„Rangfærslur“ – þegar bjálkinn í eigin auga byrgir mönnum sýn Ingunn Björnsdóttir skrifar 29. september 2014 13:00 „Rangfærslur „ er orð sem virðist njóta vaxandi vinsælda hjá yfirmönnum og millistjórnendum opinberra stofnana sem sýsla með heilbrigðismál/lyfjamál. Hér verða rakin tvö nýleg, athyglisverð dæmi um þetta. Þau eiga það sammerkt að lesandinn verður sjálfur að reyna að ráða í hvað meintar rangfærslur snúast um. Fyrra dæmið kom til í umfjöllun um beiðni um gæðaúttektargögn vegna lyfjagagnagrunns, hið síðara vegna eftirritunarskyldu á tramadól, lyf sem á tæplega 10 ára tímabili kom við sögu í a.m.k. 37 lyfjatengdum dauðsföllum. Blaðamaður á Morgunblaðinu skrifaði frétt 19. júní í sumar, undir yfirskriftinni „Hindrar aðgengi að gögnum“, þar sem meðal annars kom fram að margítrekaðar tilraunir í nærri hálft annað ár til að fá rafræn gögn á óendurskrifanlegum geisladiski höfðu ekki borið árangur. Embætti landlæknis hefur enn ekki afhent umbeðin gögn, en hins vegar fjallað um Morgunblaðsfréttina, og þar notað orðið „rangfærslur“ um þá staðreynd að umbeðin gögn hafa enn ekki verið afhent, með vísan í að gögnin hafi í langan tíma verið tilbúin til afhendingar. Rétt er að gögnin hafa lengi verið tilbúin til afhendingar, því að það voru þau strax laust fyrir áramót 2012 /2013. Embættið hefur hins vegar enn ekki verið tilbúið að afhenda þau eins og þau liggja fyrir. Ekki er því allskostar ljóst hvað átt er við með orðinu „rangfærslur“ þarna. Nýtt tilbrigði við svona notkun á orðinu „rangfærslur“ kemur svo fyrir í óánægju landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar með gagnrýni Ólafs Adolfssonar á þá ákvörðun stofnananna að gera lyfið tramadól eftirritunarskylt.* Í umfjöllun landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar kemur sem sé ekki fram í hverju meintar rangfærslur Ólafs felist. Í staðinn er fjallað ítarlega um af hverju nauðsynlegt hafi þótt að gera lyfið eftirritunarskylt. Þeir sem vildu fræðast nánar um málið hafa ef til vill hnotið um aðra grein frá Lyfjastofnun, birta degi seinna. Þar kemur orðið „rangfærslur“ reyndar ekki fyrir. Hins vegar er talað um að nauðsynlegt sé að leiðrétta þá umsögn Ólafs að 2 lyfjafræðingar í fullu starfi sinni yfirferð eftirritunarskyldra lyfseðla hjá Lyfjastofnun. Við lestur greinar Ólafs sést að hann minnist ekkert á lyfjafræðinga, heldur talar um stöðugildi, sem geta sem hægast verið skipuð einhverjum öðrum starfskröftum en lyfjafræðinum. Millistjórnanda hjá Lyfjastofnun verða því á, daginn eftir grein forstjóra og landlæknis, þær rangfærslur að gera Ólafi upp orð við framsetningu talna sem ekki ber saman við Ólafs tölur, sem þó eru hafðar eftir Lyfjastofnun. Þar sem gagnrýni Ólafs virðist snerta auman blett hjá báðum stofnunum, má varpa þeirri spurningu til lesenda, hvort sé áhrifaríkara til að stemma stigu við notkun tramadols: að gera það eftirritunarskylt þannig að: a) skriffinnska í apótekunum margfaldist, b) sjúklingurinn verði fyrir smávægilegum óþægindum af lengri bið og kvittun fyrir móttöku, en c) læknirinn verði harla lítið var við breytinguna, eða að taka á þeim læknum sem ávísa þessum lyfjum of frjálslega, með: a) ráðgjöf, b) eftirliti ef ráðgjöfin hrekkur ekki til, og c) aðgerðum til að hefta ávísanagleði læknanna ef ráðgjöf og eftirlit hafa ekkert að segja. Síðarnefndi kosturinn hefur gefist vel til að leiðrétta ýmsar brotalamir á ávísanavenjum í nágrannalöndunum, en lítið verið notaður á Íslandi. Getur verið að takmarkað bolmagn landlæknis til að leiða kollega sína á rétta braut í lyfjaávísunum valdi svo sorglegum varnarviðbrögðum? Hvað veldur því að Lyfjastofnun velur að taka undir svo hæpinn söng? Er „rangfærslur“ orð sem ríkisstarfsmenn grípa til þegar þeir eiga vondan málstað að verja? *Greinar Ólafs má finna á http://www.lfi.is undir „Lyfjafræðingafélagið“ og þar undir „Tímarit um lyfjafræði“ í 1. tölublaði 2013, bls. 30 og 1. tölublaði 2014, bls. 38 og 39, en svar Lyfjastofnunar og svör forstjórans og landlæknis eru í 2. tölublaði 2014 á bls. 34 og 35.Grein landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar er birt í Tímariti um lyfjafræði, nýjasta tölublaðinu en kom líka inn á vef Lyfjastofnunar 22. september og grein millistjórnandans kom inn þann 23. september. Greinin frá landlækni og forstjóra Lyfjastofnunar vegna skrifa Ólafs Adolfssonar kom á vef landlæknis 19. september en greinin vegna skrifa blaðamanns Morgunblaðsins kom á vef landlæknis 26. júní. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
„Rangfærslur „ er orð sem virðist njóta vaxandi vinsælda hjá yfirmönnum og millistjórnendum opinberra stofnana sem sýsla með heilbrigðismál/lyfjamál. Hér verða rakin tvö nýleg, athyglisverð dæmi um þetta. Þau eiga það sammerkt að lesandinn verður sjálfur að reyna að ráða í hvað meintar rangfærslur snúast um. Fyrra dæmið kom til í umfjöllun um beiðni um gæðaúttektargögn vegna lyfjagagnagrunns, hið síðara vegna eftirritunarskyldu á tramadól, lyf sem á tæplega 10 ára tímabili kom við sögu í a.m.k. 37 lyfjatengdum dauðsföllum. Blaðamaður á Morgunblaðinu skrifaði frétt 19. júní í sumar, undir yfirskriftinni „Hindrar aðgengi að gögnum“, þar sem meðal annars kom fram að margítrekaðar tilraunir í nærri hálft annað ár til að fá rafræn gögn á óendurskrifanlegum geisladiski höfðu ekki borið árangur. Embætti landlæknis hefur enn ekki afhent umbeðin gögn, en hins vegar fjallað um Morgunblaðsfréttina, og þar notað orðið „rangfærslur“ um þá staðreynd að umbeðin gögn hafa enn ekki verið afhent, með vísan í að gögnin hafi í langan tíma verið tilbúin til afhendingar. Rétt er að gögnin hafa lengi verið tilbúin til afhendingar, því að það voru þau strax laust fyrir áramót 2012 /2013. Embættið hefur hins vegar enn ekki verið tilbúið að afhenda þau eins og þau liggja fyrir. Ekki er því allskostar ljóst hvað átt er við með orðinu „rangfærslur“ þarna. Nýtt tilbrigði við svona notkun á orðinu „rangfærslur“ kemur svo fyrir í óánægju landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar með gagnrýni Ólafs Adolfssonar á þá ákvörðun stofnananna að gera lyfið tramadól eftirritunarskylt.* Í umfjöllun landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar kemur sem sé ekki fram í hverju meintar rangfærslur Ólafs felist. Í staðinn er fjallað ítarlega um af hverju nauðsynlegt hafi þótt að gera lyfið eftirritunarskylt. Þeir sem vildu fræðast nánar um málið hafa ef til vill hnotið um aðra grein frá Lyfjastofnun, birta degi seinna. Þar kemur orðið „rangfærslur“ reyndar ekki fyrir. Hins vegar er talað um að nauðsynlegt sé að leiðrétta þá umsögn Ólafs að 2 lyfjafræðingar í fullu starfi sinni yfirferð eftirritunarskyldra lyfseðla hjá Lyfjastofnun. Við lestur greinar Ólafs sést að hann minnist ekkert á lyfjafræðinga, heldur talar um stöðugildi, sem geta sem hægast verið skipuð einhverjum öðrum starfskröftum en lyfjafræðinum. Millistjórnanda hjá Lyfjastofnun verða því á, daginn eftir grein forstjóra og landlæknis, þær rangfærslur að gera Ólafi upp orð við framsetningu talna sem ekki ber saman við Ólafs tölur, sem þó eru hafðar eftir Lyfjastofnun. Þar sem gagnrýni Ólafs virðist snerta auman blett hjá báðum stofnunum, má varpa þeirri spurningu til lesenda, hvort sé áhrifaríkara til að stemma stigu við notkun tramadols: að gera það eftirritunarskylt þannig að: a) skriffinnska í apótekunum margfaldist, b) sjúklingurinn verði fyrir smávægilegum óþægindum af lengri bið og kvittun fyrir móttöku, en c) læknirinn verði harla lítið var við breytinguna, eða að taka á þeim læknum sem ávísa þessum lyfjum of frjálslega, með: a) ráðgjöf, b) eftirliti ef ráðgjöfin hrekkur ekki til, og c) aðgerðum til að hefta ávísanagleði læknanna ef ráðgjöf og eftirlit hafa ekkert að segja. Síðarnefndi kosturinn hefur gefist vel til að leiðrétta ýmsar brotalamir á ávísanavenjum í nágrannalöndunum, en lítið verið notaður á Íslandi. Getur verið að takmarkað bolmagn landlæknis til að leiða kollega sína á rétta braut í lyfjaávísunum valdi svo sorglegum varnarviðbrögðum? Hvað veldur því að Lyfjastofnun velur að taka undir svo hæpinn söng? Er „rangfærslur“ orð sem ríkisstarfsmenn grípa til þegar þeir eiga vondan málstað að verja? *Greinar Ólafs má finna á http://www.lfi.is undir „Lyfjafræðingafélagið“ og þar undir „Tímarit um lyfjafræði“ í 1. tölublaði 2013, bls. 30 og 1. tölublaði 2014, bls. 38 og 39, en svar Lyfjastofnunar og svör forstjórans og landlæknis eru í 2. tölublaði 2014 á bls. 34 og 35.Grein landlæknis og forstjóra Lyfjastofnunar er birt í Tímariti um lyfjafræði, nýjasta tölublaðinu en kom líka inn á vef Lyfjastofnunar 22. september og grein millistjórnandans kom inn þann 23. september. Greinin frá landlækni og forstjóra Lyfjastofnunar vegna skrifa Ólafs Adolfssonar kom á vef landlæknis 19. september en greinin vegna skrifa blaðamanns Morgunblaðsins kom á vef landlæknis 26. júní.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar