Gerum meira – betur og hraðar Líf Magneudóttir skrifar 18. janúar 2019 16:15 Samvæmt umhverfiskönnun Gallups sem var birt í dag fá stjórnvöld falleinkun fyrir viðleitni sína og viðbrögð við loftslagsvánni og við að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda. Þetta er auðvitað langt í frá að vera ásættanlegt – hvort sem þetta má til sanns vegar færa eða sé óígrunduð tilfinning fólks. Kannski er fólk líka orðið kröfuharðara, sem er mjög gott. Ég ætla ekki að leggja mat á það því hvað sem því líður geta yfirvöld gert miklu betur, meira og hraðar. Loftslagsbreytingar af mannavöldum eru eitt stærsta viðfangsefni stjórnmálanna um allan heim. Í baráttunni gegn þeim skipta borgir sköpum. Borgir búa yfir voldugum verkfærum í þeirri baráttu og þeim ber að axla þá miklu ábyrgð að vinda ofan af áhrifum loftslagsbreytinga af mannavöldum og koma í veg fyrir þær framvegis. Eitt þeirra verkfæra sem borgir og sveitarstjórnir geta beitt er skipulagsvaldið. Frá því að Reykjavík samþykkti fyrst sveitarfélaga loftslagsstefnu og heildarmarkmið í losun gróðurhúsalofttegunda árið 2009 hefur sú stefna verið fléttuð inn í nær alla ákvarðanatöku á vettvangi borgarinnar. Þar vegur einna þyngst aðalskipulag Reykjavíkur 2010-2030 en þar eru umhverfis- og loftslagsmálin burðarásinn í þróun borgarinnar til framtíðar. Um þetta mættum við sem vinnum við stefnumótun á hverjum degi tala meira og sér í lagi samhliða þeirri hröðu uppbyggingu sem nú á sér stað í Reykjavík. Þétting byggðar hefur verið nokkuð í umræðunni og oft á tíðum undir neikvæðum formerkjum sem er miður. Það er nefnilega skynsamleg landnotkun að þétta byggð og skipuleggja ný hverfi og uppbyggingu með það fyrir augum að draga úr ferðaþörf íbúa og færa daglegt amstur nær þeim. Að sama skapi er ríkulega gert ráð fyrir grænum svæðum og innviðum. Í öllum borgum verður að vera fjölbreytt náttúra og má þétting byggðar alls ekki vera á kostnað grænna svæða. Þannig er það í aðalskipulagi Reykjavíkur þar sem gert er ráð fyrir að 90% nýrra íbúða verði innan þéttbýlismarka. Þétting byggðar og borgarskipulag 21. aldar eru því risastór loftslagsmál. Annað sem vert er að halda rækilega til haga í umræðunni um loftslagsbreytingar eru stórar og kostnaðarsamar framkvæmdir á vegum sveitarfélaganna, eins og Borgarlínan og gas- og jarðgerðarstöðin í Álfsnesi. Fyrirhugaðar framkvæmdir og kostnaðurinn hafa farið misvel í íbúa höfuðborgarsvæðisins og í kosningabaráttunni á síðasta ári voru þær mikið bitbein. Hvað sem því líður hefur náðst góð þverpólitísk samstaða um framkvæmdirnar enda eru þær skynsamlegar og skila miklum umhverfislegum ábata til samfélagsins og auka lífsgæði íbúa þegar upp er staðið. Íbúar höfuðborgarsvæðisins eiga eftir að finna á eigin skinni hversu miklar og jákvæðar breytingarnar verða með tilkomu þeirra. Þetta eru frábærar framkvæmdir og mikilvægt framlag í baráttunni við loftslagsvá. Þær eru ýmsar aðgerðirnar í borgarlandinu sem stuðla að umhverfsvernd og grænum lífsstíl þótt við gerum okkur ekki alltaf grein fyrir því. Við höfum vanist innviðunum og mikið af þeim er hluti af okkar daglega lífi: Hjólastæði, grenndarstöðvar, djúpgámar, rafhlöður í bílastæðahúsum og við stofnanir borgarinnar, almenningssamgöngur, hjólastígar og göngugötur. Listinn er lengri en þessi upptalning gefur nokkra mynd af því hvernig stefnumótun um mannvænt samfélag þar sem tekið er mið af því að sporna við loftslagsbreytingum af mannavöldum fléttast inn í daglegt líf okkar. Eins og ég nefndi í upphafi greinarinnar sýna niðurstöður Gallup að fólki finnst stjórnvöld ekki nógu dugleg. Rúmlega 60% þátttakenda telur að stjórnmálamenn geri of lítið til að takmarka losun gróðurhúsalofttegunda. Þótt allt okkar skipulag og rekstur í Reykjavík miði að því að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og fjölmargt sé gert nú þegar (eða standi til að gera) eins og ég rakti hér að framan, þá er ég sammála þessari afstöðu. Við getum verið mun róttækari og gert miklu meira, betur og hraðar. Þetta eru hvetjandi skilaboð til okkar í Reykjavík og ég vona að allir kjörnir fulltrúar taki þau til sín og vinni saman að því að gera Reykjavík sem fyrst kolefnishlutlausa.Höfundur er formaður umhverfis- og heilbrigðisráðs Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Líf Magneudóttir Umhverfismál Mest lesið Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Bréf frá móður Sæunn Svanhvít Viggósdóttir Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun Billjónsdagbók 28.3 Bakþankar Skoðun Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Sjá meira
Samvæmt umhverfiskönnun Gallups sem var birt í dag fá stjórnvöld falleinkun fyrir viðleitni sína og viðbrögð við loftslagsvánni og við að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda. Þetta er auðvitað langt í frá að vera ásættanlegt – hvort sem þetta má til sanns vegar færa eða sé óígrunduð tilfinning fólks. Kannski er fólk líka orðið kröfuharðara, sem er mjög gott. Ég ætla ekki að leggja mat á það því hvað sem því líður geta yfirvöld gert miklu betur, meira og hraðar. Loftslagsbreytingar af mannavöldum eru eitt stærsta viðfangsefni stjórnmálanna um allan heim. Í baráttunni gegn þeim skipta borgir sköpum. Borgir búa yfir voldugum verkfærum í þeirri baráttu og þeim ber að axla þá miklu ábyrgð að vinda ofan af áhrifum loftslagsbreytinga af mannavöldum og koma í veg fyrir þær framvegis. Eitt þeirra verkfæra sem borgir og sveitarstjórnir geta beitt er skipulagsvaldið. Frá því að Reykjavík samþykkti fyrst sveitarfélaga loftslagsstefnu og heildarmarkmið í losun gróðurhúsalofttegunda árið 2009 hefur sú stefna verið fléttuð inn í nær alla ákvarðanatöku á vettvangi borgarinnar. Þar vegur einna þyngst aðalskipulag Reykjavíkur 2010-2030 en þar eru umhverfis- og loftslagsmálin burðarásinn í þróun borgarinnar til framtíðar. Um þetta mættum við sem vinnum við stefnumótun á hverjum degi tala meira og sér í lagi samhliða þeirri hröðu uppbyggingu sem nú á sér stað í Reykjavík. Þétting byggðar hefur verið nokkuð í umræðunni og oft á tíðum undir neikvæðum formerkjum sem er miður. Það er nefnilega skynsamleg landnotkun að þétta byggð og skipuleggja ný hverfi og uppbyggingu með það fyrir augum að draga úr ferðaþörf íbúa og færa daglegt amstur nær þeim. Að sama skapi er ríkulega gert ráð fyrir grænum svæðum og innviðum. Í öllum borgum verður að vera fjölbreytt náttúra og má þétting byggðar alls ekki vera á kostnað grænna svæða. Þannig er það í aðalskipulagi Reykjavíkur þar sem gert er ráð fyrir að 90% nýrra íbúða verði innan þéttbýlismarka. Þétting byggðar og borgarskipulag 21. aldar eru því risastór loftslagsmál. Annað sem vert er að halda rækilega til haga í umræðunni um loftslagsbreytingar eru stórar og kostnaðarsamar framkvæmdir á vegum sveitarfélaganna, eins og Borgarlínan og gas- og jarðgerðarstöðin í Álfsnesi. Fyrirhugaðar framkvæmdir og kostnaðurinn hafa farið misvel í íbúa höfuðborgarsvæðisins og í kosningabaráttunni á síðasta ári voru þær mikið bitbein. Hvað sem því líður hefur náðst góð þverpólitísk samstaða um framkvæmdirnar enda eru þær skynsamlegar og skila miklum umhverfislegum ábata til samfélagsins og auka lífsgæði íbúa þegar upp er staðið. Íbúar höfuðborgarsvæðisins eiga eftir að finna á eigin skinni hversu miklar og jákvæðar breytingarnar verða með tilkomu þeirra. Þetta eru frábærar framkvæmdir og mikilvægt framlag í baráttunni við loftslagsvá. Þær eru ýmsar aðgerðirnar í borgarlandinu sem stuðla að umhverfsvernd og grænum lífsstíl þótt við gerum okkur ekki alltaf grein fyrir því. Við höfum vanist innviðunum og mikið af þeim er hluti af okkar daglega lífi: Hjólastæði, grenndarstöðvar, djúpgámar, rafhlöður í bílastæðahúsum og við stofnanir borgarinnar, almenningssamgöngur, hjólastígar og göngugötur. Listinn er lengri en þessi upptalning gefur nokkra mynd af því hvernig stefnumótun um mannvænt samfélag þar sem tekið er mið af því að sporna við loftslagsbreytingum af mannavöldum fléttast inn í daglegt líf okkar. Eins og ég nefndi í upphafi greinarinnar sýna niðurstöður Gallup að fólki finnst stjórnvöld ekki nógu dugleg. Rúmlega 60% þátttakenda telur að stjórnmálamenn geri of lítið til að takmarka losun gróðurhúsalofttegunda. Þótt allt okkar skipulag og rekstur í Reykjavík miði að því að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og fjölmargt sé gert nú þegar (eða standi til að gera) eins og ég rakti hér að framan, þá er ég sammála þessari afstöðu. Við getum verið mun róttækari og gert miklu meira, betur og hraðar. Þetta eru hvetjandi skilaboð til okkar í Reykjavík og ég vona að allir kjörnir fulltrúar taki þau til sín og vinni saman að því að gera Reykjavík sem fyrst kolefnishlutlausa.Höfundur er formaður umhverfis- og heilbrigðisráðs Reykjavíkur.
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun