Fordæmi Íslands veitir vonarglætu Laila Matar og Rosanno Ocampo og Hilary Power skrifa 30. júlí 2019 07:00 Það sem við urðum vitni að hjá Mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrr í þessum mánuði var í senn hvetjandi og gríðarlega mikilvægt. Við sáum Ísland sýna leiðtogafærni sína í verki með því að setja fram og koma í gegn ályktun um að koma mannréttindamálum Filippseyja á dagskrá SÞ. Þúsundir hafa verið teknir af lífi á Filippseyjum í hinu svokallaða „stríði gegn fíkniefnum“ sem Rodrigo Duterte forseti hóf og hafa þeir sem berjast fyrir mannréttindum og eru gagnrýnir á stjórnvöld í landinu mátt þola hótanir og ógnanir. Fyrir okkur sem störfum í ráðinu skipti þetta sköpum, sérstaklega fyrir Filippseyingana í hópnum. Þetta var markviss stefnubreyting frá algjöru refsileysi fyrir þá skelfilegu glæpi sem ríkisstjórn Duterte hefur framið gagnvart þúsundum, í átt til ábyrgðar. Þessi glæta vonar og réttlætis olli því að margir brustu í grát. Umfang ályktunarinnar, sem var samþykkt af ríkjum um allan heim, er látlaust. Einfaldlega er beðið um skýrslu Mannréttindastofnunar SÞ um ástandið á Filippseyjum. Sérfræðingar SÞ og samtaka okkar hafa kallað eftir ítarlegri rannsókn, en við sjáum að ályktunin er mikilvægt skref í áttina að því að takast á við þá krísu í mannréttindamálum sem hefur kostað svo mörg líf á Filippseyjum. Hinn mikli fjöldi drápa á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér, heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu lögum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið séuð skotin og drepin. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Þá hefur hann einnig heitið því að halda verndarhendi yfir lögreglumönnum og öðrum sem drepa, svo þeir þurfi ekki að svara fyrir það í réttarsal. Samkvæmt áreiðanlegum áætlunum frá sjálfstæðum félagasamtökum og Mannréttindaráði Filippseyja hafa fleiri en 27 þúsund manns verið drepin í „eiturlyfjastríðinu“. Jafnvel lögreglan sjálf viðurkennir að hafa drepið fleiri en 6.600 manns en reynir að réttlæta drápin á grundvelli þess að öll fórnarlömbin hafi „barist til baka“. En samkvæmt mannréttindasamtökum og fjölmiðlum hefur lögreglan skipulega komið fyrir sönnunargögnum á fórnarlömbum sínum, til dæmis byssum og eiturlyfjum, til að réttlæta drápin. Lögreglan hefur einnig notað þessar aðferðir til að aðstoða þriðja aðila við að komast upp með dráp. Ályktun Mannréttindaráðsins er ekki úr lausu lofti gripin. Ísland hefur þegar leitt þrjár yfirlýsingar, sem studdar voru af nærri 40 ríkjum, árin 2017 og 2018. Sú síðasta gaf vísbendingu um að formleg ályktun væri í vændum ef stjórnvöld á Filippseyjum breyttu ekki stefnu sinni. Bæði fyrrverandi og núverandi yfirmenn mannréttindamála SÞ vöruðu einnig við þessu. Í febrúar árið 2018 tilkynnti Alþjóðadómstóllinn í Haag að rannsókn myndi fara fram. Stjórnvöld á Filippseyjum hafa haft nægan tíma til að stöðva drápin og rannsaka brot. En þau gerðu það ekki. Þess í stað halda líkin áfram að hrannast upp í þéttbýli Maníla og annars staðar í landinu. Börn úr fátækustu kimum samfélagsins halda áfram að verða munaðarlaus þegar fyrirvinnur þeirra eru drepnar. Áfram er logið upp á gagnrýnendur stjórnvalda og þeir niðurníddir og áreittir. Gerendur er ekki sóttir til saka, nema í einu tilviki sem náðist á myndbandsupptöku og sýndi lögreglumenn drepa varnarlausan ungling. Drápin halda áfram á hverjum degi og Duterte forseti hefur heitið því að stríð hans muni harðna enn frekar. Á sama tíma og Mannréttindaráðið ræddi ályktunina sem Íslands setti fram, drap lögreglan þriggja ára stúlku, að nafni Myka, í aðgerð á heimili hennar nálægt Maníla. Á sama tíma reyndu stjórnvöld á Filippseyjum að fá ríki um allan heim til að stöðva ályktunina, með falsfréttum um ástandið í landinu. Framganga þeirra og harka kom öllum á óvart, meira að segja þeim okkar sem fylgst höfum með stærri og öflugri ríkjum reyna að bæla niður mannréttindaályktanir gagnvart sér. Aðferðirnar eru þó ekki nýjar af nálinni. Á meðan Filippseyjar hafa reynt að láta líta svo út að þær séu samstarfsfús meðlimur ráðsins, þá hafa þarlend stjórnvöld nýtt skóinn af sérfræðingum SÞ sem kallað hafa eftir aðgerðum – kallað þá „vitsmunalega hefta“ og „óvini ríkisins“. Einn sérfræðingur SÞ í málefnum innfæddra var settur á lista yfir hryðjuverkamenn eftir að hún gagnrýndi stjórnvöld og hótaði Duterte sjálfur að löðrunga hana ef hún krefðist frekari svara um eiturlyfjastríðið. Það kemur heldur ekki á óvart að stuðningsmenn stjórnvalda á Filippseyjum hafi gagnrýnt Ísland fyrir að „virða ekki fullveldi landsins“. Það er algengt stef í málflutningi ríkja sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum að reyna að skýla bæði sér og öðrum í sömu stöðu. En þótt forysta Íslands hafi verið djörf og borið þann árangur að vekja athygli á fórnarlömbunum, þrátt fyrir harða andstöðu Filippseyja, þá var ekki óeðlilegt að hún skyldi velja að gera það. Þetta er það sem ætlast er til af meðlimum æðsta ráðs mannréttinda í heiminum sem leiða margir sambærilegar ályktanir gegn öðrum ríkjum. Hinn gríðarlegi fjöldi drápa á Filippseyjum, hvatning forseta þeirra, ábyrgðarleysið og fjandsamleg afstaða gagnvart gangverki Mannréttindaráðs SÞ gerði það að verkum að ástandið var orðið óbærilegt og löngu kominn tími á að taka á því. Ísland sýndi mikið hugrekki með frumkvæði sínu. Á mörgum stöðum í heiminum brjóta mörg stjórnvöld á mannréttindum þegna sinna, en aðeins örfáir eru tilbúnir að gera þau ábyrg fyrir gjörðum sínum. Ísland virðist taka hlutverk sitt sem meðlimur Mannréttindaráðsins alvarlega sem og ástandið á Filippseyjum. Önnur ríki ættu að fylgja því fordæmi.Laila Matar fulltrúi Mannréttindavaktarinnar hjá SÞ, Rosanno Ocampo, dagskrárfulltrúi og tengiliður FORUM ASIA hjá SÞ, og Hilary Power, talsmaður Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Ísland í mannréttindaráði SÞ Mannréttindi Sameinuðu þjóðirnar Utanríkismál Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Það sem við urðum vitni að hjá Mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrr í þessum mánuði var í senn hvetjandi og gríðarlega mikilvægt. Við sáum Ísland sýna leiðtogafærni sína í verki með því að setja fram og koma í gegn ályktun um að koma mannréttindamálum Filippseyja á dagskrá SÞ. Þúsundir hafa verið teknir af lífi á Filippseyjum í hinu svokallaða „stríði gegn fíkniefnum“ sem Rodrigo Duterte forseti hóf og hafa þeir sem berjast fyrir mannréttindum og eru gagnrýnir á stjórnvöld í landinu mátt þola hótanir og ógnanir. Fyrir okkur sem störfum í ráðinu skipti þetta sköpum, sérstaklega fyrir Filippseyingana í hópnum. Þetta var markviss stefnubreyting frá algjöru refsileysi fyrir þá skelfilegu glæpi sem ríkisstjórn Duterte hefur framið gagnvart þúsundum, í átt til ábyrgðar. Þessi glæta vonar og réttlætis olli því að margir brustu í grát. Umfang ályktunarinnar, sem var samþykkt af ríkjum um allan heim, er látlaust. Einfaldlega er beðið um skýrslu Mannréttindastofnunar SÞ um ástandið á Filippseyjum. Sérfræðingar SÞ og samtaka okkar hafa kallað eftir ítarlegri rannsókn, en við sjáum að ályktunin er mikilvægt skref í áttina að því að takast á við þá krísu í mannréttindamálum sem hefur kostað svo mörg líf á Filippseyjum. Hinn mikli fjöldi drápa á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér, heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu lögum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið séuð skotin og drepin. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Þá hefur hann einnig heitið því að halda verndarhendi yfir lögreglumönnum og öðrum sem drepa, svo þeir þurfi ekki að svara fyrir það í réttarsal. Samkvæmt áreiðanlegum áætlunum frá sjálfstæðum félagasamtökum og Mannréttindaráði Filippseyja hafa fleiri en 27 þúsund manns verið drepin í „eiturlyfjastríðinu“. Jafnvel lögreglan sjálf viðurkennir að hafa drepið fleiri en 6.600 manns en reynir að réttlæta drápin á grundvelli þess að öll fórnarlömbin hafi „barist til baka“. En samkvæmt mannréttindasamtökum og fjölmiðlum hefur lögreglan skipulega komið fyrir sönnunargögnum á fórnarlömbum sínum, til dæmis byssum og eiturlyfjum, til að réttlæta drápin. Lögreglan hefur einnig notað þessar aðferðir til að aðstoða þriðja aðila við að komast upp með dráp. Ályktun Mannréttindaráðsins er ekki úr lausu lofti gripin. Ísland hefur þegar leitt þrjár yfirlýsingar, sem studdar voru af nærri 40 ríkjum, árin 2017 og 2018. Sú síðasta gaf vísbendingu um að formleg ályktun væri í vændum ef stjórnvöld á Filippseyjum breyttu ekki stefnu sinni. Bæði fyrrverandi og núverandi yfirmenn mannréttindamála SÞ vöruðu einnig við þessu. Í febrúar árið 2018 tilkynnti Alþjóðadómstóllinn í Haag að rannsókn myndi fara fram. Stjórnvöld á Filippseyjum hafa haft nægan tíma til að stöðva drápin og rannsaka brot. En þau gerðu það ekki. Þess í stað halda líkin áfram að hrannast upp í þéttbýli Maníla og annars staðar í landinu. Börn úr fátækustu kimum samfélagsins halda áfram að verða munaðarlaus þegar fyrirvinnur þeirra eru drepnar. Áfram er logið upp á gagnrýnendur stjórnvalda og þeir niðurníddir og áreittir. Gerendur er ekki sóttir til saka, nema í einu tilviki sem náðist á myndbandsupptöku og sýndi lögreglumenn drepa varnarlausan ungling. Drápin halda áfram á hverjum degi og Duterte forseti hefur heitið því að stríð hans muni harðna enn frekar. Á sama tíma og Mannréttindaráðið ræddi ályktunina sem Íslands setti fram, drap lögreglan þriggja ára stúlku, að nafni Myka, í aðgerð á heimili hennar nálægt Maníla. Á sama tíma reyndu stjórnvöld á Filippseyjum að fá ríki um allan heim til að stöðva ályktunina, með falsfréttum um ástandið í landinu. Framganga þeirra og harka kom öllum á óvart, meira að segja þeim okkar sem fylgst höfum með stærri og öflugri ríkjum reyna að bæla niður mannréttindaályktanir gagnvart sér. Aðferðirnar eru þó ekki nýjar af nálinni. Á meðan Filippseyjar hafa reynt að láta líta svo út að þær séu samstarfsfús meðlimur ráðsins, þá hafa þarlend stjórnvöld nýtt skóinn af sérfræðingum SÞ sem kallað hafa eftir aðgerðum – kallað þá „vitsmunalega hefta“ og „óvini ríkisins“. Einn sérfræðingur SÞ í málefnum innfæddra var settur á lista yfir hryðjuverkamenn eftir að hún gagnrýndi stjórnvöld og hótaði Duterte sjálfur að löðrunga hana ef hún krefðist frekari svara um eiturlyfjastríðið. Það kemur heldur ekki á óvart að stuðningsmenn stjórnvalda á Filippseyjum hafi gagnrýnt Ísland fyrir að „virða ekki fullveldi landsins“. Það er algengt stef í málflutningi ríkja sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum að reyna að skýla bæði sér og öðrum í sömu stöðu. En þótt forysta Íslands hafi verið djörf og borið þann árangur að vekja athygli á fórnarlömbunum, þrátt fyrir harða andstöðu Filippseyja, þá var ekki óeðlilegt að hún skyldi velja að gera það. Þetta er það sem ætlast er til af meðlimum æðsta ráðs mannréttinda í heiminum sem leiða margir sambærilegar ályktanir gegn öðrum ríkjum. Hinn gríðarlegi fjöldi drápa á Filippseyjum, hvatning forseta þeirra, ábyrgðarleysið og fjandsamleg afstaða gagnvart gangverki Mannréttindaráðs SÞ gerði það að verkum að ástandið var orðið óbærilegt og löngu kominn tími á að taka á því. Ísland sýndi mikið hugrekki með frumkvæði sínu. Á mörgum stöðum í heiminum brjóta mörg stjórnvöld á mannréttindum þegna sinna, en aðeins örfáir eru tilbúnir að gera þau ábyrg fyrir gjörðum sínum. Ísland virðist taka hlutverk sitt sem meðlimur Mannréttindaráðsins alvarlega sem og ástandið á Filippseyjum. Önnur ríki ættu að fylgja því fordæmi.Laila Matar fulltrúi Mannréttindavaktarinnar hjá SÞ, Rosanno Ocampo, dagskrárfulltrúi og tengiliður FORUM ASIA hjá SÞ, og Hilary Power, talsmaður Amnesty International.
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar