Um alhæfingar um íslam og kristindóm Bjarni Randver Sigurvinsson skrifar 1. ágúst 2014 07:00 Málefnaleg umræða um hvað múslimar eiga sameiginlegt með kristnum og hvað þá greinir á um í trúarefnum er af hinu góða. Alhæfingar um menningarhefðir trúarbragða í öllum sínum fjölbreytilegu birtingarmyndum geta þó reynst vandasamar. Grein eftir Stefán Karlsson birtist í blaðinu 28. júlí þar sem skýr greinarmunur er gerður á guðsmynd kristindóms og íslams. Að mati Stefáns einkennist guðsmynd íslams af kærleikssnauðri lögmálshyggju sem leiðir sjálfkrafa af sér guðræðislegt stjórnfyrirkomulag íslamista en guðsmynd kristindóms er kærleikur. Taka má undir gagnrýni Stefáns á guðræði og guðsmynd kærleikssnauðrar lögmálshyggju en alhæfingar hans um íslam geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir kristindóms og alhæfingar hans um kristindóm geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir íslams. Stefán virðist aðeins ræða um kristindóm út frá einni birtingarmynd hans, frjálslyndri lúterskri þjóðkirkju.Margvíslegar guðsmyndir Þó svo að eingyðistrú sé meginatriði í helstu ritum Biblíunnar eru guðsmyndirnar þar margvíslegar. Sömu sögu er að segja af hinum ýmsu greinum kristindóms, þær túlka hlutina hver með sínum hætti innan sinnar hefðar. Í forútvalningarkenningu kalvínismans, svo dæmi sé tekið, má finna hliðstæðu við þann almáttuga lögmálsguð sem Stefán lýsir sem íslömskum og er sagður æðsti löggjafinn sem gefur ströng fyrirmæli um hvernig haga beri lífinu. Samkvæmt henni hefur Guð fyrir fram ákveðið hverjir verða hólpnir og hverjir glatast og getur enginn haft þar áhrif. Aðeins vinnusemi, meinlæti og guðrækni geta bent til velþóknunar Guðs. Í íslam getur Guð allt eins verið kærleikur eins og í kristindómi. Á það er lögð áhersla í gegnum allan Kóraninn að Guð sé náðugur og miskunnsamur og vilji umfram allt fyrirgefa. Mannslífið sé svo dýrmætt að hver sem bjargi einu skuli vera svo metinn sem hann hafi bjargað gjörvöllu mannkyni. Stefán heldur því fram að ólíkt kristindómi leggi íslam mikið upp úr ytri hegðun og reglum en í raun er enginn skortur á slíkum stefnum innan kristindóms. Það er samt rétt að múslimar andmæla seint siðferðiskröfum sem þeir telja guðlega tilskipun og finna má texta í Kóraninum sem reynst geta vandamál eftir því hvernig þeir eru túlkaðir. Meðal þeirra siðferðisgilda sem kristindómurinn hefur gert að sínum eru boð Jesú Krists um að elska beri náungann eins og sjálfan sig og koma beri fram við aðra eins og maður vill að komið sé fram við mann sjálfan. Undir þetta eiga múslimar að geta tekið enda viðurkenna þeir Jesúm sem spámann og leggja sjálfir áherslu á að í Kóraninum kjósi Guð ávallt fremur að fyrirgefa en refsa. Stefán gengur út frá því að í kristindómi séu trúarbrögð og stjórnmál aðgreind enda varði trú ekki efnisheiminn. Samt hefur það sjónarmið lengi haft vægi innan trúarbragðafræða að trúarbrögð séu í senn félagsleg og pólitísk, enda snúist þau um líf manna og siðræna einingu samfélagsins. Út frá slíkum forsendum er aðgreining trúar og trúarbragða frá veraldlegum efnisheimi mýta.Misheilbrigðar birtingarmyndir Pólitískar birtingarmyndir trúarbragða geta þó reynst misheilbrigðar. Guðræði er óheilbrigt vegna þess að það getur aldrei orðið annað en alræðissinnað mannræði og ígildi guðdóms eins og Stefán bendir réttilega á. Íslamistar eru samt ekki einir um að hafa reynt að koma á guðræði. Það hafa ýmsar kristnar hreyfingar líka reynt, m.a. í siðbreytingunni. Það sem raunverulega aðgreinir þessi trúarbrögð er túlkun þeirra á því með hvaða hætti Guð hafi mætt manninum í Jesú Kristi. Í táknfræði postullegs kristindóms eins og hún birtist hjá helstu kirkjudeildunum er áherslan á guðdóm Jesú, fagnaðarerindið, krossinn og upprisuna. Fyrir múslimum er Jesús hins vegar aðeins spámaður. Í kristinni trú er Jesús sjálft orð Guðs en ritsafn Biblíunnar í öllum sínum bókmenntalega fjölbreytileika er mannaverk. Í íslam er Kóraninn sjálft orð Guðs. Það gildir þó hið sama um þessi og öll önnur helgirit, þau þarf að túlka og þar er enginn skortur á álitaefnum og ágreiningsefnum. Hófsamir geta hæglega vísað í þau máli sínu til stuðnings um ágæti sinnar trúar og öfgamenn líka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Sjá meira
Málefnaleg umræða um hvað múslimar eiga sameiginlegt með kristnum og hvað þá greinir á um í trúarefnum er af hinu góða. Alhæfingar um menningarhefðir trúarbragða í öllum sínum fjölbreytilegu birtingarmyndum geta þó reynst vandasamar. Grein eftir Stefán Karlsson birtist í blaðinu 28. júlí þar sem skýr greinarmunur er gerður á guðsmynd kristindóms og íslams. Að mati Stefáns einkennist guðsmynd íslams af kærleikssnauðri lögmálshyggju sem leiðir sjálfkrafa af sér guðræðislegt stjórnfyrirkomulag íslamista en guðsmynd kristindóms er kærleikur. Taka má undir gagnrýni Stefáns á guðræði og guðsmynd kærleikssnauðrar lögmálshyggju en alhæfingar hans um íslam geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir kristindóms og alhæfingar hans um kristindóm geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir íslams. Stefán virðist aðeins ræða um kristindóm út frá einni birtingarmynd hans, frjálslyndri lúterskri þjóðkirkju.Margvíslegar guðsmyndir Þó svo að eingyðistrú sé meginatriði í helstu ritum Biblíunnar eru guðsmyndirnar þar margvíslegar. Sömu sögu er að segja af hinum ýmsu greinum kristindóms, þær túlka hlutina hver með sínum hætti innan sinnar hefðar. Í forútvalningarkenningu kalvínismans, svo dæmi sé tekið, má finna hliðstæðu við þann almáttuga lögmálsguð sem Stefán lýsir sem íslömskum og er sagður æðsti löggjafinn sem gefur ströng fyrirmæli um hvernig haga beri lífinu. Samkvæmt henni hefur Guð fyrir fram ákveðið hverjir verða hólpnir og hverjir glatast og getur enginn haft þar áhrif. Aðeins vinnusemi, meinlæti og guðrækni geta bent til velþóknunar Guðs. Í íslam getur Guð allt eins verið kærleikur eins og í kristindómi. Á það er lögð áhersla í gegnum allan Kóraninn að Guð sé náðugur og miskunnsamur og vilji umfram allt fyrirgefa. Mannslífið sé svo dýrmætt að hver sem bjargi einu skuli vera svo metinn sem hann hafi bjargað gjörvöllu mannkyni. Stefán heldur því fram að ólíkt kristindómi leggi íslam mikið upp úr ytri hegðun og reglum en í raun er enginn skortur á slíkum stefnum innan kristindóms. Það er samt rétt að múslimar andmæla seint siðferðiskröfum sem þeir telja guðlega tilskipun og finna má texta í Kóraninum sem reynst geta vandamál eftir því hvernig þeir eru túlkaðir. Meðal þeirra siðferðisgilda sem kristindómurinn hefur gert að sínum eru boð Jesú Krists um að elska beri náungann eins og sjálfan sig og koma beri fram við aðra eins og maður vill að komið sé fram við mann sjálfan. Undir þetta eiga múslimar að geta tekið enda viðurkenna þeir Jesúm sem spámann og leggja sjálfir áherslu á að í Kóraninum kjósi Guð ávallt fremur að fyrirgefa en refsa. Stefán gengur út frá því að í kristindómi séu trúarbrögð og stjórnmál aðgreind enda varði trú ekki efnisheiminn. Samt hefur það sjónarmið lengi haft vægi innan trúarbragðafræða að trúarbrögð séu í senn félagsleg og pólitísk, enda snúist þau um líf manna og siðræna einingu samfélagsins. Út frá slíkum forsendum er aðgreining trúar og trúarbragða frá veraldlegum efnisheimi mýta.Misheilbrigðar birtingarmyndir Pólitískar birtingarmyndir trúarbragða geta þó reynst misheilbrigðar. Guðræði er óheilbrigt vegna þess að það getur aldrei orðið annað en alræðissinnað mannræði og ígildi guðdóms eins og Stefán bendir réttilega á. Íslamistar eru samt ekki einir um að hafa reynt að koma á guðræði. Það hafa ýmsar kristnar hreyfingar líka reynt, m.a. í siðbreytingunni. Það sem raunverulega aðgreinir þessi trúarbrögð er túlkun þeirra á því með hvaða hætti Guð hafi mætt manninum í Jesú Kristi. Í táknfræði postullegs kristindóms eins og hún birtist hjá helstu kirkjudeildunum er áherslan á guðdóm Jesú, fagnaðarerindið, krossinn og upprisuna. Fyrir múslimum er Jesús hins vegar aðeins spámaður. Í kristinni trú er Jesús sjálft orð Guðs en ritsafn Biblíunnar í öllum sínum bókmenntalega fjölbreytileika er mannaverk. Í íslam er Kóraninn sjálft orð Guðs. Það gildir þó hið sama um þessi og öll önnur helgirit, þau þarf að túlka og þar er enginn skortur á álitaefnum og ágreiningsefnum. Hófsamir geta hæglega vísað í þau máli sínu til stuðnings um ágæti sinnar trúar og öfgamenn líka.
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun