Þrælar ríkisins Hermundur Guðsteinsson skrifar 26. apríl 2020 11:00 „Kæri Hermundur Mikið hefur mætt á þeim sem halda uppi lögum og reglu á Íslandi undanfarnar vikur, bæði lögregluliðinu í heild og einstaklingum sem það skipa. Aðdáunarvert hefur verið að fylgjast með skipulagi aðgerða, stillingu lögreglumanna og lagni þeirra í samskiptum við mótmælendur í ýmiss konar ástandi. Þeir hafa lagt sjálfa sig í hættu við að gæta öryggis borgaranna og verja stofnanir ríkisins og eigur þess.“ Þessi fallegu orð má finna í bréfi, dagsettu 28. janúar 2009. Í niðurlagi bréfsins er mér óskað farsældar í starfi og einkalífi, enn fremur kemur fram að bréfið er ritað af vinsemd og virðingu. Þessi fallegu orð eru undirrituð fyrir hönd ríkisstjórnar Íslands, af þáverandi forsætisráðherra, Geir H. Haarde, mögulega hans síðasta embættisverk. Ég tók þátt í búsáhaldabyltingunni, af fullri alvöru. Þó ekki sem hluti þeirra þúsunda sem þar mótmæltu heldur einn þeirra, innan við tvö hundruð lögreglumanna, sem stóðu dag og nótt í miðbæ Reykjavíkur. Ég man vel eftir þessu. Ég man vel eftir því að ryðja leið fyrir ráðherra og þingmenn svo þeir kæmust akandi frá Alþingi. Ég man vel eftir óttanum þegar við stóðum níu fyrir framan Stjórnarráðið og mannhafið kom æðandi frá Austurvelli. Ég man vel eftir hávaðanum frá pottum, pönnum sem og flugeldum sem sprungu við fæturna á mér. Ég man vel eftir höfuðverknum sem orsakaðist af hávaðanum og fljúgandi gos- og bjórflöskum sem lentu á hjálminum. Ég man vel eftir bakverknum eftir að standa klukkustundum saman, án hvíldar, fyrir framan Alþingi og Stjórnarráðið í fullum óeirðabúningi. Ég man vel eftir því að leggjast á gólf Alþingishússins þegar langþráð hvíldin kom. Ég man vel eftir ráðherrum og þingmönnum sem gægðust, svo lítið bæri á, út um glugga Alþingishússins, líkt og þeir sem þykjast ekki vera heima en vilja samt sjá hver er að banka. Sumir óttaslegnir yfir því að missa þægileg sæti sín við kjötkatlana, aðrir spenntir að koma sér og sínum mögulega nær þeim sömu kötlum. Það skipti samt engu hvort þingmenn voru óttaslegnir eða spenntir. Enginn þeirra vildi fá reiðan múginn inn fyrir dyr, enginn vildi hitta á múginn í návígi. Þá var gott að geta falið sig, sparifataklæddur, bak við lögregluna sem tók við því sem kastað var, því sem sagt var og því sem gert var, en var ráðherrum og þingmönnum ætlað. Ég man vel að þessar stundir þar sem lögreglumenn „lögðu sjálfa sig í hættu við að gæta öryggis borgaranna og verja stofnanir ríkisins og eigur þess” þóttu réttlætanlegar án þess að fyrir þá hættu væri greitt sérstaklega eða fólki umbunað fyrir. Ég man sérstaklega vel að ég hafði ekki val um hvort ég sinnti þessu þrátt fyrir að mín starfstöð og minn vinnuveitandi annist ekki löggæslu á höfuðborgarsvæðinu. Lögreglumenn eru á margan hátt einstök starfsstétt. Langlundargeð þeirra virðist oft ótakmarkað. Lögreglumenn virðast sífellt reiðubúnir að fórna sínu fyrir félagann, hagsmuni embættisins eða samfélagið. Lögreglumenn sæta persónulegri ábyrgð vegna mistaka í starfi og gjalda fyrir slík mistök með starfi sínu enda óflekkað mannorð ein forsenda lögreglustarfs. Lögreglan er ein örfárra stétta sem er svo þjóðfélagslega mikilvæg að verkfall telst ekki réttur þeirra. Þá eru lögregla líka ein fárra stétta sem hægt er að skikka til vinnu, sveigja og beygja vinnutíma og hvíldarákvæði vegna samfélagslegra mikilvægra hagsmuna. Þrátt fyrir allt þetta mikilvægi og alla þessa ábyrgð er lögreglustarfið orðið láglaunastarf á íslenskum vinnumarkaði. Ég hef oft heyrt „þið eruð bara hundar og þrælar ríkisins” þegar ég hef verið við störf. Ég hef ekki látið slík orð bíta á mig enda eru aðstæður þeirra sem láta slík orð falla ekki öfundsverðar. En eftir því sem ég hugsa þetta betur þá er stórt sannleikskorn í þessu. Lögreglumenn ganga til kjarasamninga eins og aðrar stéttir. Þegar viðsemjendum lögreglumanna, ríkinu, þykir henta. Það er jú ekkert sem kallar á það að semja við lögreglumenn enda hafa þeir ekkert vægi, geta ekkert gert og mega ekkert gera. Má kalla viðburð ef viðsemjendur lögreglu ræða kjarasamninga af alvöru innan árs frá því að fyrri samningur, framlengingarsamkomulag eða gerðardómur féll úr gildi. Þá er, líkt og fyrir hunda og þræla forðum, hent afgöngum og brauðmolum sem þeir þurfa að gera sér að góðu, enda ekki val um að krefjast annars með nokkru móti og þrælsóttinn knýr meirihluta stéttarinnar til að kyngja þurri skorpunni. Það hvernig komið hefur verið fram við lögregluna af íslenskum ráðamönnum má lýsa sem siðleysi og lágkúru. Það er siðlaust og lágkúrulegt að ráðskast með þann sem þú hefur svipt þeim mannréttindum sínum og vopnum til að standa upp og verja rétt sinn. Slík framkoma er einnig nefnd heigulsháttur. En hvað er hægt að gera. Ef til vill ekkert, kannski er þetta meitlað í stein. Lögreglumenn hafa ekkert vægi, engan rétt og engin verkfæri til að berjast fyrir bættum launum og kjörum. Ef til vill er best að líta á lögreglustarfið sem þolanlegt millibilsástand meðan fólk nýtir frívaktir til að mennta sig til annarra starfa. Í það minnsta er raunin sú hjá mér og svo mörgum starfsfélögum mínum og er stefnan að tolla í þessu starfi þar til löggiltri menntun er náð á öðrum vettvangi. Við þá sem eru að velta þessu starfi fyrir sér segi ég: leitið eitthvert annað. Þetta er illa launað hugsjónastarf þar sem vinnutíminn er slæmur. Þetta er starfsumhverfi kvíða, streitu og kulnunar. Þetta er ófjölskylduvænt, orsakar gjarnan sambúðarslit, hjónaskilnaði og sundrung fjölskyldna. Þetta er einfaldlega ekki þess virði og íslenska ríkið virðir lítils starfsmenn lögreglu. Finnið ykkur eitthvað betra, af nógu er að taka. Höfundur er lögregluvarðstjóri Greinin hefur verið uppfærð: Áður var fyrirsögn hennar Hugleiðingar en því hefur nú verið breytt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Lögreglan Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
„Kæri Hermundur Mikið hefur mætt á þeim sem halda uppi lögum og reglu á Íslandi undanfarnar vikur, bæði lögregluliðinu í heild og einstaklingum sem það skipa. Aðdáunarvert hefur verið að fylgjast með skipulagi aðgerða, stillingu lögreglumanna og lagni þeirra í samskiptum við mótmælendur í ýmiss konar ástandi. Þeir hafa lagt sjálfa sig í hættu við að gæta öryggis borgaranna og verja stofnanir ríkisins og eigur þess.“ Þessi fallegu orð má finna í bréfi, dagsettu 28. janúar 2009. Í niðurlagi bréfsins er mér óskað farsældar í starfi og einkalífi, enn fremur kemur fram að bréfið er ritað af vinsemd og virðingu. Þessi fallegu orð eru undirrituð fyrir hönd ríkisstjórnar Íslands, af þáverandi forsætisráðherra, Geir H. Haarde, mögulega hans síðasta embættisverk. Ég tók þátt í búsáhaldabyltingunni, af fullri alvöru. Þó ekki sem hluti þeirra þúsunda sem þar mótmæltu heldur einn þeirra, innan við tvö hundruð lögreglumanna, sem stóðu dag og nótt í miðbæ Reykjavíkur. Ég man vel eftir þessu. Ég man vel eftir því að ryðja leið fyrir ráðherra og þingmenn svo þeir kæmust akandi frá Alþingi. Ég man vel eftir óttanum þegar við stóðum níu fyrir framan Stjórnarráðið og mannhafið kom æðandi frá Austurvelli. Ég man vel eftir hávaðanum frá pottum, pönnum sem og flugeldum sem sprungu við fæturna á mér. Ég man vel eftir höfuðverknum sem orsakaðist af hávaðanum og fljúgandi gos- og bjórflöskum sem lentu á hjálminum. Ég man vel eftir bakverknum eftir að standa klukkustundum saman, án hvíldar, fyrir framan Alþingi og Stjórnarráðið í fullum óeirðabúningi. Ég man vel eftir því að leggjast á gólf Alþingishússins þegar langþráð hvíldin kom. Ég man vel eftir ráðherrum og þingmönnum sem gægðust, svo lítið bæri á, út um glugga Alþingishússins, líkt og þeir sem þykjast ekki vera heima en vilja samt sjá hver er að banka. Sumir óttaslegnir yfir því að missa þægileg sæti sín við kjötkatlana, aðrir spenntir að koma sér og sínum mögulega nær þeim sömu kötlum. Það skipti samt engu hvort þingmenn voru óttaslegnir eða spenntir. Enginn þeirra vildi fá reiðan múginn inn fyrir dyr, enginn vildi hitta á múginn í návígi. Þá var gott að geta falið sig, sparifataklæddur, bak við lögregluna sem tók við því sem kastað var, því sem sagt var og því sem gert var, en var ráðherrum og þingmönnum ætlað. Ég man vel að þessar stundir þar sem lögreglumenn „lögðu sjálfa sig í hættu við að gæta öryggis borgaranna og verja stofnanir ríkisins og eigur þess” þóttu réttlætanlegar án þess að fyrir þá hættu væri greitt sérstaklega eða fólki umbunað fyrir. Ég man sérstaklega vel að ég hafði ekki val um hvort ég sinnti þessu þrátt fyrir að mín starfstöð og minn vinnuveitandi annist ekki löggæslu á höfuðborgarsvæðinu. Lögreglumenn eru á margan hátt einstök starfsstétt. Langlundargeð þeirra virðist oft ótakmarkað. Lögreglumenn virðast sífellt reiðubúnir að fórna sínu fyrir félagann, hagsmuni embættisins eða samfélagið. Lögreglumenn sæta persónulegri ábyrgð vegna mistaka í starfi og gjalda fyrir slík mistök með starfi sínu enda óflekkað mannorð ein forsenda lögreglustarfs. Lögreglan er ein örfárra stétta sem er svo þjóðfélagslega mikilvæg að verkfall telst ekki réttur þeirra. Þá eru lögregla líka ein fárra stétta sem hægt er að skikka til vinnu, sveigja og beygja vinnutíma og hvíldarákvæði vegna samfélagslegra mikilvægra hagsmuna. Þrátt fyrir allt þetta mikilvægi og alla þessa ábyrgð er lögreglustarfið orðið láglaunastarf á íslenskum vinnumarkaði. Ég hef oft heyrt „þið eruð bara hundar og þrælar ríkisins” þegar ég hef verið við störf. Ég hef ekki látið slík orð bíta á mig enda eru aðstæður þeirra sem láta slík orð falla ekki öfundsverðar. En eftir því sem ég hugsa þetta betur þá er stórt sannleikskorn í þessu. Lögreglumenn ganga til kjarasamninga eins og aðrar stéttir. Þegar viðsemjendum lögreglumanna, ríkinu, þykir henta. Það er jú ekkert sem kallar á það að semja við lögreglumenn enda hafa þeir ekkert vægi, geta ekkert gert og mega ekkert gera. Má kalla viðburð ef viðsemjendur lögreglu ræða kjarasamninga af alvöru innan árs frá því að fyrri samningur, framlengingarsamkomulag eða gerðardómur féll úr gildi. Þá er, líkt og fyrir hunda og þræla forðum, hent afgöngum og brauðmolum sem þeir þurfa að gera sér að góðu, enda ekki val um að krefjast annars með nokkru móti og þrælsóttinn knýr meirihluta stéttarinnar til að kyngja þurri skorpunni. Það hvernig komið hefur verið fram við lögregluna af íslenskum ráðamönnum má lýsa sem siðleysi og lágkúru. Það er siðlaust og lágkúrulegt að ráðskast með þann sem þú hefur svipt þeim mannréttindum sínum og vopnum til að standa upp og verja rétt sinn. Slík framkoma er einnig nefnd heigulsháttur. En hvað er hægt að gera. Ef til vill ekkert, kannski er þetta meitlað í stein. Lögreglumenn hafa ekkert vægi, engan rétt og engin verkfæri til að berjast fyrir bættum launum og kjörum. Ef til vill er best að líta á lögreglustarfið sem þolanlegt millibilsástand meðan fólk nýtir frívaktir til að mennta sig til annarra starfa. Í það minnsta er raunin sú hjá mér og svo mörgum starfsfélögum mínum og er stefnan að tolla í þessu starfi þar til löggiltri menntun er náð á öðrum vettvangi. Við þá sem eru að velta þessu starfi fyrir sér segi ég: leitið eitthvert annað. Þetta er illa launað hugsjónastarf þar sem vinnutíminn er slæmur. Þetta er starfsumhverfi kvíða, streitu og kulnunar. Þetta er ófjölskylduvænt, orsakar gjarnan sambúðarslit, hjónaskilnaði og sundrung fjölskyldna. Þetta er einfaldlega ekki þess virði og íslenska ríkið virðir lítils starfsmenn lögreglu. Finnið ykkur eitthvað betra, af nógu er að taka. Höfundur er lögregluvarðstjóri Greinin hefur verið uppfærð: Áður var fyrirsögn hennar Hugleiðingar en því hefur nú verið breytt.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun