Eitruð karlmennska Arnar Sverrisson skrifar 30. desember 2019 09:00 Karlar hafa löngum þótt eitraðir, óduglegir og jafnvel réttdræpir, sökum ofbeldis og kúgunar gagnvart konum sínum. Þær voru greinilega haldnir eitraðri karlmennsku eins og ég og kynbræður mínir í dag, því þessi bölvaldur er okkur í blóð borinn, hefur síast inn í merg og bein. Eitruð karlmennska er einnig kölluð sjúkleg karlmennska (uppáhaldshugtak Stígmóta) eða skaðleg karlmennska eða skerðingarsjúkdómur eða barasta karlsýki. Sannast sem oft áður, að kært barn hefur mörg nöfn (e. toxic masculinity, mascupathy). Höfundar einnar þeirra mýmörgu skýrslna stjórnvalda um þann vanda, sem hlýst af meinsemdinni í sálu karla, segja greiningu „sérlega mikilvæg[a] í umræðu um það sem kallað er „skaðleg karlmennska“, tegundir karlmennsku sem hindra jafnrétti og félagslegt réttlæti.“ Fyrrnefnd Alexe var hrifin af fyrstu bylgju kvenfrelsunar eins og ofbeldisseggir meðal kvenfrelsunarsystranna í Norður-Ameríku og Englandi. Ofbeldisarfur þeirra lifir enn góðu lífi meðal kvenfrelsara, m.a. í hugtakinu, eitraðri karlmennsku. Sjúklinga, höldnum jafn ógnvænlegum sjúkdómi, ber að lækna, kvengera og/eða fækka verulega, segja þeir. Norður-ameríski kennarinn og rithöfundurinn, Sally Miller Gearhart (f. 1931) hefur mælt út hæfilegan fjölda karla. „Hlutfall karla verður að skera niður í og viðhalda í u.þ.b. tíunda hluta mannkyns.“ Norður-ameríska kvenfrelsaranum, Valerie Jean Solanas (1936-1988), þótti það greinilega ofrausn að láta tíunda hluta karla lifa. „Konan mun, hvort sem henni líkar betur eða verr, taka öll völd í fyllingu tímas, jafnvel þótt væri bara af þeirri einu ástæðu, að hún neyðist til þess – þegar öllu er á botninn hvolft hverfur karlinn af sjónarsviðinu.“ En skylda konunnar til að eyða körlum gersamlega er ef til vill skiljanlegri í ljósi þess, að karlinn er bágstödd vera, ef veru skyldi kalla, því „[k]arlinn er þróunarslys ... ófullkomin kona, fóstureyðing í lifanda lífi, ónýtur á erfðavísisstigi.“ ... „Karlinn er skertur, býr við tilfinningalega takmörkun. Karlmennska er skerðingarsjúkdómur og karlar eru tilfinningalegir krypplingar. Karlinn er að öllu leyti sjálfhverfur, gildra sjálfum sér, ófær um samúð og samkennd, ást, vináttu og blíðu. Hann er utangarðseining, ófær um að stofna til sambands við annað fólk. Viðbrögð hans eru einvörðungu eðlislæg, firrt vitundarstjórn; greindin er tæki, sem stjórnað er af hvötum og þörfum hans; ástríða er honum fjarri sem og andleg samskipti; hann skynjar ekkert annað, heldur en innri hræringar. Hann er hálfdauður, fáskiptið dauðyfli, ófær um að veita og þiggja unað eða hamingju; ...“ Karlinn er „ ... uppnagaður af sektarkennd, ótta og óöryggi; tilfinningum, sem eiga rætur í karleðlinu...“ Hugmyndafræðisystur Valerie taka undir. Andrea Dworkin (1946-2005) leggur að konum að ryðja óheppilegum körlum úr vegi. Það drýpur blóð úr draumum hennar: „Mig dreymir um að sjá karl svo lúbarinn, að hann liggi í blóðbaði með skóhæl á kafi í munni sér sem væri epli í gini svíns.“ Mary Daly (1928-2010) leggur eitraða karlmennsku nokkurn veginn að jöfnu eitraðri jörð: „Afeitrun jarðarinnar verður að eiga sér stað, eigi líf að þrífast til framtíðar. Ég hygg, að hún verði samhliða þróun, sem hafi í för með sér verulega fækkun karlmanna.“ Aurelia Vera er kennari á Kanaríeyjum. Hún kom auga á gagnlegan mótleik við áhrifum sjúkrar karlmennsku. Boðskapur hennar í kynfræðitíma með unglingsnemendum var á þessa leið: (Hún beindi orðum sínum til karlkynsnemenda.) Væri þú tilkippilegur til geldingar í því skyni að tryggja konum völd? Hún svarar neitandi fyrir viðmælanda sinn og segir því næst: „Við þurfum að láta okkur lynda (dabble) úrval [drengja] til geldingar. Ef þú vanaðir son þinn, væri hann ekki fær um að eignast börn. [Aukin heldur] væri honum hlíft við fjölda kynvakastýrðra breytinga, sem hafa í för með sér [aukna] líkamsburði. Þrótturinn kemur úr kynkirtlunum. Svo verða raddir þeirra áfram barnslegar.“ Egypsk/norður-ameríski rithöfundurinn, Mona Eltahawy fær orðið: „Ég bið fólk að hugleiða ... sviðsmynd, þar sem við [konur] myrðum ákveðinn fjölda karlmanna í viku hverri. Hversu mörgum þyrftum við að farga, þar til feðraveldið sest niður handan borðsins og segir: „Gott og vel, látum gott heita. Hvað er í okkar valdi til að stansa aflífunina?““ En það eru miskunnsamari kvenfrelsarar á kreiki einnig. Þeir vilja lækna oss. T.d. Heilsuverndar- og meðferðarstofnun karlsýkinnar í Bandaríkjum Norður-Ameríku, sem helgar sig afhjúpun og lækningu sjúkrar (norður-) amerískrar karlmennsku. Þar fræðumst við um, að plágu þessa sé að finna í öllum húsakynnum, að það festi meira að segja ekki auga á henni, því hún sé svo algeng. Karlsýkin er talin sú skeinuhættasta af sínu tagi fyrir velgengni í samböndum og samfélagi, gjöreyði jafnaðarlegu og heilbrigðu mannlífi. Í gögnum kvenfrelsunarlækningastofnunarinnar í San Francisco má lesa: „[K]venfrelsunarsállæknirinn leitar margvíslegra leiða til að knýja fram breytingar, þ.á.m. baráttu í samtökum atvinnumanna, málafylgju með tilliti til lagabreytinga og viðeigandi aðgerðir af öðrum toga.“ (Sally Satel) Ofangreindar stofnanir eiga sér systurstofnun á Íslandi, Stígamót. En þó kynni víðar að vera veiðivon í þessu tilliti, hafi hvatning og spádómur móður kvenfrelsunarsállækninga, Phyllis Chesler (f. 1940), gengið nægjanlega eftir. „Það er ljóst, að kvenkyns kvenfrelsarar verða hægt og bítandi að ná undirtökunum í opinberum stofnunum og félögum (social institutions) og drottna yfir þeim - .... [Þ]að vinnur einfaldlega gegn hagsmunum kvenna að styðja feðraveldið eða jafnvel hið upplogna „jafnrétti“ við karla.“ Hún ítrekar: „[Í] mínum huga er enginn leið önnur fær til að sigrast á feðraveldinu eða velta því úr sessi, en að hrifsa völdin.“ Í draumi Phyllis verður hið goðsagnakennda kvennasamfélag (Amasónurnar) endurreist, þar sem „... allar konur virtust geta stefnt að og öðlast fullkominn mannleika:“ Öðru máli gegnir um karla: „[E]invörðungu karlar, væri þeim á annað borð leyft að tóra, voru valdalausir og kúgaðir á fjölmörgum sviðum.“ (Phyllis Chester) Boðskapur Phyllis verður skiljanlegri, þegar grundvallarkennisetning hennar um tilurð fjölskyldunnar er skoðuð: „Það er trúa mín, að frumorsök að stofnun feðraveldisfjölskyldunnar hafi verið þungun í kjölfar nauðgunar. Það er mikilvæg staðreynd þróunarinnar (biological fact). Sömuleiðis var þörf karlsins fyrir að sanna erfðalegan ódauðleika sinn svo sterk, að hann taldi sig eiga rétt á að leggja undir sig konukroppinn til að tryggja það, að afkvæmi hans kviknuðu af eigin sæði.“ (Phyllis Chester) Kvensálfræðingar hafa svarað kalli fræðamóður sinnar og vilja líka leggja hönd á plóg, enda líf kvenkynsins að veði. Norður-ameríski sálfræðingurinn, Ellen Hendriksen, lýsir sjúkri karlmennsku: „Lögmál hinnar sjúku karlmennsku býður, að karlar ríki yfir hverjum og einum, gangist ekki við þörfum [sínum], sýni ekki tilfinningar og beri stöðugt sigur af hólmi. Þetta er óheillavænlegt (impossible) fyrirkomulag, sem kæfir og meiðir alla [sem það snertir]. Sjúkri karlmennsku má vel líkja við bauk. Hann býður upp á ósveigjanleg þrengsli, sem afskræmir karla. Þeim er nauðugur einn kostur að troða sér í hann. [Þar] lifa þeir í þjáningarþögn, gangast ekki við þörfum sínum, sýna ýgi eða mannalæti, reiða sig ekki á nokkurn mann, sýna engin veikleikamerki og láta ekkert í ljósi (snitch). ... Jafnvel ánægju í smáum sniðum truflar hin sjúka karlmennska. ... [Hinn sjúki baukmaður] “getur engan veginn gengist við því, að hvítvoðungur sé krúttlegur, ekki fær hann sig til að faðma hvolp, biðja um smáköku, panta bjúgaldinpönnuköku eða nota regnhlíf, þegar rignir. ... [Þ]að er bein afleiðing sjúkrar karlmennsku, þegar [karlar] beita valdi til að skapa virðingu .. (sem í raun er ótti). Karlar bæta sér upp virðingarleysi með drottnun. En í daglegu lífi eru margir, einstakir karlmenn, sem ekki gangast við völdum sínum og forréttindum.“ Starfssystir og landi Ellenar er hinn kunni sálfræðingur, Laura Brown. Hún hefur m.a. skrifað bókina, „Kvenfrelsunarlækning.“ Hún segir um lækninguna: „Samkvæmt minni skilgreiningu er kvenfrelsunarlækning framin með tilliti til stjórnmálaspeki kvenfrelsunar, ásamt greiningum, sem grundvallaðar eru á fjölmenningarlegri kvenfrelsunarfræðimennsku, er lýtur að konum, körlum og kynferði. [Hvort tveggja] bendir sállækni og skjólstæðingi á leið til lausna og aðferða til að efla kvenfrelsunarandspyrnu, umsköpun og breytingar í daglegu einkalífi, tilfinningalífi, samböndum og stjórnmálum.“ Hún skrifar ennfremur: Kvenfrelsunarlækning „veitir veitir sjúklingum innsæi í tengsl eigin hátternis og feðraveldisins, sem setur mark sitt á okkur öll.“ ... „Róttæk, félagsleg breyting skal vera ásetningur kvenfrelsunarlækningar til að uppræta félagslegt fyrirkomulag, þar sem kúgandi valdaójafnvægi þrífst.“ Hún ítrekar: Kvenfrelsunarlækning „veitir veitir sjúklingum innsæi í tengsl eigin hátternis og feðraveldisins, sem setur mark sitt á okkur öll.“ ... „Róttæk, félagsleg breyting skal vera ásetningur kvenfrelsunarlækningar til að uppræta félagslegt fyrirkomulag, þar sem kúgandi valdaójafnvægi þrífst.“ Laura endurómar einnig skilning ofangreindrar fræðamóður á nauðsyn kvenfrelsunarlækningar. Hún „endurspeglar málflutning hreyfingarinnar. Sállæknar, fyrst og fremst konur, voru hvatamenn hennar. Þær umbreyttu andófi sínu gegn kynfólum í heilbrigðisstéttum í mótun tækilegs (viable) valkosts fyrir konur í þörf fyrir sállækningu. [Þannig var] skjólstæðingum hlíft við kynfólsku, kvenfæð og staðalímyndum, sem fram að því höfðu verið allsráðandi. ... [Lækningin] er öndverð við hinn ríkjandi skilning í drottnandi feðraveldi.“ Það verður seint ofsögum sagt af því, hvernig eitruð karlmennska leikur konur. Hér segir menntuð, ensk móðir frá raunum sínum í enska dagblaðinu, Dagspóstinum (Daily Mail): „Eiginkarlinn yfirgaf mig fyrir nokkrum árum síðan. Ég tætti bækur hans í sundur, rispaði bílinn, skar sundur fötin og eyðilagði geislaplöturnar. Og ég sé ekkert athugavert við það. Enn er eitt og annað, sem gerir mig ólma. Hin ýmsu hlutverk eins og móðir (ég gifti mig aftur), ástkona, vinur og starfsmaður, vaxa mér yfir höfuð – og mér finnst ég ekki ráða við neitt þeirra.Um daginn beið ég í röð við hraðbanka. Konan í röðinni fyrir framan mig kannaði stöðu á þrem greiðslukortum. Og tók í engu tillit til þeirra, sem biðu. Ég var á hraðferð. Svei mér þá! Mig langaði að kyrkja hana – en auðvitað lét ég hjá líða. Þess í stað fór ég á hnefaleikaæfingu um kvöldið og fékk hamslausa útrás í æfingunum. Það er goðsögn, að konur séu hið blíða kyn. Í raun búum við ekki síður yfir bræði og ýgi, heldur en karlar.“ Það er morgunljóst, að feðraveldið fer illa með konur – sumar hverjar að minnsta kost. (Þessi ætti hugsanlega að leita sér kvenfrelsunarsállækninga.) En það er svipað farið með konur og karla. Þær eru ekki einsleitur hópur eins og t.d. Kolbrún Bergþórsdóttir, blaðamaður og rithöfundur, hefur bent á. Hugsanlega hefði rithöfundurinn, Penny Vincenszi (1939-2018), snuprað kynsystur sína. Hún segir. „Það var á „brjóstahaldabrennuskeiði“ kvenfrelsunar, að ein þeirra [kvenfrelsaranna] sagði við mig [þriggja barna móðir í fullu fjöri á framabraut]: „Konur eru hræðilegir nöldrarar. Þær stynja yfir löngun sinni til að giftast; þær kveina vegna þess, að þær langar til að eignast barn; því næst kveina þær, því það sé svo leiðinlegt heima, langar aftur í vinnuna; síðan vola þær yfir því að skilja barnið eftir heima, fá sektarkennd.“ ... „Frelsun frá fjötrunum, sem við hristum af okkur í kvenfrelsunarbyltingunni, hefur einungis fært okkur vanlíðan í öllu því, sem við tökum okkur fyrir hendur.“ Því mætti við bæta, að mæður og ömmur virðast láta undir höfuð leggjast að fræða dætur og ömmustelpur um kvenfrelsunarávinningana. Það er raunalegt að verða vitni að endurtekinni geirvörtu- og „druslufrelsun.“ Sú frelsun átti sér stað á Vesturlöndum fyrir rúmri hálfri öld síðan. Góðu kynbræður! Það er bágt að lifa í bauki, eitraður að auki. Ég hvet ykkur til að fylgja fordæmi mínu og Samfylkingarmannsins, Ágústs Ólafs Ágústssonar, kyndjarfs kvenkúgara (þótt hvítur riddari sé) samkvæmt flokksdómi, og leita aðhlynningar hjá Stígamótum, sem Góði hirðirinn skilgreinir sem velgjörðasamtök. Og enn gæti bætt úr skák, að gerast félagar í Vinstri-grænum. Þar eru í boði hugvekjur um eitraða karlmennsku. T.d. flutti einn hugmyndafræðinga þeirra, Þorsteinn V. Einarsson, sem er „femínisti með brennandi réttlætiskennd,“ vitundarvakningu í boði jafnréttisnefndar Rangárþings eystra nýverið. Í tilkynningu hennar stendur: „Afleiðingar [karlmennskunnar] eru vanlíðan, óhamingja, kynbundið námsval, starfsval, launamunur, ofbeldi og ójafnrétti sem bitnar á samfélaginu öllu, körlum og konum. Lausnin er meðal annars að hrista upp í og víkka út viðteknar karlmennskuhugmyndir. Þannig losna karlmenn, konur og samfélagið allt úr álögum karlmennskunnar.“ Að síðustu óska ég lesendum ástar, sáttar og samlyndis á nýju ári.Höfundur er ellilífeyrisþegi. Þýðingar eru hans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arnar Sverrisson Mest lesið Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Sjá meira
Karlar hafa löngum þótt eitraðir, óduglegir og jafnvel réttdræpir, sökum ofbeldis og kúgunar gagnvart konum sínum. Þær voru greinilega haldnir eitraðri karlmennsku eins og ég og kynbræður mínir í dag, því þessi bölvaldur er okkur í blóð borinn, hefur síast inn í merg og bein. Eitruð karlmennska er einnig kölluð sjúkleg karlmennska (uppáhaldshugtak Stígmóta) eða skaðleg karlmennska eða skerðingarsjúkdómur eða barasta karlsýki. Sannast sem oft áður, að kært barn hefur mörg nöfn (e. toxic masculinity, mascupathy). Höfundar einnar þeirra mýmörgu skýrslna stjórnvalda um þann vanda, sem hlýst af meinsemdinni í sálu karla, segja greiningu „sérlega mikilvæg[a] í umræðu um það sem kallað er „skaðleg karlmennska“, tegundir karlmennsku sem hindra jafnrétti og félagslegt réttlæti.“ Fyrrnefnd Alexe var hrifin af fyrstu bylgju kvenfrelsunar eins og ofbeldisseggir meðal kvenfrelsunarsystranna í Norður-Ameríku og Englandi. Ofbeldisarfur þeirra lifir enn góðu lífi meðal kvenfrelsara, m.a. í hugtakinu, eitraðri karlmennsku. Sjúklinga, höldnum jafn ógnvænlegum sjúkdómi, ber að lækna, kvengera og/eða fækka verulega, segja þeir. Norður-ameríski kennarinn og rithöfundurinn, Sally Miller Gearhart (f. 1931) hefur mælt út hæfilegan fjölda karla. „Hlutfall karla verður að skera niður í og viðhalda í u.þ.b. tíunda hluta mannkyns.“ Norður-ameríska kvenfrelsaranum, Valerie Jean Solanas (1936-1988), þótti það greinilega ofrausn að láta tíunda hluta karla lifa. „Konan mun, hvort sem henni líkar betur eða verr, taka öll völd í fyllingu tímas, jafnvel þótt væri bara af þeirri einu ástæðu, að hún neyðist til þess – þegar öllu er á botninn hvolft hverfur karlinn af sjónarsviðinu.“ En skylda konunnar til að eyða körlum gersamlega er ef til vill skiljanlegri í ljósi þess, að karlinn er bágstödd vera, ef veru skyldi kalla, því „[k]arlinn er þróunarslys ... ófullkomin kona, fóstureyðing í lifanda lífi, ónýtur á erfðavísisstigi.“ ... „Karlinn er skertur, býr við tilfinningalega takmörkun. Karlmennska er skerðingarsjúkdómur og karlar eru tilfinningalegir krypplingar. Karlinn er að öllu leyti sjálfhverfur, gildra sjálfum sér, ófær um samúð og samkennd, ást, vináttu og blíðu. Hann er utangarðseining, ófær um að stofna til sambands við annað fólk. Viðbrögð hans eru einvörðungu eðlislæg, firrt vitundarstjórn; greindin er tæki, sem stjórnað er af hvötum og þörfum hans; ástríða er honum fjarri sem og andleg samskipti; hann skynjar ekkert annað, heldur en innri hræringar. Hann er hálfdauður, fáskiptið dauðyfli, ófær um að veita og þiggja unað eða hamingju; ...“ Karlinn er „ ... uppnagaður af sektarkennd, ótta og óöryggi; tilfinningum, sem eiga rætur í karleðlinu...“ Hugmyndafræðisystur Valerie taka undir. Andrea Dworkin (1946-2005) leggur að konum að ryðja óheppilegum körlum úr vegi. Það drýpur blóð úr draumum hennar: „Mig dreymir um að sjá karl svo lúbarinn, að hann liggi í blóðbaði með skóhæl á kafi í munni sér sem væri epli í gini svíns.“ Mary Daly (1928-2010) leggur eitraða karlmennsku nokkurn veginn að jöfnu eitraðri jörð: „Afeitrun jarðarinnar verður að eiga sér stað, eigi líf að þrífast til framtíðar. Ég hygg, að hún verði samhliða þróun, sem hafi í för með sér verulega fækkun karlmanna.“ Aurelia Vera er kennari á Kanaríeyjum. Hún kom auga á gagnlegan mótleik við áhrifum sjúkrar karlmennsku. Boðskapur hennar í kynfræðitíma með unglingsnemendum var á þessa leið: (Hún beindi orðum sínum til karlkynsnemenda.) Væri þú tilkippilegur til geldingar í því skyni að tryggja konum völd? Hún svarar neitandi fyrir viðmælanda sinn og segir því næst: „Við þurfum að láta okkur lynda (dabble) úrval [drengja] til geldingar. Ef þú vanaðir son þinn, væri hann ekki fær um að eignast börn. [Aukin heldur] væri honum hlíft við fjölda kynvakastýrðra breytinga, sem hafa í för með sér [aukna] líkamsburði. Þrótturinn kemur úr kynkirtlunum. Svo verða raddir þeirra áfram barnslegar.“ Egypsk/norður-ameríski rithöfundurinn, Mona Eltahawy fær orðið: „Ég bið fólk að hugleiða ... sviðsmynd, þar sem við [konur] myrðum ákveðinn fjölda karlmanna í viku hverri. Hversu mörgum þyrftum við að farga, þar til feðraveldið sest niður handan borðsins og segir: „Gott og vel, látum gott heita. Hvað er í okkar valdi til að stansa aflífunina?““ En það eru miskunnsamari kvenfrelsarar á kreiki einnig. Þeir vilja lækna oss. T.d. Heilsuverndar- og meðferðarstofnun karlsýkinnar í Bandaríkjum Norður-Ameríku, sem helgar sig afhjúpun og lækningu sjúkrar (norður-) amerískrar karlmennsku. Þar fræðumst við um, að plágu þessa sé að finna í öllum húsakynnum, að það festi meira að segja ekki auga á henni, því hún sé svo algeng. Karlsýkin er talin sú skeinuhættasta af sínu tagi fyrir velgengni í samböndum og samfélagi, gjöreyði jafnaðarlegu og heilbrigðu mannlífi. Í gögnum kvenfrelsunarlækningastofnunarinnar í San Francisco má lesa: „[K]venfrelsunarsállæknirinn leitar margvíslegra leiða til að knýja fram breytingar, þ.á.m. baráttu í samtökum atvinnumanna, málafylgju með tilliti til lagabreytinga og viðeigandi aðgerðir af öðrum toga.“ (Sally Satel) Ofangreindar stofnanir eiga sér systurstofnun á Íslandi, Stígamót. En þó kynni víðar að vera veiðivon í þessu tilliti, hafi hvatning og spádómur móður kvenfrelsunarsállækninga, Phyllis Chesler (f. 1940), gengið nægjanlega eftir. „Það er ljóst, að kvenkyns kvenfrelsarar verða hægt og bítandi að ná undirtökunum í opinberum stofnunum og félögum (social institutions) og drottna yfir þeim - .... [Þ]að vinnur einfaldlega gegn hagsmunum kvenna að styðja feðraveldið eða jafnvel hið upplogna „jafnrétti“ við karla.“ Hún ítrekar: „[Í] mínum huga er enginn leið önnur fær til að sigrast á feðraveldinu eða velta því úr sessi, en að hrifsa völdin.“ Í draumi Phyllis verður hið goðsagnakennda kvennasamfélag (Amasónurnar) endurreist, þar sem „... allar konur virtust geta stefnt að og öðlast fullkominn mannleika:“ Öðru máli gegnir um karla: „[E]invörðungu karlar, væri þeim á annað borð leyft að tóra, voru valdalausir og kúgaðir á fjölmörgum sviðum.“ (Phyllis Chester) Boðskapur Phyllis verður skiljanlegri, þegar grundvallarkennisetning hennar um tilurð fjölskyldunnar er skoðuð: „Það er trúa mín, að frumorsök að stofnun feðraveldisfjölskyldunnar hafi verið þungun í kjölfar nauðgunar. Það er mikilvæg staðreynd þróunarinnar (biological fact). Sömuleiðis var þörf karlsins fyrir að sanna erfðalegan ódauðleika sinn svo sterk, að hann taldi sig eiga rétt á að leggja undir sig konukroppinn til að tryggja það, að afkvæmi hans kviknuðu af eigin sæði.“ (Phyllis Chester) Kvensálfræðingar hafa svarað kalli fræðamóður sinnar og vilja líka leggja hönd á plóg, enda líf kvenkynsins að veði. Norður-ameríski sálfræðingurinn, Ellen Hendriksen, lýsir sjúkri karlmennsku: „Lögmál hinnar sjúku karlmennsku býður, að karlar ríki yfir hverjum og einum, gangist ekki við þörfum [sínum], sýni ekki tilfinningar og beri stöðugt sigur af hólmi. Þetta er óheillavænlegt (impossible) fyrirkomulag, sem kæfir og meiðir alla [sem það snertir]. Sjúkri karlmennsku má vel líkja við bauk. Hann býður upp á ósveigjanleg þrengsli, sem afskræmir karla. Þeim er nauðugur einn kostur að troða sér í hann. [Þar] lifa þeir í þjáningarþögn, gangast ekki við þörfum sínum, sýna ýgi eða mannalæti, reiða sig ekki á nokkurn mann, sýna engin veikleikamerki og láta ekkert í ljósi (snitch). ... Jafnvel ánægju í smáum sniðum truflar hin sjúka karlmennska. ... [Hinn sjúki baukmaður] “getur engan veginn gengist við því, að hvítvoðungur sé krúttlegur, ekki fær hann sig til að faðma hvolp, biðja um smáköku, panta bjúgaldinpönnuköku eða nota regnhlíf, þegar rignir. ... [Þ]að er bein afleiðing sjúkrar karlmennsku, þegar [karlar] beita valdi til að skapa virðingu .. (sem í raun er ótti). Karlar bæta sér upp virðingarleysi með drottnun. En í daglegu lífi eru margir, einstakir karlmenn, sem ekki gangast við völdum sínum og forréttindum.“ Starfssystir og landi Ellenar er hinn kunni sálfræðingur, Laura Brown. Hún hefur m.a. skrifað bókina, „Kvenfrelsunarlækning.“ Hún segir um lækninguna: „Samkvæmt minni skilgreiningu er kvenfrelsunarlækning framin með tilliti til stjórnmálaspeki kvenfrelsunar, ásamt greiningum, sem grundvallaðar eru á fjölmenningarlegri kvenfrelsunarfræðimennsku, er lýtur að konum, körlum og kynferði. [Hvort tveggja] bendir sállækni og skjólstæðingi á leið til lausna og aðferða til að efla kvenfrelsunarandspyrnu, umsköpun og breytingar í daglegu einkalífi, tilfinningalífi, samböndum og stjórnmálum.“ Hún skrifar ennfremur: Kvenfrelsunarlækning „veitir veitir sjúklingum innsæi í tengsl eigin hátternis og feðraveldisins, sem setur mark sitt á okkur öll.“ ... „Róttæk, félagsleg breyting skal vera ásetningur kvenfrelsunarlækningar til að uppræta félagslegt fyrirkomulag, þar sem kúgandi valdaójafnvægi þrífst.“ Hún ítrekar: Kvenfrelsunarlækning „veitir veitir sjúklingum innsæi í tengsl eigin hátternis og feðraveldisins, sem setur mark sitt á okkur öll.“ ... „Róttæk, félagsleg breyting skal vera ásetningur kvenfrelsunarlækningar til að uppræta félagslegt fyrirkomulag, þar sem kúgandi valdaójafnvægi þrífst.“ Laura endurómar einnig skilning ofangreindrar fræðamóður á nauðsyn kvenfrelsunarlækningar. Hún „endurspeglar málflutning hreyfingarinnar. Sállæknar, fyrst og fremst konur, voru hvatamenn hennar. Þær umbreyttu andófi sínu gegn kynfólum í heilbrigðisstéttum í mótun tækilegs (viable) valkosts fyrir konur í þörf fyrir sállækningu. [Þannig var] skjólstæðingum hlíft við kynfólsku, kvenfæð og staðalímyndum, sem fram að því höfðu verið allsráðandi. ... [Lækningin] er öndverð við hinn ríkjandi skilning í drottnandi feðraveldi.“ Það verður seint ofsögum sagt af því, hvernig eitruð karlmennska leikur konur. Hér segir menntuð, ensk móðir frá raunum sínum í enska dagblaðinu, Dagspóstinum (Daily Mail): „Eiginkarlinn yfirgaf mig fyrir nokkrum árum síðan. Ég tætti bækur hans í sundur, rispaði bílinn, skar sundur fötin og eyðilagði geislaplöturnar. Og ég sé ekkert athugavert við það. Enn er eitt og annað, sem gerir mig ólma. Hin ýmsu hlutverk eins og móðir (ég gifti mig aftur), ástkona, vinur og starfsmaður, vaxa mér yfir höfuð – og mér finnst ég ekki ráða við neitt þeirra.Um daginn beið ég í röð við hraðbanka. Konan í röðinni fyrir framan mig kannaði stöðu á þrem greiðslukortum. Og tók í engu tillit til þeirra, sem biðu. Ég var á hraðferð. Svei mér þá! Mig langaði að kyrkja hana – en auðvitað lét ég hjá líða. Þess í stað fór ég á hnefaleikaæfingu um kvöldið og fékk hamslausa útrás í æfingunum. Það er goðsögn, að konur séu hið blíða kyn. Í raun búum við ekki síður yfir bræði og ýgi, heldur en karlar.“ Það er morgunljóst, að feðraveldið fer illa með konur – sumar hverjar að minnsta kost. (Þessi ætti hugsanlega að leita sér kvenfrelsunarsállækninga.) En það er svipað farið með konur og karla. Þær eru ekki einsleitur hópur eins og t.d. Kolbrún Bergþórsdóttir, blaðamaður og rithöfundur, hefur bent á. Hugsanlega hefði rithöfundurinn, Penny Vincenszi (1939-2018), snuprað kynsystur sína. Hún segir. „Það var á „brjóstahaldabrennuskeiði“ kvenfrelsunar, að ein þeirra [kvenfrelsaranna] sagði við mig [þriggja barna móðir í fullu fjöri á framabraut]: „Konur eru hræðilegir nöldrarar. Þær stynja yfir löngun sinni til að giftast; þær kveina vegna þess, að þær langar til að eignast barn; því næst kveina þær, því það sé svo leiðinlegt heima, langar aftur í vinnuna; síðan vola þær yfir því að skilja barnið eftir heima, fá sektarkennd.“ ... „Frelsun frá fjötrunum, sem við hristum af okkur í kvenfrelsunarbyltingunni, hefur einungis fært okkur vanlíðan í öllu því, sem við tökum okkur fyrir hendur.“ Því mætti við bæta, að mæður og ömmur virðast láta undir höfuð leggjast að fræða dætur og ömmustelpur um kvenfrelsunarávinningana. Það er raunalegt að verða vitni að endurtekinni geirvörtu- og „druslufrelsun.“ Sú frelsun átti sér stað á Vesturlöndum fyrir rúmri hálfri öld síðan. Góðu kynbræður! Það er bágt að lifa í bauki, eitraður að auki. Ég hvet ykkur til að fylgja fordæmi mínu og Samfylkingarmannsins, Ágústs Ólafs Ágústssonar, kyndjarfs kvenkúgara (þótt hvítur riddari sé) samkvæmt flokksdómi, og leita aðhlynningar hjá Stígamótum, sem Góði hirðirinn skilgreinir sem velgjörðasamtök. Og enn gæti bætt úr skák, að gerast félagar í Vinstri-grænum. Þar eru í boði hugvekjur um eitraða karlmennsku. T.d. flutti einn hugmyndafræðinga þeirra, Þorsteinn V. Einarsson, sem er „femínisti með brennandi réttlætiskennd,“ vitundarvakningu í boði jafnréttisnefndar Rangárþings eystra nýverið. Í tilkynningu hennar stendur: „Afleiðingar [karlmennskunnar] eru vanlíðan, óhamingja, kynbundið námsval, starfsval, launamunur, ofbeldi og ójafnrétti sem bitnar á samfélaginu öllu, körlum og konum. Lausnin er meðal annars að hrista upp í og víkka út viðteknar karlmennskuhugmyndir. Þannig losna karlmenn, konur og samfélagið allt úr álögum karlmennskunnar.“ Að síðustu óska ég lesendum ástar, sáttar og samlyndis á nýju ári.Höfundur er ellilífeyrisþegi. Þýðingar eru hans.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun