Fylgir áheyrn ábyrgð? Hólmfríður Rósa Halldórsdóttir skrifar 5. febrúar 2020 09:00 Ég vaknaði þriðjudaginn 21. janúar frekar morgunsúr eins og vanalega, enda aldrei verið mikill morgunhani, við skilaboð frá pabba: ,,Skoðaðu frétt á mbl um krabbameinslækningar – vitnar í BBC frétt”. Pabbi er ekki alveg búinn að fatta að senda bara linkinn beint á Messenger þannig á mbl.is fór ég að grafa upp þessa frétt. Það tók þó ekki langan tíma því fyrsta fréttin var ,,Ný uppgötvun „gæti meðhöndlað öll krabbamein“” á mbl.is. Sömu sögu var að segja um vísir.is og rúv.is. Nú vinn ég sjálf við krabbameinsrannsóknir og þessar fréttir því mjög spennandi – var ég að verða atvinnulaus? Gegnum fréttirnar fann ég link á fréttasíðu BBC þar sem upphaflega fréttin birtist. Nokkuð ljóst var að íslensku fréttamiðlarnir átu upp eftir þessari frétt án þess að gera mikla rannsóknarvinnu sjálfir. Sem sagt, birt var vísindagrein í Nature Immunology sem sýndi grunnrannsóknir á nýrri mögulegri meðferð við krabbameini. BBC tók svo viðtal við prófessorinn sem stýrir rannsókninni. Nú er það þannig að vísindamenn eru háðir fjármunum annars staðar frá. Það er því í hag hvers vísindamanns að gera sínar niðurstöður svo spennandi að allir vilji hoppa á lestina og borga undir frekari rannsóknir. Þessi vísindamaður gerir það svo sannarlega. Hans rannsóknir sýna að hér sé lausn sem gæti meðhöndlað hvern sjúkling með aðferð sem aðrir töldu áður ómögulega! Þetta er auðvitað frábært fréttaefni með tilefni í stórkostlegan smellibeitu (e. clickbait) titil. Shit það sauð á mér. Hvaða andskotans bull var þetta eiginlega?! Ég vinn nákvæmlega á þessu fræðisviði – ónæmismeðferð við krabbameinum. Þetta voru flottar niðurstöður og spennandi en ekki meira spennandi en aðrar niðurstöður sem birtast vikulega. Þetta eru í raun algjörar grunnrannsóknir sem eiga mjög langt í land. Þessi tiltekna rannsókn sýndi að ákveðin tegund ónæmisfrumna geti drepið mismunandi krabbameinsfrumur í tilraunarglasi. Hins vegar hefur sagan sýnt okkur margoft að það sem virkar í tilraunaglasi virkar oft ekki í mönnum. Þeim tókst að lækna mýs með blóðkrabbamein en skoðuðu ekki aðrar tegundir krabbameina í músunum. Nú er blóðkrabbamein alls ekki það sama og önnur æxlis krabbamein, eins og brjóstakrabbamein, enda aðgengi ónæmisfrumna ekki eins auðvelt að slíkum krabbameinum. Fullyrðingar eins og að þessi meðferð “meðhöndli öll krabbamein” eru því gífurlega ýktar. En af hverju varð ég svona brjáluð? Jújú ég var smá morgunsúr en helsta ástæðan er sú að ég hef verið á sama stað og svo margir – gúgglað eftir öllum mögulegum lausnum við krabbameinum ástvina og vonað eftir hinni einu sönnu lækningu við krabbameini. Vonast til að bara eitthvað væri á leiðinni sem gæti bjargað fólkinu mínu. Fréttir sem þessar gefa því svo falska von til fólks á viðkvæmum stað. Þessi umrædda meðferð verður t.d. líklega ekki möguleg lækning fyrr en eftir 10 ár og eflaust þá fyrir aðeins örfá krabbamein til að byrja með. Mér finnst það því mikilvægt að varlega sé farið með svona fréttir. Þetta vekur einnig upp vangaveltur um hver er ábyrgð þeirra sem áheyrnina hafa? Við lesum flest íslensku fréttasíðurnar daglega, ég sjálf refresha vísir.is á 10 mín fresti sem hluti af frestunaráráttu. Við treystum því að það sem við lesum á þessum miðlum sé satt og rétt, að einhver annar hafi unnið bakgrunns vinnuna fyrir okkur því við höfum ekki tíma í það sjálf og ekki alltaf skilning til þess heldur. Hins vegar gengur það ekki alltaf eftir eins og í þessu tilfelli. Íslenskum fréttamiðlum til varnar þá treysta þeir líklega BBC fyrir því að gera rannsóknarvinnuna fyrir sig og mjög ólíklegt að fréttamiðlarnir hafi starfsmann sem vinnur við það eitt að sannreyna vísindafréttir. En hefði ekki verið best í þessu tilfelli að einfaldlega hafa samband við íslenskan krabbameinslækni eða vísindakonu og athuga staðreyndir áður en hent var í smelluvænlega frétt? Það sauð á mér alveg fram að kvöldmat þar til ég sá að í kvöldfréttunum heima var loksins tekið viðtal við krabbameinslækni sem gat túlkað þessar rannsóknarniðurstöður og dregið aðeins í land. Samt sem áður standa þessar upphaflegu smellubeitu greinar ennþá á íslensku fréttasíðunum, og bíða þess að gefa falskar vonir til krabbameinssjúkra og ástvina þeirra. Höfundur er nemi í lífefnafræði á ónæmisfræðisviði Kaupmannahafnarháskóla og leggur stund á rannsóknir á ónæmismeðferðum við krabbameinum. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Rómur Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Ég vaknaði þriðjudaginn 21. janúar frekar morgunsúr eins og vanalega, enda aldrei verið mikill morgunhani, við skilaboð frá pabba: ,,Skoðaðu frétt á mbl um krabbameinslækningar – vitnar í BBC frétt”. Pabbi er ekki alveg búinn að fatta að senda bara linkinn beint á Messenger þannig á mbl.is fór ég að grafa upp þessa frétt. Það tók þó ekki langan tíma því fyrsta fréttin var ,,Ný uppgötvun „gæti meðhöndlað öll krabbamein“” á mbl.is. Sömu sögu var að segja um vísir.is og rúv.is. Nú vinn ég sjálf við krabbameinsrannsóknir og þessar fréttir því mjög spennandi – var ég að verða atvinnulaus? Gegnum fréttirnar fann ég link á fréttasíðu BBC þar sem upphaflega fréttin birtist. Nokkuð ljóst var að íslensku fréttamiðlarnir átu upp eftir þessari frétt án þess að gera mikla rannsóknarvinnu sjálfir. Sem sagt, birt var vísindagrein í Nature Immunology sem sýndi grunnrannsóknir á nýrri mögulegri meðferð við krabbameini. BBC tók svo viðtal við prófessorinn sem stýrir rannsókninni. Nú er það þannig að vísindamenn eru háðir fjármunum annars staðar frá. Það er því í hag hvers vísindamanns að gera sínar niðurstöður svo spennandi að allir vilji hoppa á lestina og borga undir frekari rannsóknir. Þessi vísindamaður gerir það svo sannarlega. Hans rannsóknir sýna að hér sé lausn sem gæti meðhöndlað hvern sjúkling með aðferð sem aðrir töldu áður ómögulega! Þetta er auðvitað frábært fréttaefni með tilefni í stórkostlegan smellibeitu (e. clickbait) titil. Shit það sauð á mér. Hvaða andskotans bull var þetta eiginlega?! Ég vinn nákvæmlega á þessu fræðisviði – ónæmismeðferð við krabbameinum. Þetta voru flottar niðurstöður og spennandi en ekki meira spennandi en aðrar niðurstöður sem birtast vikulega. Þetta eru í raun algjörar grunnrannsóknir sem eiga mjög langt í land. Þessi tiltekna rannsókn sýndi að ákveðin tegund ónæmisfrumna geti drepið mismunandi krabbameinsfrumur í tilraunarglasi. Hins vegar hefur sagan sýnt okkur margoft að það sem virkar í tilraunaglasi virkar oft ekki í mönnum. Þeim tókst að lækna mýs með blóðkrabbamein en skoðuðu ekki aðrar tegundir krabbameina í músunum. Nú er blóðkrabbamein alls ekki það sama og önnur æxlis krabbamein, eins og brjóstakrabbamein, enda aðgengi ónæmisfrumna ekki eins auðvelt að slíkum krabbameinum. Fullyrðingar eins og að þessi meðferð “meðhöndli öll krabbamein” eru því gífurlega ýktar. En af hverju varð ég svona brjáluð? Jújú ég var smá morgunsúr en helsta ástæðan er sú að ég hef verið á sama stað og svo margir – gúgglað eftir öllum mögulegum lausnum við krabbameinum ástvina og vonað eftir hinni einu sönnu lækningu við krabbameini. Vonast til að bara eitthvað væri á leiðinni sem gæti bjargað fólkinu mínu. Fréttir sem þessar gefa því svo falska von til fólks á viðkvæmum stað. Þessi umrædda meðferð verður t.d. líklega ekki möguleg lækning fyrr en eftir 10 ár og eflaust þá fyrir aðeins örfá krabbamein til að byrja með. Mér finnst það því mikilvægt að varlega sé farið með svona fréttir. Þetta vekur einnig upp vangaveltur um hver er ábyrgð þeirra sem áheyrnina hafa? Við lesum flest íslensku fréttasíðurnar daglega, ég sjálf refresha vísir.is á 10 mín fresti sem hluti af frestunaráráttu. Við treystum því að það sem við lesum á þessum miðlum sé satt og rétt, að einhver annar hafi unnið bakgrunns vinnuna fyrir okkur því við höfum ekki tíma í það sjálf og ekki alltaf skilning til þess heldur. Hins vegar gengur það ekki alltaf eftir eins og í þessu tilfelli. Íslenskum fréttamiðlum til varnar þá treysta þeir líklega BBC fyrir því að gera rannsóknarvinnuna fyrir sig og mjög ólíklegt að fréttamiðlarnir hafi starfsmann sem vinnur við það eitt að sannreyna vísindafréttir. En hefði ekki verið best í þessu tilfelli að einfaldlega hafa samband við íslenskan krabbameinslækni eða vísindakonu og athuga staðreyndir áður en hent var í smelluvænlega frétt? Það sauð á mér alveg fram að kvöldmat þar til ég sá að í kvöldfréttunum heima var loksins tekið viðtal við krabbameinslækni sem gat túlkað þessar rannsóknarniðurstöður og dregið aðeins í land. Samt sem áður standa þessar upphaflegu smellubeitu greinar ennþá á íslensku fréttasíðunum, og bíða þess að gefa falskar vonir til krabbameinssjúkra og ástvina þeirra. Höfundur er nemi í lífefnafræði á ónæmisfræðisviði Kaupmannahafnarháskóla og leggur stund á rannsóknir á ónæmismeðferðum við krabbameinum. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun