Efling heilsugæslunnar Áslaug Birna Ólafsdóttir og Helga Sæunn Sveinbjörnsdóttir skrifar 26. maí 2015 07:00 Innan heilsugæslunnar starfa margar heilbrigðisstéttir sem hafa það sameiginlega markmið að veita skjólstæðingunum góða þjónustu. Má þar nefna hjúkrunarfræðinga, lækna, ljósmæður, sjúkraliða, lífeindafræðinga, sálfræðinga, félagsráðgjafa, iðjuþjálfa og sjúkraþjálfara. Hjúkrunarfræðingar eru í dag fjölmennasta starfsstétt heilsugæslunnar og eru þeir í mikilli nálægð við stóra hópa almennings, t.d. hitta þeir reglubundið öll börn og foreldra þeirra í ungbarnaverndinni og í skólaheilsugæslunni. Þá eru hjúkrunarfræðingar í miklum samskiptum við skjólstæðinga heimahjúkrunar og aðstandendur þeirra. Mikið er rætt um nauðsyn þess að efla heilsugæsluna svo unnt sé að gera heilbrigðisþjónustuna á Íslandi skilvirkari og hagkvæmari. Og að nauðsynlegt sé að heilsugæslan geti veitt meiri og markvissari þjónustu. En hvernig getum við eflt heilsugæsluna? Hvernig getum við bætt aðgengi almennings að heilsugæslunni og veitt þar meiri þjónustu? Embætti landlæknis og Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins stóðu nýlega fyrir málþingi þar sem yfirskriftin var Alþjóðlegir straumar og stefnur í heilsugæslu samtímans. Paul Grundy, læknir í Bandaríkjunum, var með fyrirlestur á málþinginu. Hann er talsmaður nútímalegra starfshátta í heilbrigðisþjónustu á alþjóðavettvangi og hefur verið nefndur guðfaðir sjúklingamiðaðrar heilsugæslu. Hann leggur áherslu á teymisvinnu og að allir fagaðilar nýti menntun sína í botn og vinni ekki verk sem aðrir geta unnið (e. work at the top of your license). Paul Grundy starfar á stofnun sem heitir „The Patient Centered Medical Home“ þar sem eru teymi heilbrigðisstarfsmanna. Þar eru hjúkrunarfræðingar eins konar þjónustustjórar í teymunum; sjá um og halda utan um samskiptin við skjólstæðingana. Einnig er það hjúkrunarfræðingur með framhaldsmenntun sem er yfirmaður á vinnustaðnum. Útkoma þessarar starfsemi er betra aðgengi að þjónustunni, betra heilsufar sjúklinganna og meiri ánægja þeirra með þjónustuna.Endurmetum viðhorf og hefðir Tillögur Pauls Grundy að sjúklingamiðaðri heilsugæslu eru í miklum samhljómi við áherslur Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga (FÍH) frá 2014 um eflingu heilsugæslunnar. Þar kemur fram að það er mat FÍH að til þess að hægt sé að auka hagkvæmni og skilvirkni heilsugæslunnar þurfi hjúkrunarfræðingur að vera sá heilbrigðisstarfsmaður sem skjólstæðingurinn hittir fyrst innan heilsugæslunnar. Skjólstæðingurinn bóki því tíma hjá hjúkrunarfræðingi eða leiti ráða hjá honum í síma áður en önnur og dýrari þjónusta er valin. Er það mat FÍH að efling heilsugæslunnar verði eingöngu gerð með þverfaglegu samstarfi heilbrigðisstétta. Með teymisvinnu heilbrigðisstétta innan heilsugæslunnar má færa til verkefni milli faghópa þannig að þeir sem til heilsugæslunnar leita fái ætíð þjónustu þeirra sem mesta þekkingu hafa á hverju sviði. Í slíkri teymisvinnu felst þá jafnframt að hver og einn fagmaður leiti ráðgjafar og eftir atvikum vísi verkefnum til annarra í teyminu eftir því sem við á. Þannig nýtast fagþekking og fjármunir heilsugæslunnar best. Til þess að auka skilvirknina og hagkvæmni þjónustunnar og til að þekking hjúkrunarfræðinga nýtist sem best telur FÍH nauðsynlegt að heilsugæsluhjúkrunarfræðingar fái leyfi til að ávísa ákveðnum lyfjum og ráðleggja um þau. Yfir 30 ára reynsla er af lyfjaávísunum hjúkrunarfræðinga í löndum eins og Bandaríkjunum, Bretlandi, Ástralíu, Nýja-Sjálandi, Svíþjóð og Írlandi. Rannsóknir hafa sýnt að sjúklingar meta mikils að hjúkrunarfræðingar geti ávísað lyfjum. Þeir telja að með því móti sé þjónustan hraðari og samfelldari, fræðsla og samtal við hjúkrunarfræðinga áhrifaríkt og þeir fái nákvæmar upplýsingar um eigið ástand, meðferðina og lyfin sem þeir fá. Niðurstöður rannsókna hafa einnig sýnt að lyfjaávísun hjúkrunarfræðinga er örugg og meðferðarheldni sjúklinga sé góð. Þá hefur verið bent á aukin þægindi og betra aðgengi sjúklinga að þjónustunni, bæði í þéttbýli og dreifbýli. Góð heilbrigðisþjónusta skiptir okkur öll afar miklu máli. Innan heilsugæslunnar er mikill mannauður af fjölbreyttum hópi starfsmanna. En til þess að heilsugæslan geti verið frábær verðum við stöðugt að endurmeta viðhorf og gamlar hefðir. Við þurfum að vera tilbúin að brjóta upp gamla starfshætti og læra af öðrum það sem vel er gert. Nýtum mannauð heilsugæslunnar til heilla fyrir okkur öll. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Óttasleginn mömmuher og Eurovision Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson skrifar Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað skrifar Skoðun Opið bréf til samgönguráðherra og vegamálastjóra Hópur ferðaþjóna í Dölunum skrifar Skoðun Hugleiðingar ellilífeyrisþega um landsmálin og orkumálin Ingimundur Andrésson skrifar Skoðun Að tilheyra - Fjölmenningarþing Reykjavíkur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson skrifar Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þekking á naloxone nefúða getur bjargað lífi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Sjá meira
Innan heilsugæslunnar starfa margar heilbrigðisstéttir sem hafa það sameiginlega markmið að veita skjólstæðingunum góða þjónustu. Má þar nefna hjúkrunarfræðinga, lækna, ljósmæður, sjúkraliða, lífeindafræðinga, sálfræðinga, félagsráðgjafa, iðjuþjálfa og sjúkraþjálfara. Hjúkrunarfræðingar eru í dag fjölmennasta starfsstétt heilsugæslunnar og eru þeir í mikilli nálægð við stóra hópa almennings, t.d. hitta þeir reglubundið öll börn og foreldra þeirra í ungbarnaverndinni og í skólaheilsugæslunni. Þá eru hjúkrunarfræðingar í miklum samskiptum við skjólstæðinga heimahjúkrunar og aðstandendur þeirra. Mikið er rætt um nauðsyn þess að efla heilsugæsluna svo unnt sé að gera heilbrigðisþjónustuna á Íslandi skilvirkari og hagkvæmari. Og að nauðsynlegt sé að heilsugæslan geti veitt meiri og markvissari þjónustu. En hvernig getum við eflt heilsugæsluna? Hvernig getum við bætt aðgengi almennings að heilsugæslunni og veitt þar meiri þjónustu? Embætti landlæknis og Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins stóðu nýlega fyrir málþingi þar sem yfirskriftin var Alþjóðlegir straumar og stefnur í heilsugæslu samtímans. Paul Grundy, læknir í Bandaríkjunum, var með fyrirlestur á málþinginu. Hann er talsmaður nútímalegra starfshátta í heilbrigðisþjónustu á alþjóðavettvangi og hefur verið nefndur guðfaðir sjúklingamiðaðrar heilsugæslu. Hann leggur áherslu á teymisvinnu og að allir fagaðilar nýti menntun sína í botn og vinni ekki verk sem aðrir geta unnið (e. work at the top of your license). Paul Grundy starfar á stofnun sem heitir „The Patient Centered Medical Home“ þar sem eru teymi heilbrigðisstarfsmanna. Þar eru hjúkrunarfræðingar eins konar þjónustustjórar í teymunum; sjá um og halda utan um samskiptin við skjólstæðingana. Einnig er það hjúkrunarfræðingur með framhaldsmenntun sem er yfirmaður á vinnustaðnum. Útkoma þessarar starfsemi er betra aðgengi að þjónustunni, betra heilsufar sjúklinganna og meiri ánægja þeirra með þjónustuna.Endurmetum viðhorf og hefðir Tillögur Pauls Grundy að sjúklingamiðaðri heilsugæslu eru í miklum samhljómi við áherslur Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga (FÍH) frá 2014 um eflingu heilsugæslunnar. Þar kemur fram að það er mat FÍH að til þess að hægt sé að auka hagkvæmni og skilvirkni heilsugæslunnar þurfi hjúkrunarfræðingur að vera sá heilbrigðisstarfsmaður sem skjólstæðingurinn hittir fyrst innan heilsugæslunnar. Skjólstæðingurinn bóki því tíma hjá hjúkrunarfræðingi eða leiti ráða hjá honum í síma áður en önnur og dýrari þjónusta er valin. Er það mat FÍH að efling heilsugæslunnar verði eingöngu gerð með þverfaglegu samstarfi heilbrigðisstétta. Með teymisvinnu heilbrigðisstétta innan heilsugæslunnar má færa til verkefni milli faghópa þannig að þeir sem til heilsugæslunnar leita fái ætíð þjónustu þeirra sem mesta þekkingu hafa á hverju sviði. Í slíkri teymisvinnu felst þá jafnframt að hver og einn fagmaður leiti ráðgjafar og eftir atvikum vísi verkefnum til annarra í teyminu eftir því sem við á. Þannig nýtast fagþekking og fjármunir heilsugæslunnar best. Til þess að auka skilvirknina og hagkvæmni þjónustunnar og til að þekking hjúkrunarfræðinga nýtist sem best telur FÍH nauðsynlegt að heilsugæsluhjúkrunarfræðingar fái leyfi til að ávísa ákveðnum lyfjum og ráðleggja um þau. Yfir 30 ára reynsla er af lyfjaávísunum hjúkrunarfræðinga í löndum eins og Bandaríkjunum, Bretlandi, Ástralíu, Nýja-Sjálandi, Svíþjóð og Írlandi. Rannsóknir hafa sýnt að sjúklingar meta mikils að hjúkrunarfræðingar geti ávísað lyfjum. Þeir telja að með því móti sé þjónustan hraðari og samfelldari, fræðsla og samtal við hjúkrunarfræðinga áhrifaríkt og þeir fái nákvæmar upplýsingar um eigið ástand, meðferðina og lyfin sem þeir fá. Niðurstöður rannsókna hafa einnig sýnt að lyfjaávísun hjúkrunarfræðinga er örugg og meðferðarheldni sjúklinga sé góð. Þá hefur verið bent á aukin þægindi og betra aðgengi sjúklinga að þjónustunni, bæði í þéttbýli og dreifbýli. Góð heilbrigðisþjónusta skiptir okkur öll afar miklu máli. Innan heilsugæslunnar er mikill mannauður af fjölbreyttum hópi starfsmanna. En til þess að heilsugæslan geti verið frábær verðum við stöðugt að endurmeta viðhorf og gamlar hefðir. Við þurfum að vera tilbúin að brjóta upp gamla starfshætti og læra af öðrum það sem vel er gert. Nýtum mannauð heilsugæslunnar til heilla fyrir okkur öll.
Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar