Heimilisofbeldi er dauðans alvara Andrés Proppé Ragnarsson skrifar 8. apríl 2020 14:30 Í árferði þar sem er aukið álag er alltaf hætta á því að brestir sem við erum að fást við hafi tilhnegingu til að aukast. Þetta getur átt við margt í okkar fari eins og áfengis og vímuefnaneyslu, matarvenjur (slæma matarsiði), og margt annað mætti telja. Eitt af því sem oft gerist er að ofbeldi í nánum samböndum eykst bæði í tíðni og alvarleika. Víst er að nú eru alvarlegir tímar með miklum kvíða í óvissunni. Aukið álag á heimilin er staðreynd. Börn eru heima en ekki í dagvist eða skóla, afkoma foreldra er víða í uppnámi, heilsu okkar er ógnað, samfélagslega hafa margir áhyggjur með kvíða og streytu, sem eru eðlileg viðbrögð í núverandi stöðu. Að vera lokuð inni dögum og vikum saman er ekki alltaf auðvelt. Núningar sem áður voru léttvægir geta undir slíkum kringumstæðum snúið upp á sig og orðið að alvarlegum vanda. Sum þeirra eiga ekki auðvelt með að skilja hvað er á ferðinni. Spenna og óvissa getur verið þeim erfið. Þegar við ekki höfum stjórn á tilverunni okkar með þeim hætti sem nú er þá er öllum mikilvægt að hafa stjórn á þeim hlutum tilverunnar sem okkur er mögulegt. Inni á heimilinu okkar er einmitt mikilvægt að skipuleggja dagana okkar og koma upp rútínu. Þannig fáum við smá yfirsýn og finnum ekki eins mikið fyrir því sem ekki er í okkar valdi og kemur að utan eins og Kórónuveiran. Þó að flest bregðist við þessu með því að skapa jákvæða samveru með þeim sem við elskum getur það verið afar snúið fyrir aðra. Mikil og viðvarandi streita sem sér ekki fyrir endann á er erfið við að eiga. Þessi aukna streyta getur birtst á margan veg. Þau sem hafa tilhneigingu til að missa stjórn á skapi sínu eru líklegri til að gera það aftur. Þau sem hafa mikla þörf fyrir að stjórna hlutum þola ef til vill illa að lifa við dauðans óvissu tíma og reyna þá af afli að hafa stjórn á öðrum hlutum. Sumir telja jafnvel að eina leiðin sem ég hef til að halda þetta út sé að bregðast við með hörku og yfirdrifinni stjórnun og þar sem ég er bara heima þá beinist þetta allt þangað. Að þeim sem búa heima með mér. Ef til vill hef ég líka alist þannig upp að þetta eru nærtækar aðferðir þegar ég tel að mér veist. Ef til vill er stutt í það að mér finnist heimurinn og sérstaklega þeir sem næst mér standa vera ósanngjarnir í minn garð, ekki hlýða næginlega, ekki skilja eða ekki gera nægilega eins og mér finnst að ætti að gera hlutina og ég grip til ofbeldis. Ofbeldi er ekki bara að beita líkamlegu ofbeldi þó að margir telji það eitt alvarlegasta birtingarform ofbeldisins. Ofbeldi er líka þegar ég öskra, kúga, niðurlægi, gerir lítið úr maka mínum, þvinga maka minn til gjörða sem makinn ekki vill og ofbeldi er líka ýkt og yfirdrifin afbrýðisemi. Ofbeldi er líka að pressa / þvinga til kynlífs, krefjast kynlífs sem hluta af fyrirgefningarferli. Ofbeldi getur sannarlega líka verið stafrænt með mörgum hætti. Ofbeldi getur snúist að allskyns þvinganir með peningastjórnun. Að brjóta eða skemma hluti er ofbeldi og hvers konar hótanir teljst líka ofbeldi. Hvaða form sem ofbeldi tekur á sig inn á heimili fólks verður það ALLTAF þannig að séu börn á heimilinu verða þau fyrir alvarlegum afleiðingum. Við VITUM að börn alveg niður í börn í móðurkviði verða fyrir alvarlegum afleiðingum þess að foreldrar þeirra séu að beita ofbeldi með öllu því skelfilega sem því fylgir á helgum griðarstað barna – heimili þeirra. Okkar reynsla er sú að bæði gerendur og þolendur heimilisofbeldis eru í mikilli afneitun með þenna þátt og lifa oft í blekkingu um að þeim hafi tekist að sjá til þess að börnin hafi ekki orðið vör við ofbeldið. Staðreyndin er hins vegar sú að börn verða alltaf fyrir beinum eða óbeinum afleiðingum ástandsins, hvort sem þau verða sjálf fyrir ofbeldi, eru vitni að ofbeldinu eða bara lifa á heimilinu og þessi afleiði hafa áhrif á sálarlíf þeirra og jafnvel heilastarfsemi til langframa. Það besta sem við gerum fyrir börn í þessari stöðu er að stoppa ofbeldið. Aðeins með þeim hætti getum við komið í veg fyrir varanlegan skaða þessara barna. Það sama á við um allt annað heimilisfólk. Það er hafið yfir vafa að besta forvörnin í heimilisofbeldi er að hjálpa þeim sem beitir ofbeldi að hætta að beita ofbeldi og kenna viðkomandi aðrar aðferðir að takast á við ögrandi aðstæður. Heimilisfriður er meðferðartilboð fyrir gerendur heimilisofbeldis af öllum kynjum. Þangað geta allir leitað sem vilja taka ábyrgð á því að hafa beitt ofbeldi og vilja ekki að slíkt endurtaki sig. Með því að horfast í augu við vandann, gangast við honum og vera tilbúin að leggja á sig fyrirhöfnina á því að breyta eigin hegðun til betri vegar verða allir manneskjur að meiru. Það er auðvelt að hafa samband við okkur í síma á dagvinnu tíma (þess utan símsvari) 5553020 eða með tölvupósti í heimilisfridur@shb9.is og fyrir góðan skilning og stuðning félagsmálaráðuneytisins eru viðtölin mikið niðurgreidd. Hvort sem er í eðlilegu eða óeðlilegu árferði er ofbeldi bannað og á það sérstaklega við innan veggja heimilisins. Þetta er ekki bara bannað með lögum heldur líka með þeim siðalögum sem við höfum sett okkur um hvernig við eigum að vera hvort við annað. Gerendur sem leita sér hjálpar og takast á við vandann geta sannarlega haft mikil áhrif á eigin líðan og líðan sinna nánustu til hins betra. Það er öllum sem slíkt gera til sóma. Höfundur er sérfræðingur í klinískri sálfræði og forsvarsmaður Heimlisfriðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heimilisofbeldi Mest lesið Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Allt að 29% starfsmannavelta – starfsumhverfi drauma þinna? Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason Skoðun Skoðun Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Í árferði þar sem er aukið álag er alltaf hætta á því að brestir sem við erum að fást við hafi tilhnegingu til að aukast. Þetta getur átt við margt í okkar fari eins og áfengis og vímuefnaneyslu, matarvenjur (slæma matarsiði), og margt annað mætti telja. Eitt af því sem oft gerist er að ofbeldi í nánum samböndum eykst bæði í tíðni og alvarleika. Víst er að nú eru alvarlegir tímar með miklum kvíða í óvissunni. Aukið álag á heimilin er staðreynd. Börn eru heima en ekki í dagvist eða skóla, afkoma foreldra er víða í uppnámi, heilsu okkar er ógnað, samfélagslega hafa margir áhyggjur með kvíða og streytu, sem eru eðlileg viðbrögð í núverandi stöðu. Að vera lokuð inni dögum og vikum saman er ekki alltaf auðvelt. Núningar sem áður voru léttvægir geta undir slíkum kringumstæðum snúið upp á sig og orðið að alvarlegum vanda. Sum þeirra eiga ekki auðvelt með að skilja hvað er á ferðinni. Spenna og óvissa getur verið þeim erfið. Þegar við ekki höfum stjórn á tilverunni okkar með þeim hætti sem nú er þá er öllum mikilvægt að hafa stjórn á þeim hlutum tilverunnar sem okkur er mögulegt. Inni á heimilinu okkar er einmitt mikilvægt að skipuleggja dagana okkar og koma upp rútínu. Þannig fáum við smá yfirsýn og finnum ekki eins mikið fyrir því sem ekki er í okkar valdi og kemur að utan eins og Kórónuveiran. Þó að flest bregðist við þessu með því að skapa jákvæða samveru með þeim sem við elskum getur það verið afar snúið fyrir aðra. Mikil og viðvarandi streita sem sér ekki fyrir endann á er erfið við að eiga. Þessi aukna streyta getur birtst á margan veg. Þau sem hafa tilhneigingu til að missa stjórn á skapi sínu eru líklegri til að gera það aftur. Þau sem hafa mikla þörf fyrir að stjórna hlutum þola ef til vill illa að lifa við dauðans óvissu tíma og reyna þá af afli að hafa stjórn á öðrum hlutum. Sumir telja jafnvel að eina leiðin sem ég hef til að halda þetta út sé að bregðast við með hörku og yfirdrifinni stjórnun og þar sem ég er bara heima þá beinist þetta allt þangað. Að þeim sem búa heima með mér. Ef til vill hef ég líka alist þannig upp að þetta eru nærtækar aðferðir þegar ég tel að mér veist. Ef til vill er stutt í það að mér finnist heimurinn og sérstaklega þeir sem næst mér standa vera ósanngjarnir í minn garð, ekki hlýða næginlega, ekki skilja eða ekki gera nægilega eins og mér finnst að ætti að gera hlutina og ég grip til ofbeldis. Ofbeldi er ekki bara að beita líkamlegu ofbeldi þó að margir telji það eitt alvarlegasta birtingarform ofbeldisins. Ofbeldi er líka þegar ég öskra, kúga, niðurlægi, gerir lítið úr maka mínum, þvinga maka minn til gjörða sem makinn ekki vill og ofbeldi er líka ýkt og yfirdrifin afbrýðisemi. Ofbeldi er líka að pressa / þvinga til kynlífs, krefjast kynlífs sem hluta af fyrirgefningarferli. Ofbeldi getur sannarlega líka verið stafrænt með mörgum hætti. Ofbeldi getur snúist að allskyns þvinganir með peningastjórnun. Að brjóta eða skemma hluti er ofbeldi og hvers konar hótanir teljst líka ofbeldi. Hvaða form sem ofbeldi tekur á sig inn á heimili fólks verður það ALLTAF þannig að séu börn á heimilinu verða þau fyrir alvarlegum afleiðingum. Við VITUM að börn alveg niður í börn í móðurkviði verða fyrir alvarlegum afleiðingum þess að foreldrar þeirra séu að beita ofbeldi með öllu því skelfilega sem því fylgir á helgum griðarstað barna – heimili þeirra. Okkar reynsla er sú að bæði gerendur og þolendur heimilisofbeldis eru í mikilli afneitun með þenna þátt og lifa oft í blekkingu um að þeim hafi tekist að sjá til þess að börnin hafi ekki orðið vör við ofbeldið. Staðreyndin er hins vegar sú að börn verða alltaf fyrir beinum eða óbeinum afleiðingum ástandsins, hvort sem þau verða sjálf fyrir ofbeldi, eru vitni að ofbeldinu eða bara lifa á heimilinu og þessi afleiði hafa áhrif á sálarlíf þeirra og jafnvel heilastarfsemi til langframa. Það besta sem við gerum fyrir börn í þessari stöðu er að stoppa ofbeldið. Aðeins með þeim hætti getum við komið í veg fyrir varanlegan skaða þessara barna. Það sama á við um allt annað heimilisfólk. Það er hafið yfir vafa að besta forvörnin í heimilisofbeldi er að hjálpa þeim sem beitir ofbeldi að hætta að beita ofbeldi og kenna viðkomandi aðrar aðferðir að takast á við ögrandi aðstæður. Heimilisfriður er meðferðartilboð fyrir gerendur heimilisofbeldis af öllum kynjum. Þangað geta allir leitað sem vilja taka ábyrgð á því að hafa beitt ofbeldi og vilja ekki að slíkt endurtaki sig. Með því að horfast í augu við vandann, gangast við honum og vera tilbúin að leggja á sig fyrirhöfnina á því að breyta eigin hegðun til betri vegar verða allir manneskjur að meiru. Það er auðvelt að hafa samband við okkur í síma á dagvinnu tíma (þess utan símsvari) 5553020 eða með tölvupósti í heimilisfridur@shb9.is og fyrir góðan skilning og stuðning félagsmálaráðuneytisins eru viðtölin mikið niðurgreidd. Hvort sem er í eðlilegu eða óeðlilegu árferði er ofbeldi bannað og á það sérstaklega við innan veggja heimilisins. Þetta er ekki bara bannað með lögum heldur líka með þeim siðalögum sem við höfum sett okkur um hvernig við eigum að vera hvort við annað. Gerendur sem leita sér hjálpar og takast á við vandann geta sannarlega haft mikil áhrif á eigin líðan og líðan sinna nánustu til hins betra. Það er öllum sem slíkt gera til sóma. Höfundur er sérfræðingur í klinískri sálfræði og forsvarsmaður Heimlisfriðar.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Allt að 29% starfsmannavelta – starfsumhverfi drauma þinna? Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Allt að 29% starfsmannavelta – starfsumhverfi drauma þinna? Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun