Er eitthvað að stelpum sem eru skotnar í mér?

Það er særandi og móðgandi að gert sé ráð fyrir að sú stelpa sem verður skotin í mér glími við kynröskun sem er viðurkennd geðröskun innan geðlækninga.“

Þetta segir hin 24 ára Embla Guðrúnar- og Ágústsdóttir sem stundar nám í félags- og kynjafræði við Háskóla Íslands. Embla er hreyfihömluð og segir einkennilegt að fólk geri aldrei ráð fyrir að hún sé á föstu eða langi til þess, hvort hana langi í barn eða börn. „Eðlilegar spurningar sem vinkonur mínar á sama aldri eru iðulega spurðar út í.“

Hlýtur að vera pervert

Embla er búin að fá nóg af því hvernig litið er á fatlað fólk, hvernig komið er fram við það og hvernig viðmótið virðist lítið breytast þrátt fyrir þá umfjöllun sem á sér stað. „Það er hvorki þægilegt fyrir mig né þær stelpur sem ég á stefnumót við, að vita til þess að það sé viðurkennt að það hljóti eitthvað að vera að þeim, fyrst þær laðist að mér.“

Embla segir þó skipta máli í hvora áttina málið snýr. „Ef ófötluð kona er með fötluðum manni, finnst mörgum hún vera góð og kjörkuð. Þessi kona fær klapp á bakið. Ef ófatlaður maður er hins vegar með fatlaðri konu, hlýtur eitthvað að vera að honum. Hann getur ekki mögulega elskað og virt manneskjuna sem hann er með, hann er pervert.“

Ekki litið á fatlaða sem kynverur

Á dögunum hélt Embla fyrirlestur í Háskóla Íslands um samspil kyns og fræðslu og þá upplifun hennar að fá í raun ekki að vera kyn. „Fólki lítur ekki á fatlað fólk sem kynverur og gerir ekki ráð fyrir að við séum það. Það er ergjandi. „Það er litið á mig og komið fram við mig eins og ég sé þriggja ára.

Fólk spyr manneskjuna með mér hvort eða hvað ég vilji, frekar en að spyrja mig sjálfa. Þá finnst fólki ekkert að því að snerta mig, snerta hárið á mér og klappa mér á bakið. Þetta er eitthvað sem það myndi aldrei gera við aðra ófatlaða manneskju, nema hún sé þá þriggja ára.“ Þá segir Embla einkennilegt að ófötluðum finnst þeir þurfa að hrósa fötluðum í tíma og ótíma.

„Það er alltaf verið að segja við mig, og það á mjög barnslegan hátt, að ég sé svo fín og mikið krútt svo ekki sé talað um hvað ég sé dugleg. Orðið dugleg hefur í dag enga merkingu fyrir mér því ég er sögð dugleg fyrir það eitt að kaupa í matinn.“

Vinkonunum hrósað fyrir að umgangast hana

Embla segir ekki vandamálið vera að fólk vilji ekki fötluðum vel. Það kann þó illa að umgangast fatlaða og segir hún til að mynda sárt þegar sussað er á barn sem spyr foreldri sitt hvers vegna hún gangi skringilega eða hvers vegna einhver sé í hjólastól. „Þegar svona er brugðist við upplifir barnið eitthvað rangt og neikvætt.

Betra væri að segja við barnið að allir séu ekki eins og jafnvel spyrja barnið hvort því finnist hjólastóllinn ekki flottur.“ Það er ljóst að Embla og annað fatlað fólk þarf að takast á við hluti sem aðrir leiða varla hugann að. „Það upplifa til dæmis fáir að vinir þeirra fái sérstakt hrós fyrir að fara með þeim út á lífið. Fólk gerir ráð fyrir að ég hafi ekkert fram að færa og að vinirnir taki mig með af tómri góðmennsku. Þetta pirrar.“

Betra í útlöndum

Embla segist finna mun minna fyrir því að vera fötluð þegar hún er erlendis, til að mynda í Svíþjóð. „Þar eru menn einfaldlega komnir mun lengra en hér heima. Þar er fólk mun sýnilegra. Það vinnur í bönkum, á veitingahúsum o.s.frv. Þetta sérðu ekki hér heima.“

Hún segist þó vongóð um að viðhorf fólks og framkoma þess í garð fatlaðra breytist í náinni framtíð. „Hún þarf að gera það og hlakka ég mikið til þess dags þegar enginn tekur sérstaklega eftir mér þó ég sé aðeins öðruvísi,“ segir Embla.

Nánar verður spjallað við Emblu í Íslandi í dag í kvöld sem hefst klukkan 18.55.