Svar Vilmundar Þorvaldur Gylfason skrifar 15. ágúst 2019 07:00 Stokkhólmi – Í fyrri viku birti ég bréf Margrétar Magnúsdóttur á Sæbóli í Aðalvík til Vilmundar Jónssonar landlæknis 1945. Hann svaraði bréfinu um hæl. ,,Kæra frú Margrét, Ég bæði klökknaði og mér hitnaði um hjartaræturnar við að lesa bréfið yðar … Allt virðist hafa verið gert, sem hugsanlegt er að gera, til þess að laða menn í þessi afskekktu læknisembætti, sem nú eru launuð á borð við hæstlaunuðu embætti í landinu … Engin leið er að flytja lækna fremur en aðra þegna þjóðfélagsins nauðuga á landshorn, sem þeir vilja ekki vera á, enda tvísýnt, þó að upp væri tekið, hvernig nýttist þjónusta slíkra bandingja. … Hina sömu sögu er að segja af öllum stéttum. Þið munuð vera prestlaus, og svo eru fleiri. Og fluttust ekki 84 burtu úr Sléttuhreppi af 420 íbúum, þ.e. fimmta hvert mannsbarn, árið 1943? … Víst er ekki von til, að læknar skeri sig einir úr um þennan flótta frá dreifbýlinu og séu óðfúsir að flytjast úr fjarlægð til þeirra staða, þar sem íbúarnir sjálfir, rótfastir að langfeðgatali, vilja með engu móti una. Börn dreifbýlisins sjálfs eru hér sízt öðrum fúsari til þjónustunnar. Verst allra taka piltar, aldir upp í sveit, undir að gerast héraðslæknar í sveitahéruðum, en bezt Reykjavíkurpiltar, enda bjarga þeir helzt dreifbýlinu í þessu efni, að svo miklu leyti sem því er bjargað – og Reykjavíkurstúlkur þeim við hlið. Margt af þessu aðkomufólki dugir mjög vel og tekur með furðulegu jafnaðargeði því, sem stundum lítur út fyrir, að til sé ætlazt: að það sitji eitt eftir, þegar allt heimafólkið er farið.“Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur „Ég geri ráð fyrir, að sú bylting standi fyrir dyrum – fyrst og fremst innra með fólkinu sjálfu – sem gengur mjög nærri tilverumöguleikum hinna dreifðustu byggða, unz þar sitja ekki aðrir en þeir, sem kunna svo að meta kosti þeirra, að þeir sætti sig við þá vankanta, sem fylgja, þar á meðal að læknisþjónusta standi þar ekki til boða til neinna líka við það, sem á sér stað í þéttbýli. … Metin í meðvitund fólks verða aldrei jöfnuð með því að flytja kaupstaðarlíf upp í sveit, sem er jafnóframkvæmanlegt sem að flytja sveitalíf í kaupstaði … Sá, sem gerir skilyrðislausar kröfur um alla kosti og kynjar kaupstaðarlífs, fær þeim kröfum aldrei fullnægt annars staðar en í kaupstað og á þar að vera. Sé öllu sveitafólki þannig innanbrjósts – þá í kaupstað með það sem allra fyrst. Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur úr kaupstöðunum af fólki, sem áttað hefur sig á, að þar er ekki heldur allt fengið. Þessar bollaleggingar mínar koma vissulega ómaklega niður, þar sem þér eruð, sem svo einlæglega viljið vera kyrr á yðar stað. … enginn meðaltalsreikningur nægir til þess í hverju einstöku tilfelli að sætta mann í dreifbýli við, að aðstandandi hans missi heilsu sína … En … svo mjög aukin heilbrigðis- og slysahætta fylgir þéttbýlinu, að vafasamt er, að hin auðsóttari og margbreytilegri læknishjálp þar endist til að jafna muninn. … þrátt fyrir alla erfiðleika barnsfæðandi kvenna í sveitum við að ná til ljósmæðra og lækna, hlekkist ekki fleiri konum í sveitum en í kaupstöðum á við barnsburð, og í sveitum fæðast færri börn andvana. … Hafið þér gert yður ljóst, að í raun og veru alið þér börnin yðar upp við meira heilbrigðisöryggi á Sæbóli – og þó að læknislaust sé á Hesteyri – heldur en þér ættuð heima hérna á Laugaveginum? Jafnvel allt læknakraðakið í kaupstöðunum er oft síður en svo til öryggis heilsu manna. Hið sífellda kvabb í tíma og ótíma, langoftast af hégómlegasta tilefni, svæfir læknana á verðinum, að ég ekki tali um það, sem mjög er tíðkað, að hlaupa milli fjölda lækna, unz enginn veit, hver ábyrgðina ber. Leiðir þetta til margvíslegra mistaka og vanrækslu. Er ekki laust við, að að mér hvarfli stundum, að hollara væri fyrir báða aðilja, læknana og sjúklinga þeirra, að hafa á milli sín hæfilega breiða vík eða mátulega háan háls yfir að sækja.“ Móðurauga „Ég vík nú að lokum að kvillanum í börnum yðar. Mér virðist einsýnt, að þau hafi fengið snert af mænusótt, og megið þér og þau hrósa happi yfir, að þau hafa komist út úr þeim hreinsunareldi örkumlalaus. Þau hafa nú fengið náttúrlega bólusetningu gegn þessari ægilegu veiki og þurfa ekki að óttast hana framar. Einskis hafið þér farið mis við að ná ekki til læknis í þessu tilfelli, því að hér standa allir læknar uppi jafnráðalausir sem þér sjálf. Hitt skil ég, og þess get ég nærri, hver áhyggjuraun hefur verið fyrir yður að horfa upp á þetta og hafa engan yður fróðari til að ráðgast við og leita trausts hjá. Ég vona, að drengurinn yðar, sem meiddi sig á fæti, sé orðinn heill. Fótbrot, sem móðurauga og góð greind fer ekki nærri um, er varla hættulegt beinbrot. Þér fyrirgefið hve bréfið er fátæklegt og nær skammt til að létta af yður kvíða og áhyggjum. Þó er það skrifað af góðum huga og innilegri hlutdeild í kjörum yðar. Yðar með einlægri vinsemd og kærum kveðjumVilm. Jónsson.“ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Stokkhólmi – Í fyrri viku birti ég bréf Margrétar Magnúsdóttur á Sæbóli í Aðalvík til Vilmundar Jónssonar landlæknis 1945. Hann svaraði bréfinu um hæl. ,,Kæra frú Margrét, Ég bæði klökknaði og mér hitnaði um hjartaræturnar við að lesa bréfið yðar … Allt virðist hafa verið gert, sem hugsanlegt er að gera, til þess að laða menn í þessi afskekktu læknisembætti, sem nú eru launuð á borð við hæstlaunuðu embætti í landinu … Engin leið er að flytja lækna fremur en aðra þegna þjóðfélagsins nauðuga á landshorn, sem þeir vilja ekki vera á, enda tvísýnt, þó að upp væri tekið, hvernig nýttist þjónusta slíkra bandingja. … Hina sömu sögu er að segja af öllum stéttum. Þið munuð vera prestlaus, og svo eru fleiri. Og fluttust ekki 84 burtu úr Sléttuhreppi af 420 íbúum, þ.e. fimmta hvert mannsbarn, árið 1943? … Víst er ekki von til, að læknar skeri sig einir úr um þennan flótta frá dreifbýlinu og séu óðfúsir að flytjast úr fjarlægð til þeirra staða, þar sem íbúarnir sjálfir, rótfastir að langfeðgatali, vilja með engu móti una. Börn dreifbýlisins sjálfs eru hér sízt öðrum fúsari til þjónustunnar. Verst allra taka piltar, aldir upp í sveit, undir að gerast héraðslæknar í sveitahéruðum, en bezt Reykjavíkurpiltar, enda bjarga þeir helzt dreifbýlinu í þessu efni, að svo miklu leyti sem því er bjargað – og Reykjavíkurstúlkur þeim við hlið. Margt af þessu aðkomufólki dugir mjög vel og tekur með furðulegu jafnaðargeði því, sem stundum lítur út fyrir, að til sé ætlazt: að það sitji eitt eftir, þegar allt heimafólkið er farið.“Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur „Ég geri ráð fyrir, að sú bylting standi fyrir dyrum – fyrst og fremst innra með fólkinu sjálfu – sem gengur mjög nærri tilverumöguleikum hinna dreifðustu byggða, unz þar sitja ekki aðrir en þeir, sem kunna svo að meta kosti þeirra, að þeir sætti sig við þá vankanta, sem fylgja, þar á meðal að læknisþjónusta standi þar ekki til boða til neinna líka við það, sem á sér stað í þéttbýli. … Metin í meðvitund fólks verða aldrei jöfnuð með því að flytja kaupstaðarlíf upp í sveit, sem er jafnóframkvæmanlegt sem að flytja sveitalíf í kaupstaði … Sá, sem gerir skilyrðislausar kröfur um alla kosti og kynjar kaupstaðarlífs, fær þeim kröfum aldrei fullnægt annars staðar en í kaupstað og á þar að vera. Sé öllu sveitafólki þannig innanbrjósts – þá í kaupstað með það sem allra fyrst. Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur úr kaupstöðunum af fólki, sem áttað hefur sig á, að þar er ekki heldur allt fengið. Þessar bollaleggingar mínar koma vissulega ómaklega niður, þar sem þér eruð, sem svo einlæglega viljið vera kyrr á yðar stað. … enginn meðaltalsreikningur nægir til þess í hverju einstöku tilfelli að sætta mann í dreifbýli við, að aðstandandi hans missi heilsu sína … En … svo mjög aukin heilbrigðis- og slysahætta fylgir þéttbýlinu, að vafasamt er, að hin auðsóttari og margbreytilegri læknishjálp þar endist til að jafna muninn. … þrátt fyrir alla erfiðleika barnsfæðandi kvenna í sveitum við að ná til ljósmæðra og lækna, hlekkist ekki fleiri konum í sveitum en í kaupstöðum á við barnsburð, og í sveitum fæðast færri börn andvana. … Hafið þér gert yður ljóst, að í raun og veru alið þér börnin yðar upp við meira heilbrigðisöryggi á Sæbóli – og þó að læknislaust sé á Hesteyri – heldur en þér ættuð heima hérna á Laugaveginum? Jafnvel allt læknakraðakið í kaupstöðunum er oft síður en svo til öryggis heilsu manna. Hið sífellda kvabb í tíma og ótíma, langoftast af hégómlegasta tilefni, svæfir læknana á verðinum, að ég ekki tali um það, sem mjög er tíðkað, að hlaupa milli fjölda lækna, unz enginn veit, hver ábyrgðina ber. Leiðir þetta til margvíslegra mistaka og vanrækslu. Er ekki laust við, að að mér hvarfli stundum, að hollara væri fyrir báða aðilja, læknana og sjúklinga þeirra, að hafa á milli sín hæfilega breiða vík eða mátulega háan háls yfir að sækja.“ Móðurauga „Ég vík nú að lokum að kvillanum í börnum yðar. Mér virðist einsýnt, að þau hafi fengið snert af mænusótt, og megið þér og þau hrósa happi yfir, að þau hafa komist út úr þeim hreinsunareldi örkumlalaus. Þau hafa nú fengið náttúrlega bólusetningu gegn þessari ægilegu veiki og þurfa ekki að óttast hana framar. Einskis hafið þér farið mis við að ná ekki til læknis í þessu tilfelli, því að hér standa allir læknar uppi jafnráðalausir sem þér sjálf. Hitt skil ég, og þess get ég nærri, hver áhyggjuraun hefur verið fyrir yður að horfa upp á þetta og hafa engan yður fróðari til að ráðgast við og leita trausts hjá. Ég vona, að drengurinn yðar, sem meiddi sig á fæti, sé orðinn heill. Fótbrot, sem móðurauga og góð greind fer ekki nærri um, er varla hættulegt beinbrot. Þér fyrirgefið hve bréfið er fátæklegt og nær skammt til að létta af yður kvíða og áhyggjum. Þó er það skrifað af góðum huga og innilegri hlutdeild í kjörum yðar. Yðar með einlægri vinsemd og kærum kveðjumVilm. Jónsson.“
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar