstekjur landsmönnum öllum til heilla. Gleðilegt sumar! Höfundur er formaður SFS, framkvæmdastjóri Laxa Fiskeldis ehf og stangveiðimaður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Byggðamál Jens Garðar Helgason Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Undanfarin misseri hafa hér í skoðanadálki Vísis birst tvær greinar, önnur skrifuð af bónda í Borgarfirði og hin af arkitekt í Reykjavík, þar sem vegið er að uppbyggingu laxeldis í hinum dreifðu byggðum Vestfjarða og Austfjarða. Er bæði bóndanum og arkitektinum sérstaklega umhugað um þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur. Arkitektinn gengur þó skrefinu lengra og ber þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur saman við skólp. Skólp á öll tún? En ef um skólp væri að ræða væru blómleg landbúnaðarhéruð eins og Eyjafjörður, Skagafjörður, Borgarfjörður og Suðurlandið óbyggileg því í árhundruð væru bændur búnir að bera skólp á tún og ræktarlönd. Allir sem það vilja skilja, sjá að þetta stenst enga skoðun. Skólp og húsdýraáburður er ekki það sama. Skólp er mengað frárennslisvatn frá heimilum og fyrirtækjum og getur innihaldið margvísleg hættuleg efni og óæskilegar örverur. Eftir meðhöndlun, útfellingu og hreinsun í hreinsistöð er nú vaxandi áhugi fyrir að nýta áburðargildi seyrunnar sem til fellur til uppgræðslu, standist hún kröfur um mengun og hollustuhætti. Það hefur t.d. þegar verið gert á afrétti Hrunamanna og í Ölfusi. Úrgangur frá eldisdýrum, hvort sem er til sjós eða lands flokkast hinsvegar sem lífrænn áburður sem nýtist plöntum og örverum, hvort sem er á landi eða í vatni. Við eldi dýra hefur sá skítur sem til fellur verið notaður beint og þannig hafa þessi úrgangsefni farið áfram inn í hringrásir náttúrunnar. Bóndinn veit hver er besti áburðurinn til uppgræðslu túna sinna. Ekki áróður heldur einfaldar staðreyndir Lífrænn úrgangur sem kemur frá eldislaxi, er sambærilegur og annar villtur fiskur gefur frá sér í náttúrunni. Samkvæmt þessu ætti það að vera þessum ágætum mönnum mikið áhyggjuefni hvað þorskstofninn er orðinn stór og hvað hvölum hefur fjölgað við Íslandsstrendur. Það er nú ekki lítið sem þessir stofnar skila útí hafið. Við Íslandsstrendur hefur ekki orðið vart við heilbrigðisvandamál vegna lífræns úrgangs frá fiski vegna þess að vistkerfi hafsins ræður við að brjóta hann niður. Undir kvíunum brotnar þessi úrgangur niður og þynnist út. Burðarþolstakmarkanir, umhverfisvöktun og hvíldartími kvíabóla koma í veg fyrir langtíma uppsöfnun sem valdið gæti vandræðum og um mengun væri að ræða. Öllu er þessu stjórnað þannig að áhrifin á umhverfið verði sem minnst. Enda hefur það sýnt sig og verið staðfest með sýnatökum við vöktun svæðanna að engin uppsöfnuð mengun hefur orðið. Laxeldið fengi ekki þrifist ef það spillti umhverfinu sem það starfar í. Hér er ekki um áróðursblekkingar eða annað að ræða heldur einfaldar staðreyndir. Við erum öll í sama bát Að vera laxabóndi er í eðli sínu ekkert öðruvísi en að vera kúabóndi eða sauðfjárbóndi. Laxabóndanum er jafn umhugað um velferð sinna dýra og að búskapur hans stuðli að sjálfbærri uppbygginu í sátt við umhverfi og samfélag. Staðreyndin er að dýrapróteinframleiðsla með laxeldi í sjókvíum hefur mun minni umhverfisáhrif og vistspor en kjötframleiðsla á landi. Nýting orku og næringarefna er mjög mikil og framleiðsla úrgangs (saurs) aðeins brot af úrgangsmyndun landhryggdýra. Því ætti að beina dýrapróteinframleiðslunni í enn frekari mæli í átt til aukins fiskeldis, eins og matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) hefur hvatt til. Ég geri mér í hugarlund að framundan séu miklar áskoranir í sölu veiðileyfa á Íslandi sökum Covid-19 en vona að úr rætist. Að útlendingarnir láti sjá sig í íslenskum veiðiám og haldi áfram að vera sú búbót sem þeir hafa verið fyrir marga bændur og að veiðifélag Þverár og Kjarrár geti viðhaldið sínum 30 störfum. Hagsmunir okkar allra, sem Íslendinga, fara saman í að verja störfin, halda áfram að byggja upp og auka hér útflutningstekjur landsmönnum öllum til heilla. Gleðilegt sumar! Höfundur er formaður SFS, framkvæmdastjóri Laxa Fiskeldis ehf og stangveiðimaður
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar