„Ákveðin bjögun“ fylgi því að hækka atvinnuleysisbætur Stefán Ó. Jónsson skrifar 20. ágúst 2020 11:16 Bjarni Benediktsson, fjármálaráðherra. Vísir/Vilhelm Fjármálaráðherra nefnir tvær ástæður fyrir því að hann telji óráð að hækka atvinnuleysisbætur, því fylgi t.a.m. ákveðin bjögun. Verkalýðshreyfingin og hagfræðingar hafa kallað eftir því, nú þegar atvinnuleysi hefur stóraukist og horft er fram á frekari uppsagnir í haust. Ráðherra segir stefnuna setta á að „halda sínu striki“ í ríkisfjármálunum, reka ríkissjóð með miklum halla en huga svo að umbótaverkefnum. Það muni skila besta mögulega atvinnustigi við þessar aðstæður. Samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar var „heildaratvinnuleysið“ 8,8 prósent í júlímánuði. Almennt atvinnuleysi var 7,9 prósent í mánuðinum, sem var nokkur aukning frá því í maí og júni, en á móti minnkaði atvinnuleysi tengt hlutabótaleiðinni. Nýjar tölur Hagstofunnar sýna jafnframt að hlutfall starfandi hefur lækkað milli ára, vinnustundum hefur fækkað verulega og fleiri eru utan vinnumarkaðar. Með haustinu er áætlað að enn fleiri detti út af vinnumarkaði, ekki síst vegna fyrirséðs ferðaþjónustufrosts. Atvinnuleysi er „ekki hlutskipti sem fólk almennt velur sér,“ að sögn Drífu Snædal forseta ASÍ og kallar hún eftir því að útgreiddar atvinnuleysisbætur verði hækkaðar og tímabilið þar sem fólk fær tekjutengdar bætur verði lengt. Tekur hún þar í sama streng og Þórunn Sveinbjarnadóttir, formaður BHM, en hún benti á að „háskólamenntaður sérfræðingur sem horfir fram á atvinnuleysi í eitt ár tapar um 335 þúsund krónum í ráðstöfunartekjur að meðaltali á mánuði við að missa vinnuna.“ Hagfræðileg rök fyrir hækkun Hagfræðingurinn Ólafur Kjaran Árnason hefur jafnframt látið sig málið varða. Í nýlegri grein þar sem hann tíundar rökin fyrir því að hækka atvinnuleysisbætur fellst Ólafur á að hækkunin muni vissulega kosta sitt og tækur dæmi af kröfum ASÍ um 25 þúsund króna hækkun. „Jafnvel þó 17 þúsund manns yrðu án vinnu í heilt ár þá yrðu það ekki nema 25.000 * 17.000 * 12 = rúmlega 5 milljarðar, sem er slatti, en það er samt innan við 2 prósent af fyrirséðum halla ríkissjóðs á þessu ári. Auk þess sem stór hluti þessarar upphæðar skilar sér beint til baka í gegnum skatta og aukin efnahagsumsvif,“ skrifar Ólafur. Kostnaðurinn verði hins vegar „einfaldlega miklu meiri þegar upp er staðið ef við hlömmum öllum byrðunum af þessari kreppu á herðar þeirra sem missa vinnuna,“ að mati Ólafs. „Ef við fórnum þeim óheppnu. Fyrir utan hvað það væri aumt af okkur sem þjóð.“ Grunnatvinnuleysisbætur í dag eru 289.510 krónur á mánuði. Í þrjá mánuði fær fólk tekjutengdar atvinnuleysisbætur, sem eru 70 prósent af meðaltali heildarlauna, þó að hámarki 456.404 kr. á mánuði. Ekki hækka en lengja Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra tekur ekki undir ofangreind sjónarmið um hækkun atvinnuleysisbóta á þessum tímapunkti. Í Bítinu á Bylgjunni í morgun sagðist hann ekki telja það skynsamlegt að fara í hækkanir á „sjálfum bótagrunninum“ en bætti við að hann teldi tilefni til að skoða framlengingu tekjutengda tímabilsins. Bjarni segir ríkissjóð greiða „gríðarlegar fjárhæðir“ í atvinnuleysisbætur í dag. Um sé að ræða tryggingaréttindi sem fjármögnuð eru með atvinnutryggingagjaldi sem lagt er á fyrirtæki. Í því ljósi tiltók hann tvær ástæður fyrir því að hann tæki ekki undir ákall um að hækka atvinnuleysisbætur á þessum tímapunkti. Annars vegar sagði Bjarni að því fylgdi „ákveðin bjögun.“ Að hans áliti þurfi að vera „ákveðinn munur á atvinnuleysisbótum og lágmarkslaunum, til þess að það sé einhver „nauðsynlegur hvati“ til þess að stíga inn á vinnumarkaðinn og út úr bótakerfinu.“ Jafnframt hugnist fjármálaráðherra ekki að „leggja viðbótarálögur á atvinnurekendur vegna atvinnutryggingagjalds en það er það síðasta sem ég tel að muni hjálpa okkur við að skapa ný störf, að auka enn frekar álögur á atvinnulífið,“ sagði Bjarni í Bítinu. Fyrrnefndur Ólafur er þó annarar skoðunar, „það er ekkert sem segir að hækkun atvinnuleysisbóta núna kalli á hækkun tryggingagjalds strax,“ skrifar hagfræðingurinn. Ríkissjóður haldi sínu striki í hallanum Í Bítinu ræddi Bjarni um stöðu ríkisfjármála og næstu skref, eins og hann gerði í kvöldfréttum Stöðvar 2 í gær. Bjarni boðar hvorki niðurskurð né aukna tekjuöflun ríkissjóðs í gegnum skattahækkanir. Ætlunin sé að „halda sínu striki í ríkisfjármálum,“ ekki stofna til nýrra útgjalda heldur fjármagna „Covid-útgjöldin.“ Ríkissjóði verði leyft að fara í halla í einhvern tíma til að halda örvun í hagkerfinu og að honum loknum verði ráðist í umbótaverkefni og fjárfestingar, t.d. í innviðum og nýsköpun. Það muni skapa ákveðinn grunn og segist Bjarni telja að þessi nálgun muni skila „besta mögulega atvinnustigi við þessar aðstæður.“ Viðtalið við hann í Bítinu má heyra í heild hér að ofan. Vinnumarkaður Félagsmál Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bítið Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sagðir vilja frekar loka TikTok en selja Viðskipti erlent Eitruð vinnustaðamenning algeng og margfaldar líkur á kulnun Atvinnulíf Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Viðskipti innlent Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Viðskipti innlent Nú er hægt að elta góða veðrið um landið með kortavef Já.is Samstarf Sækjast eftir fangelsisdómi yfir rafmyntakóngi Viðskipti erlent Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Viðskipti innlent Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Viðskipti innlent Farsímatekjur undir væntingum Viðskipti innlent „Enda hefði hún hreinlega ekki nennt að þræta við mig endalaust“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Minnsta verðbólga í rúm tvö ár Tekjuhæsti fyrsti ársfjórðungur í sögu Icelandair Hefja viðræður um kaup á 47 þúsund fermetrum af atvinnuhúsnæði Reynslunni ríkari og opnar Wilson‘s Pizza á ný Stefna að opnun Fiskbúðarinnar við Sundlaugaveg í maí Anna Kristín nýr framkvæmdastjóri hjá atNorth Oculis komið á markað Viðskipti með bréf í Oculis hefjast á morgun Hættir sem fjármálastýra Ljósleiðarans Tekur við stöðu framkvæmdastjóra Grænna skáta Fækkuðu tímum í skriffinnsku um tugi klukkustunda á mánuði Breytinga þörf eigi Landsbankinn ekki að keppa á markaði Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Sýn hættir við að selja vefmiðla og útvarp Sólin sest fyrir fullt og allt á Sælunni Opna verslun á Keflavíkurflugvelli þar sem Arion var áður Bein útsending: Hraunflæðihermar og hönnun hraunvarna Hafa náð nýjum sölusamningi í Bandaríkjunum Framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu til Visku Bein útsending: Hrein tækifæri í orkumálum Fljúga til Wales í haust í tengslum við landsleikina Þau vilja stýra Framkvæmdasýslunni – Ríkiseignum Edda og Helgi bætast í hóp eigenda Expectus Segir frumvarp um húsaleigulög geta leitt til hærra leiguverðs Sjá meira
Fjármálaráðherra nefnir tvær ástæður fyrir því að hann telji óráð að hækka atvinnuleysisbætur, því fylgi t.a.m. ákveðin bjögun. Verkalýðshreyfingin og hagfræðingar hafa kallað eftir því, nú þegar atvinnuleysi hefur stóraukist og horft er fram á frekari uppsagnir í haust. Ráðherra segir stefnuna setta á að „halda sínu striki“ í ríkisfjármálunum, reka ríkissjóð með miklum halla en huga svo að umbótaverkefnum. Það muni skila besta mögulega atvinnustigi við þessar aðstæður. Samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar var „heildaratvinnuleysið“ 8,8 prósent í júlímánuði. Almennt atvinnuleysi var 7,9 prósent í mánuðinum, sem var nokkur aukning frá því í maí og júni, en á móti minnkaði atvinnuleysi tengt hlutabótaleiðinni. Nýjar tölur Hagstofunnar sýna jafnframt að hlutfall starfandi hefur lækkað milli ára, vinnustundum hefur fækkað verulega og fleiri eru utan vinnumarkaðar. Með haustinu er áætlað að enn fleiri detti út af vinnumarkaði, ekki síst vegna fyrirséðs ferðaþjónustufrosts. Atvinnuleysi er „ekki hlutskipti sem fólk almennt velur sér,“ að sögn Drífu Snædal forseta ASÍ og kallar hún eftir því að útgreiddar atvinnuleysisbætur verði hækkaðar og tímabilið þar sem fólk fær tekjutengdar bætur verði lengt. Tekur hún þar í sama streng og Þórunn Sveinbjarnadóttir, formaður BHM, en hún benti á að „háskólamenntaður sérfræðingur sem horfir fram á atvinnuleysi í eitt ár tapar um 335 þúsund krónum í ráðstöfunartekjur að meðaltali á mánuði við að missa vinnuna.“ Hagfræðileg rök fyrir hækkun Hagfræðingurinn Ólafur Kjaran Árnason hefur jafnframt látið sig málið varða. Í nýlegri grein þar sem hann tíundar rökin fyrir því að hækka atvinnuleysisbætur fellst Ólafur á að hækkunin muni vissulega kosta sitt og tækur dæmi af kröfum ASÍ um 25 þúsund króna hækkun. „Jafnvel þó 17 þúsund manns yrðu án vinnu í heilt ár þá yrðu það ekki nema 25.000 * 17.000 * 12 = rúmlega 5 milljarðar, sem er slatti, en það er samt innan við 2 prósent af fyrirséðum halla ríkissjóðs á þessu ári. Auk þess sem stór hluti þessarar upphæðar skilar sér beint til baka í gegnum skatta og aukin efnahagsumsvif,“ skrifar Ólafur. Kostnaðurinn verði hins vegar „einfaldlega miklu meiri þegar upp er staðið ef við hlömmum öllum byrðunum af þessari kreppu á herðar þeirra sem missa vinnuna,“ að mati Ólafs. „Ef við fórnum þeim óheppnu. Fyrir utan hvað það væri aumt af okkur sem þjóð.“ Grunnatvinnuleysisbætur í dag eru 289.510 krónur á mánuði. Í þrjá mánuði fær fólk tekjutengdar atvinnuleysisbætur, sem eru 70 prósent af meðaltali heildarlauna, þó að hámarki 456.404 kr. á mánuði. Ekki hækka en lengja Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra tekur ekki undir ofangreind sjónarmið um hækkun atvinnuleysisbóta á þessum tímapunkti. Í Bítinu á Bylgjunni í morgun sagðist hann ekki telja það skynsamlegt að fara í hækkanir á „sjálfum bótagrunninum“ en bætti við að hann teldi tilefni til að skoða framlengingu tekjutengda tímabilsins. Bjarni segir ríkissjóð greiða „gríðarlegar fjárhæðir“ í atvinnuleysisbætur í dag. Um sé að ræða tryggingaréttindi sem fjármögnuð eru með atvinnutryggingagjaldi sem lagt er á fyrirtæki. Í því ljósi tiltók hann tvær ástæður fyrir því að hann tæki ekki undir ákall um að hækka atvinnuleysisbætur á þessum tímapunkti. Annars vegar sagði Bjarni að því fylgdi „ákveðin bjögun.“ Að hans áliti þurfi að vera „ákveðinn munur á atvinnuleysisbótum og lágmarkslaunum, til þess að það sé einhver „nauðsynlegur hvati“ til þess að stíga inn á vinnumarkaðinn og út úr bótakerfinu.“ Jafnframt hugnist fjármálaráðherra ekki að „leggja viðbótarálögur á atvinnurekendur vegna atvinnutryggingagjalds en það er það síðasta sem ég tel að muni hjálpa okkur við að skapa ný störf, að auka enn frekar álögur á atvinnulífið,“ sagði Bjarni í Bítinu. Fyrrnefndur Ólafur er þó annarar skoðunar, „það er ekkert sem segir að hækkun atvinnuleysisbóta núna kalli á hækkun tryggingagjalds strax,“ skrifar hagfræðingurinn. Ríkissjóður haldi sínu striki í hallanum Í Bítinu ræddi Bjarni um stöðu ríkisfjármála og næstu skref, eins og hann gerði í kvöldfréttum Stöðvar 2 í gær. Bjarni boðar hvorki niðurskurð né aukna tekjuöflun ríkissjóðs í gegnum skattahækkanir. Ætlunin sé að „halda sínu striki í ríkisfjármálum,“ ekki stofna til nýrra útgjalda heldur fjármagna „Covid-útgjöldin.“ Ríkissjóði verði leyft að fara í halla í einhvern tíma til að halda örvun í hagkerfinu og að honum loknum verði ráðist í umbótaverkefni og fjárfestingar, t.d. í innviðum og nýsköpun. Það muni skapa ákveðinn grunn og segist Bjarni telja að þessi nálgun muni skila „besta mögulega atvinnustigi við þessar aðstæður.“ Viðtalið við hann í Bítinu má heyra í heild hér að ofan.
Vinnumarkaður Félagsmál Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bítið Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sagðir vilja frekar loka TikTok en selja Viðskipti erlent Eitruð vinnustaðamenning algeng og margfaldar líkur á kulnun Atvinnulíf Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Viðskipti innlent Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Viðskipti innlent Nú er hægt að elta góða veðrið um landið með kortavef Já.is Samstarf Sækjast eftir fangelsisdómi yfir rafmyntakóngi Viðskipti erlent Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Viðskipti innlent Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Viðskipti innlent Farsímatekjur undir væntingum Viðskipti innlent „Enda hefði hún hreinlega ekki nennt að þræta við mig endalaust“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Minnsta verðbólga í rúm tvö ár Tekjuhæsti fyrsti ársfjórðungur í sögu Icelandair Hefja viðræður um kaup á 47 þúsund fermetrum af atvinnuhúsnæði Reynslunni ríkari og opnar Wilson‘s Pizza á ný Stefna að opnun Fiskbúðarinnar við Sundlaugaveg í maí Anna Kristín nýr framkvæmdastjóri hjá atNorth Oculis komið á markað Viðskipti með bréf í Oculis hefjast á morgun Hættir sem fjármálastýra Ljósleiðarans Tekur við stöðu framkvæmdastjóra Grænna skáta Fækkuðu tímum í skriffinnsku um tugi klukkustunda á mánuði Breytinga þörf eigi Landsbankinn ekki að keppa á markaði Jón nýr formaður bankaráðs Landsbankans Sýn hættir við að selja vefmiðla og útvarp Sólin sest fyrir fullt og allt á Sælunni Opna verslun á Keflavíkurflugvelli þar sem Arion var áður Bein útsending: Hraunflæðihermar og hönnun hraunvarna Hafa náð nýjum sölusamningi í Bandaríkjunum Framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu til Visku Bein útsending: Hrein tækifæri í orkumálum Fljúga til Wales í haust í tengslum við landsleikina Þau vilja stýra Framkvæmdasýslunni – Ríkiseignum Edda og Helgi bætast í hóp eigenda Expectus Segir frumvarp um húsaleigulög geta leitt til hærra leiguverðs Sjá meira