Um alhæfingar um íslam og kristindóm Bjarni Randver Sigurvinsson skrifar 1. ágúst 2014 07:00 Málefnaleg umræða um hvað múslimar eiga sameiginlegt með kristnum og hvað þá greinir á um í trúarefnum er af hinu góða. Alhæfingar um menningarhefðir trúarbragða í öllum sínum fjölbreytilegu birtingarmyndum geta þó reynst vandasamar. Grein eftir Stefán Karlsson birtist í blaðinu 28. júlí þar sem skýr greinarmunur er gerður á guðsmynd kristindóms og íslams. Að mati Stefáns einkennist guðsmynd íslams af kærleikssnauðri lögmálshyggju sem leiðir sjálfkrafa af sér guðræðislegt stjórnfyrirkomulag íslamista en guðsmynd kristindóms er kærleikur. Taka má undir gagnrýni Stefáns á guðræði og guðsmynd kærleikssnauðrar lögmálshyggju en alhæfingar hans um íslam geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir kristindóms og alhæfingar hans um kristindóm geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir íslams. Stefán virðist aðeins ræða um kristindóm út frá einni birtingarmynd hans, frjálslyndri lúterskri þjóðkirkju.Margvíslegar guðsmyndir Þó svo að eingyðistrú sé meginatriði í helstu ritum Biblíunnar eru guðsmyndirnar þar margvíslegar. Sömu sögu er að segja af hinum ýmsu greinum kristindóms, þær túlka hlutina hver með sínum hætti innan sinnar hefðar. Í forútvalningarkenningu kalvínismans, svo dæmi sé tekið, má finna hliðstæðu við þann almáttuga lögmálsguð sem Stefán lýsir sem íslömskum og er sagður æðsti löggjafinn sem gefur ströng fyrirmæli um hvernig haga beri lífinu. Samkvæmt henni hefur Guð fyrir fram ákveðið hverjir verða hólpnir og hverjir glatast og getur enginn haft þar áhrif. Aðeins vinnusemi, meinlæti og guðrækni geta bent til velþóknunar Guðs. Í íslam getur Guð allt eins verið kærleikur eins og í kristindómi. Á það er lögð áhersla í gegnum allan Kóraninn að Guð sé náðugur og miskunnsamur og vilji umfram allt fyrirgefa. Mannslífið sé svo dýrmætt að hver sem bjargi einu skuli vera svo metinn sem hann hafi bjargað gjörvöllu mannkyni. Stefán heldur því fram að ólíkt kristindómi leggi íslam mikið upp úr ytri hegðun og reglum en í raun er enginn skortur á slíkum stefnum innan kristindóms. Það er samt rétt að múslimar andmæla seint siðferðiskröfum sem þeir telja guðlega tilskipun og finna má texta í Kóraninum sem reynst geta vandamál eftir því hvernig þeir eru túlkaðir. Meðal þeirra siðferðisgilda sem kristindómurinn hefur gert að sínum eru boð Jesú Krists um að elska beri náungann eins og sjálfan sig og koma beri fram við aðra eins og maður vill að komið sé fram við mann sjálfan. Undir þetta eiga múslimar að geta tekið enda viðurkenna þeir Jesúm sem spámann og leggja sjálfir áherslu á að í Kóraninum kjósi Guð ávallt fremur að fyrirgefa en refsa. Stefán gengur út frá því að í kristindómi séu trúarbrögð og stjórnmál aðgreind enda varði trú ekki efnisheiminn. Samt hefur það sjónarmið lengi haft vægi innan trúarbragðafræða að trúarbrögð séu í senn félagsleg og pólitísk, enda snúist þau um líf manna og siðræna einingu samfélagsins. Út frá slíkum forsendum er aðgreining trúar og trúarbragða frá veraldlegum efnisheimi mýta.Misheilbrigðar birtingarmyndir Pólitískar birtingarmyndir trúarbragða geta þó reynst misheilbrigðar. Guðræði er óheilbrigt vegna þess að það getur aldrei orðið annað en alræðissinnað mannræði og ígildi guðdóms eins og Stefán bendir réttilega á. Íslamistar eru samt ekki einir um að hafa reynt að koma á guðræði. Það hafa ýmsar kristnar hreyfingar líka reynt, m.a. í siðbreytingunni. Það sem raunverulega aðgreinir þessi trúarbrögð er túlkun þeirra á því með hvaða hætti Guð hafi mætt manninum í Jesú Kristi. Í táknfræði postullegs kristindóms eins og hún birtist hjá helstu kirkjudeildunum er áherslan á guðdóm Jesú, fagnaðarerindið, krossinn og upprisuna. Fyrir múslimum er Jesús hins vegar aðeins spámaður. Í kristinni trú er Jesús sjálft orð Guðs en ritsafn Biblíunnar í öllum sínum bókmenntalega fjölbreytileika er mannaverk. Í íslam er Kóraninn sjálft orð Guðs. Það gildir þó hið sama um þessi og öll önnur helgirit, þau þarf að túlka og þar er enginn skortur á álitaefnum og ágreiningsefnum. Hófsamir geta hæglega vísað í þau máli sínu til stuðnings um ágæti sinnar trúar og öfgamenn líka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Málefnaleg umræða um hvað múslimar eiga sameiginlegt með kristnum og hvað þá greinir á um í trúarefnum er af hinu góða. Alhæfingar um menningarhefðir trúarbragða í öllum sínum fjölbreytilegu birtingarmyndum geta þó reynst vandasamar. Grein eftir Stefán Karlsson birtist í blaðinu 28. júlí þar sem skýr greinarmunur er gerður á guðsmynd kristindóms og íslams. Að mati Stefáns einkennist guðsmynd íslams af kærleikssnauðri lögmálshyggju sem leiðir sjálfkrafa af sér guðræðislegt stjórnfyrirkomulag íslamista en guðsmynd kristindóms er kærleikur. Taka má undir gagnrýni Stefáns á guðræði og guðsmynd kærleikssnauðrar lögmálshyggju en alhæfingar hans um íslam geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir kristindóms og alhæfingar hans um kristindóm geta allt eins átt við um ýmsar birtingarmyndir íslams. Stefán virðist aðeins ræða um kristindóm út frá einni birtingarmynd hans, frjálslyndri lúterskri þjóðkirkju.Margvíslegar guðsmyndir Þó svo að eingyðistrú sé meginatriði í helstu ritum Biblíunnar eru guðsmyndirnar þar margvíslegar. Sömu sögu er að segja af hinum ýmsu greinum kristindóms, þær túlka hlutina hver með sínum hætti innan sinnar hefðar. Í forútvalningarkenningu kalvínismans, svo dæmi sé tekið, má finna hliðstæðu við þann almáttuga lögmálsguð sem Stefán lýsir sem íslömskum og er sagður æðsti löggjafinn sem gefur ströng fyrirmæli um hvernig haga beri lífinu. Samkvæmt henni hefur Guð fyrir fram ákveðið hverjir verða hólpnir og hverjir glatast og getur enginn haft þar áhrif. Aðeins vinnusemi, meinlæti og guðrækni geta bent til velþóknunar Guðs. Í íslam getur Guð allt eins verið kærleikur eins og í kristindómi. Á það er lögð áhersla í gegnum allan Kóraninn að Guð sé náðugur og miskunnsamur og vilji umfram allt fyrirgefa. Mannslífið sé svo dýrmætt að hver sem bjargi einu skuli vera svo metinn sem hann hafi bjargað gjörvöllu mannkyni. Stefán heldur því fram að ólíkt kristindómi leggi íslam mikið upp úr ytri hegðun og reglum en í raun er enginn skortur á slíkum stefnum innan kristindóms. Það er samt rétt að múslimar andmæla seint siðferðiskröfum sem þeir telja guðlega tilskipun og finna má texta í Kóraninum sem reynst geta vandamál eftir því hvernig þeir eru túlkaðir. Meðal þeirra siðferðisgilda sem kristindómurinn hefur gert að sínum eru boð Jesú Krists um að elska beri náungann eins og sjálfan sig og koma beri fram við aðra eins og maður vill að komið sé fram við mann sjálfan. Undir þetta eiga múslimar að geta tekið enda viðurkenna þeir Jesúm sem spámann og leggja sjálfir áherslu á að í Kóraninum kjósi Guð ávallt fremur að fyrirgefa en refsa. Stefán gengur út frá því að í kristindómi séu trúarbrögð og stjórnmál aðgreind enda varði trú ekki efnisheiminn. Samt hefur það sjónarmið lengi haft vægi innan trúarbragðafræða að trúarbrögð séu í senn félagsleg og pólitísk, enda snúist þau um líf manna og siðræna einingu samfélagsins. Út frá slíkum forsendum er aðgreining trúar og trúarbragða frá veraldlegum efnisheimi mýta.Misheilbrigðar birtingarmyndir Pólitískar birtingarmyndir trúarbragða geta þó reynst misheilbrigðar. Guðræði er óheilbrigt vegna þess að það getur aldrei orðið annað en alræðissinnað mannræði og ígildi guðdóms eins og Stefán bendir réttilega á. Íslamistar eru samt ekki einir um að hafa reynt að koma á guðræði. Það hafa ýmsar kristnar hreyfingar líka reynt, m.a. í siðbreytingunni. Það sem raunverulega aðgreinir þessi trúarbrögð er túlkun þeirra á því með hvaða hætti Guð hafi mætt manninum í Jesú Kristi. Í táknfræði postullegs kristindóms eins og hún birtist hjá helstu kirkjudeildunum er áherslan á guðdóm Jesú, fagnaðarerindið, krossinn og upprisuna. Fyrir múslimum er Jesús hins vegar aðeins spámaður. Í kristinni trú er Jesús sjálft orð Guðs en ritsafn Biblíunnar í öllum sínum bókmenntalega fjölbreytileika er mannaverk. Í íslam er Kóraninn sjálft orð Guðs. Það gildir þó hið sama um þessi og öll önnur helgirit, þau þarf að túlka og þar er enginn skortur á álitaefnum og ágreiningsefnum. Hófsamir geta hæglega vísað í þau máli sínu til stuðnings um ágæti sinnar trúar og öfgamenn líka.