Framsókn vill fara finnsku leiðina Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar 3. apríl 2018 05:45 Árangur Finna í menntun vekur umhugsun annarra þjóða. Í landinu eru 3500 skólar og í þeim starfa 62.000 kennarar. Eingöngu efstu 10% útskrifaðra grunnnema í Háskóla komast að í meistaranámi til kennsluréttinda. Já, þið lásuð rétt, eingöngu hæstu 10% FÁ að fara í kennaranámið. Viljirðu gerast sérkennari í Finnlandi þarftu sem gefur að skilja að bæta við þig námi og er námstíminn því 6 ár en ekki hin hefðbundnu 5 ár. Laun eru í samræmi við menntun og ábyrgð. Finnar eru þeirrar skoðunar að gæði kennaranáms og kennararnir sjálfir séu það sem púðrið eigi að fara í. Markmiðið er að efla þá nemendur eða einstaklinga í skólakerfinu sem viðkvæmir eru fyrir og þannig fá um 30% allra finnskra nemenda sérúrræði og stuðning af einhverju tagi á fyrstu níu árum skólagöngu sinnar. Stefnan er sú að skólarnir séu litlir svo allir kennarar þekki flesta eða alla nemendur. Þannig verður þjónustan og umhverfið persónulegra og nándin meiri. Leikur fær stóran sess í skipulaginu öllu þvert á námsgreinar. Ef kennari lendir í blindgötu með að ná til nemanda síns er markvisst leitað til samkennara við skólann og lausna leitað í sameiningu. Eins sameinast bekkir að hluta til eða að öllu leyti til að styrkja veikleika eða efla heildina. Allt er þetta gert undir stjórn og að frumkvæði kennaranna sjálfra. Þeir ráða för.Endurreisn finnska skólakerfisins Nú eru um 45 ár síðan finnska skólakerfið var endurmetið í kjölfar efnahagslegs hruns og styrjalda á fyrri áratugum síðustu aldar. Til að efla samkeppnishæfi landsins og koma því inn í nútímann og svo framtíðina varð að mennta alla. Þetta snerist fyrst og fremst um það að lifa af í nýju pólitísku umhverfi. Þverpólitísk ákvörðun var tekin og sátt var um það að mennt er máttur og um leið grunnstoðir hvers samfélags. Því skyldi koma á skólakerfi byggðu á jafnrétti og jöfnum tækifærum en ekki samkeppni og miðstýringu.Tölfræðin ekki rétti mælikvarðinn Bandaríkjamenn hafa farið þá leið að etja til samkeppni á menntasviði með gríðarlegum stuðningi fjármálageirans á Wall Street og auðkýfinga á við Bill Gates sem styðja við einkarekna skóla og svokallaða leiguskóla eða “charter schools”. Jafnvel Obama hefur stutt við samkeppnissjónarmið milli skóla með því að gefa þeim tækifæri til frekari fjárúthlutana í gegnum námsárangur og jákvæða tölfræði. Í Finnlandi myndu kennarar fljótt snúast gegn slíku kerfi. Segja þeir, og réttilega svo, að metir þú eingöngu tölfræðina þá missirðu af mannlega þættinum. Við getum öll verið sammála þessu. Eða hvað?Ekki allt upptalið Í Finnlandi er eitt samræmt próf sem allir taka í lok síðasta skólaárs síns í grunnskóla. Skólar eru reknir af skólafólki með þekkingu og reynslu úr skólakerfinu, bæði í skólunum sjálfum og í stjórnsýslunni. Skólar eru fjármagnaðir af hinu opinbera og jafnræðis er gætt. Ganga þeir svo langt að segja jafnrétti vera mikilvægasta orð finnska menntakerfisins. Allir stjórnmálaflokkar frá hægri til vinstri eru samhuga um það. 93% Finna útskrifast úr bók- eða verknámi af einhverju tagi á framhaldsskólastigi. 17,5 prósentustigum fleiri en í Bandaríkjunum. 66% finnskra ungmenna halda áfram í námi og sækja sér frekari menntun og er það hæsta hlutfall innan Evrópusambandsins. Finnar eyða aftur á móti 30% minna fjármagni í hvern nemanda en t.d. Bandaríkjamenn. Hinum mikla árangri af þessum skipulagsbreytingum vissi enginn formlega af fyrr en PISA kom til sögunnar. Þá voru finnskir nemendur hæstir í læsi af 50 löndum. Þremur árum seinna skoruðu þeir einnig hæst í stærðfræði af 57 löndum. Árið 2006 var Finnland einnig efst í náttúrufræði. Árið 2009 voru finnar 6. hæstir í stærðfræði, önnur hæsta þjóðin í náttúrufræði, þriðja hæsta í læsi af yfir milljón nemendum um heim allan. Munurinn á nemendum sem gengur best og verst er hvergi minni en í Finnlandi samkvæmt könnun OECD. Kennarar koma allir frá sama þjálfunargrunni og alls staðar er boðið upp á sömu kennsluna, sömu markmiðin og sömu menntunarmöguleikana. Finnar eru þó ekki montnir af afrekum sínum. PISA er ekki í hávegum höfð og niðurstöðum hennar ekki fagnað þar sem þeir meta hlutverk sitt sem aðstoð við að læra að læra en ekki hvernig á að taka próf. PISA er ekki það sem skólinn snýst um í Finnlandi. Finnskir kennarar eyða minni tíma við borðin sín og minni tíma í kennslustundum en kollegar þeirra í Bandaríkjunum. Kennarar nota aukatímann í að byggja upp og skipuleggja nám og námsefni og meta stöðu nemenda sinna og leita leiða til að koma til móts við ólíkar þarfir þeirra. Útileikur og frímínútur spilar stóran þátt í skóladeginum í öllum veðrum og byrjar skólinn ekki fyrr en við 7 ára aldur. Vilja Finnar meina að engin þörf sé á að flýta námi barna, þau læri betur þegar þau eru tilbúin.Finnsk velferð Í Finnlandi er fæðingarorlofið 3 ár og niðurgreidd daggæsla fyrir foreldra, leikskóli fyrir alla frá 5 ára aldri þar sem áhersla er á leik og samskipti. Ríkið greiðir foreldrum einnig veglegar barnabætur eða um 150 evrur á mánuði fyrir hvert barn fram að 17 ára aldri. 97% allra 6 ára barna fara í leikskóla þar sem formlegt nám hefst að vissu leyti. Skólar útvega nemendum sínum mat og námsgögn og akstursþjónustu sé þess þörf. Heilsugæsla nemenda er fjölskyldum að kostnaðarlausu. Kennari í Finnlandi fylgir bekknum sínum í tvö ár eða lengur og sérstakir bekkir eru fyrir nemendur af erlendu bergi brotnu, þar sem kennslan er í höndum sérfræðinga í fjölþjóðlegri kennslu og með sérstökum stuðningi yfirvalda í formi fjármagns til að kosta sérkennara og aukins bekkjarfjölda (færri nemendur í hópi og því fleiri kennarar). Lynell Hancokc, sem skrifaði þessa grein hér, heimsótti skóla í hverfi þar sem íbúar eiga margir hverjir við vissa félagslega erfiðleika að stríða og þar sem helmingur nemenda átti við námsörðugleika að stríða. Fékk hún þær upplýsingar að auka styrkur færi til skólans upp á 47.000 evrur til að koma til móts við aukið hlutfall nemenda með sérþarfir. Eins og gefur að skilja þurfa sérkennarar aukna menntun á við hinn almenna kennara. Það merkir að sérkennarar kosta meira. Í umræddum skóla í Helsinki er einn kennari eða starfsmaður á hverja sjö nemendur. Af því að kennarar meta sem svo að þess þurfi!Íslenska leiðin Á Íslandi boða stjórnvöld stórsókn í menntamálum. Samninganefnd sveitarfélaga fékk ekki minnisbréfið um það og bauð grunnskólakennurum 3% launahækkun nú á dögunum, sem grunnskólakennarar felldu með miklum meirihluta atkvæða. Miðstýring í skólakerfinu hefur einnig stóraukist undanfarin ár. Aukið samræmi og samstarf annars vegar og miðstýring hins vegar er ekki það sama og helst því síður í hendur. Við getum gert betur!Höfundur er grunnskólakennari og að ljúka meistaranámi í mannauðsstjórnun við Háskóla Íslands. Hjördís skipar 4. sæti á lista Framsóknarflokksins í borgarstjórnarskosningunum í vor.Byggt á grein Lynell Hancock Why Are Finland’s Schools Successful? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Forsetinn sem sameinar Björk Baldursdóttir,Ingvi Stefánsson Skoðun Tveir valkostir Ragnheiður Jónsdóttir Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tveir valkostir Ragnheiður Jónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn sem sameinar Björk Baldursdóttir,Ingvi Stefánsson skrifar Skoðun Hvaðan kemur fylgi Katrínar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað viljum við? skrifar Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhlutlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Sjá meira
Árangur Finna í menntun vekur umhugsun annarra þjóða. Í landinu eru 3500 skólar og í þeim starfa 62.000 kennarar. Eingöngu efstu 10% útskrifaðra grunnnema í Háskóla komast að í meistaranámi til kennsluréttinda. Já, þið lásuð rétt, eingöngu hæstu 10% FÁ að fara í kennaranámið. Viljirðu gerast sérkennari í Finnlandi þarftu sem gefur að skilja að bæta við þig námi og er námstíminn því 6 ár en ekki hin hefðbundnu 5 ár. Laun eru í samræmi við menntun og ábyrgð. Finnar eru þeirrar skoðunar að gæði kennaranáms og kennararnir sjálfir séu það sem púðrið eigi að fara í. Markmiðið er að efla þá nemendur eða einstaklinga í skólakerfinu sem viðkvæmir eru fyrir og þannig fá um 30% allra finnskra nemenda sérúrræði og stuðning af einhverju tagi á fyrstu níu árum skólagöngu sinnar. Stefnan er sú að skólarnir séu litlir svo allir kennarar þekki flesta eða alla nemendur. Þannig verður þjónustan og umhverfið persónulegra og nándin meiri. Leikur fær stóran sess í skipulaginu öllu þvert á námsgreinar. Ef kennari lendir í blindgötu með að ná til nemanda síns er markvisst leitað til samkennara við skólann og lausna leitað í sameiningu. Eins sameinast bekkir að hluta til eða að öllu leyti til að styrkja veikleika eða efla heildina. Allt er þetta gert undir stjórn og að frumkvæði kennaranna sjálfra. Þeir ráða för.Endurreisn finnska skólakerfisins Nú eru um 45 ár síðan finnska skólakerfið var endurmetið í kjölfar efnahagslegs hruns og styrjalda á fyrri áratugum síðustu aldar. Til að efla samkeppnishæfi landsins og koma því inn í nútímann og svo framtíðina varð að mennta alla. Þetta snerist fyrst og fremst um það að lifa af í nýju pólitísku umhverfi. Þverpólitísk ákvörðun var tekin og sátt var um það að mennt er máttur og um leið grunnstoðir hvers samfélags. Því skyldi koma á skólakerfi byggðu á jafnrétti og jöfnum tækifærum en ekki samkeppni og miðstýringu.Tölfræðin ekki rétti mælikvarðinn Bandaríkjamenn hafa farið þá leið að etja til samkeppni á menntasviði með gríðarlegum stuðningi fjármálageirans á Wall Street og auðkýfinga á við Bill Gates sem styðja við einkarekna skóla og svokallaða leiguskóla eða “charter schools”. Jafnvel Obama hefur stutt við samkeppnissjónarmið milli skóla með því að gefa þeim tækifæri til frekari fjárúthlutana í gegnum námsárangur og jákvæða tölfræði. Í Finnlandi myndu kennarar fljótt snúast gegn slíku kerfi. Segja þeir, og réttilega svo, að metir þú eingöngu tölfræðina þá missirðu af mannlega þættinum. Við getum öll verið sammála þessu. Eða hvað?Ekki allt upptalið Í Finnlandi er eitt samræmt próf sem allir taka í lok síðasta skólaárs síns í grunnskóla. Skólar eru reknir af skólafólki með þekkingu og reynslu úr skólakerfinu, bæði í skólunum sjálfum og í stjórnsýslunni. Skólar eru fjármagnaðir af hinu opinbera og jafnræðis er gætt. Ganga þeir svo langt að segja jafnrétti vera mikilvægasta orð finnska menntakerfisins. Allir stjórnmálaflokkar frá hægri til vinstri eru samhuga um það. 93% Finna útskrifast úr bók- eða verknámi af einhverju tagi á framhaldsskólastigi. 17,5 prósentustigum fleiri en í Bandaríkjunum. 66% finnskra ungmenna halda áfram í námi og sækja sér frekari menntun og er það hæsta hlutfall innan Evrópusambandsins. Finnar eyða aftur á móti 30% minna fjármagni í hvern nemanda en t.d. Bandaríkjamenn. Hinum mikla árangri af þessum skipulagsbreytingum vissi enginn formlega af fyrr en PISA kom til sögunnar. Þá voru finnskir nemendur hæstir í læsi af 50 löndum. Þremur árum seinna skoruðu þeir einnig hæst í stærðfræði af 57 löndum. Árið 2006 var Finnland einnig efst í náttúrufræði. Árið 2009 voru finnar 6. hæstir í stærðfræði, önnur hæsta þjóðin í náttúrufræði, þriðja hæsta í læsi af yfir milljón nemendum um heim allan. Munurinn á nemendum sem gengur best og verst er hvergi minni en í Finnlandi samkvæmt könnun OECD. Kennarar koma allir frá sama þjálfunargrunni og alls staðar er boðið upp á sömu kennsluna, sömu markmiðin og sömu menntunarmöguleikana. Finnar eru þó ekki montnir af afrekum sínum. PISA er ekki í hávegum höfð og niðurstöðum hennar ekki fagnað þar sem þeir meta hlutverk sitt sem aðstoð við að læra að læra en ekki hvernig á að taka próf. PISA er ekki það sem skólinn snýst um í Finnlandi. Finnskir kennarar eyða minni tíma við borðin sín og minni tíma í kennslustundum en kollegar þeirra í Bandaríkjunum. Kennarar nota aukatímann í að byggja upp og skipuleggja nám og námsefni og meta stöðu nemenda sinna og leita leiða til að koma til móts við ólíkar þarfir þeirra. Útileikur og frímínútur spilar stóran þátt í skóladeginum í öllum veðrum og byrjar skólinn ekki fyrr en við 7 ára aldur. Vilja Finnar meina að engin þörf sé á að flýta námi barna, þau læri betur þegar þau eru tilbúin.Finnsk velferð Í Finnlandi er fæðingarorlofið 3 ár og niðurgreidd daggæsla fyrir foreldra, leikskóli fyrir alla frá 5 ára aldri þar sem áhersla er á leik og samskipti. Ríkið greiðir foreldrum einnig veglegar barnabætur eða um 150 evrur á mánuði fyrir hvert barn fram að 17 ára aldri. 97% allra 6 ára barna fara í leikskóla þar sem formlegt nám hefst að vissu leyti. Skólar útvega nemendum sínum mat og námsgögn og akstursþjónustu sé þess þörf. Heilsugæsla nemenda er fjölskyldum að kostnaðarlausu. Kennari í Finnlandi fylgir bekknum sínum í tvö ár eða lengur og sérstakir bekkir eru fyrir nemendur af erlendu bergi brotnu, þar sem kennslan er í höndum sérfræðinga í fjölþjóðlegri kennslu og með sérstökum stuðningi yfirvalda í formi fjármagns til að kosta sérkennara og aukins bekkjarfjölda (færri nemendur í hópi og því fleiri kennarar). Lynell Hancokc, sem skrifaði þessa grein hér, heimsótti skóla í hverfi þar sem íbúar eiga margir hverjir við vissa félagslega erfiðleika að stríða og þar sem helmingur nemenda átti við námsörðugleika að stríða. Fékk hún þær upplýsingar að auka styrkur færi til skólans upp á 47.000 evrur til að koma til móts við aukið hlutfall nemenda með sérþarfir. Eins og gefur að skilja þurfa sérkennarar aukna menntun á við hinn almenna kennara. Það merkir að sérkennarar kosta meira. Í umræddum skóla í Helsinki er einn kennari eða starfsmaður á hverja sjö nemendur. Af því að kennarar meta sem svo að þess þurfi!Íslenska leiðin Á Íslandi boða stjórnvöld stórsókn í menntamálum. Samninganefnd sveitarfélaga fékk ekki minnisbréfið um það og bauð grunnskólakennurum 3% launahækkun nú á dögunum, sem grunnskólakennarar felldu með miklum meirihluta atkvæða. Miðstýring í skólakerfinu hefur einnig stóraukist undanfarin ár. Aukið samræmi og samstarf annars vegar og miðstýring hins vegar er ekki það sama og helst því síður í hendur. Við getum gert betur!Höfundur er grunnskólakennari og að ljúka meistaranámi í mannauðsstjórnun við Háskóla Íslands. Hjördís skipar 4. sæti á lista Framsóknarflokksins í borgarstjórnarskosningunum í vor.Byggt á grein Lynell Hancock Why Are Finland’s Schools Successful?
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun