Hugleiðingar í kjölfar Smáþings Páll Harðarson skrifar 4. nóvember 2013 07:00 Á glæsilegu Smáþingi sem haldið var þann 10. október var fjallað um málefni lítilla og meðalstórra fyrirtækja frá ýmsum sjónarhornum. Smáþingið og fréttir í aðdraganda þess hefur vafalítið sannfært flesta um nauðsyn aðgerða til að skapa þessum fyrirtækjum eðlilegt starfsumhverfi. Mikið liggur við, enda gætu þau orðið drifkraftur hagvaxtar á næstu árum ef vel tekst til. Ekki er rætt um neina eina töfralausn, heldur þarf samstillt átak á mörgum sviðum. Í könnun sem gerð var fyrir Smáþing var reynt að leggja mat á þá þætti sem helst standa í vegi fyrir vexti lítilla og meðalstórra fyrirtækja. Að mati þeirra sjálfra eru hár fjármagnskostnaður og skortur á fjármagni meðal helstu hindrana. Við í Kauphöllinni höfum mikið brotið heilann um það hvernig hlutabréfa- og skuldabréfamarkaður gætu nýst þessum fyrirtækjum betur en nú er og þannig ráðist að rót þessa vanda. Nú er það svo að Kauphöllin starfrækir markað sem einkum er sniðinn að litlum og meðalstórum fyrirtækjum. Markaðurinn nefnist First North og er starfræktur til hliðar við Aðalmarkað Kauphallarinnar. Systurkauphallir Kauphallarinnar á Norðurlöndum reka sambærilega markaði og hefur First North markaðurinn í Svíþjóð blómstrað. Það sem af er ári hafa tólf fyrirtæki skráð sig á þann markað, mun fleiri en á Aðalmarkað. Markaðurinn telur um 107 fyrirtæki. Athuganir NASDAQ OMX í Stokkhólmi sýna að fyrirtæki á First North vaxa mun hraðar en almennt gengur og gerist. Fyrirtæki hafa nýtt markaðinn vel til að afla fjármagns til uppbyggingar sem einnig hefur skilað sér svo um munar þegar kemur að atvinnusköpun, en athuganir sýna að starfsmönnum þessara fyrirtækja hefur að jafnaði fjölgað um 36,5% á ári eftir að þau hafa komið inn á markaðinn. Önnur fyrirtæki hafa eflt sig að sama skapi um 1,5% á samanburðartímabilinu. Þessi vöxtur birtist einnig í því að á síðustu árum hafa um 30 fyrirtæki fært sig af sænska First North markaðnum yfir á Aðalmarkaðinn. Markaðurinn er því efnahagslega mikilvægur þegar kemur að atvinnusköpun, nýtist sem uppspretta fjár fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki og er stökkpallur til frekari landvinninga.Betur má ef duga skal Íslenski First North markaðurinn er nánast eins og sá sænski að uppbyggingu. Af hverju hafa lítil og meðalstór íslensk fyrirtæki þá ekki nýtt sér þennan markað sem fjármögnunarkost í neinum mæli? Margt kemur til. Ein ástæða er vafalaust sú að íslensk fyrirtæki eru lítt meðvituð um þennan kost. Í BS ritgerð Þuríðar Guðmundsdóttur við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands kemur fram að innan við þriðjungi stærstu fyrirtækja landsins er kunnugt um þennan markað. Leiða má líkur að því að hlutfallið sé lægra meðal smærri fyrirtækja. Kauphöllin hefur undanfarið ár átt samtal við fjöldamörg fyrirtæki og ráðgjafa um First North markaðinn en betur má ef duga skal. Þá virðist okkur einnig að margir álíti lítil og meðalstór fyrirtæki einfaldlega of lítil til að eiga erindi á markað. Vissulega er það svo að ekki eiga öll fyrirtæki heima á markaði. Það er aftur á móti deginum ljósara að fjöldamörg íslensk fyrirtæki gætu nýtt sér verðbréfamarkað til vaxtar. Til að mynda er dæmigert fyrirtæki sem skráð er á First North markaðinn í Svíþjóð með 400-500 milljónir króna í árstekjur og innan við 20 starfsmenn. Í Svíþjóð hafa einnig ákveðin fjármála- og ráðgjafafyrirtæki sérhæft sig í aðstoð við fyrirtæki sem koma inn á First North markaðinn. Uppbygging á þessum markaði krefst þess að slíkir aðilar séu fyrir hendi í nægum mæli. Vísbendingar eru um að áhugi sé að aukast hérlendis á að þjóna þessum markaði og nú þegar hafa níu aðilar verið samþykktir af Kauphöllinni til að sinna starfi ráðgjafa á íslenska First North markaðnum. Sá þáttur sem nánast allir virðast vera sammála um að standi íslenska First North markaðnum hve mest fyrir þrifum er að lögum samkvæmt telst fjárfesting í fyrirtækjum á First North óskráð eign í bókum lífeyrissjóðanna. Þetta er afar óheppilegt og setur lífeyrissjóðum skorður varðandi fjárfestingar í þessum fyrirtækjum. Lífeyrissjóðirnir eru gríðarlega mikilvægir fjárfestar á verðbréfamarkaði. Eignarhlutdeild þeirra í skráðum fyrirtækjum er um þriðjungur og hærri ef óbeint eignarhald er talið með. Þessi flokkun í bókum lífeyrissjóða er órökrétt þar sem fjárfestar njóta í meginatriðum sömu verndar á First North og á Aðalmarkaði. Til að mynda gilda bæði innherja- og markaðsmisnotkunarákvæði verðbréfaviðskiptalaga um þennan markað til jafns við Aðalmarkaðinn, en sú er ekki raunin á svipuðum mörkuðum í flestum öðrum Evrópulöndum. Auknar heimildir lífeyrissjóða til fjárfestinga á mörkuðum á borð við First North yrði án nokkurs vafa mikil lyftistöng fyrir lítil og meðalstór íslensk fyrirtæki. Aukin þátttaka lífeyrissjóðanna myndi jafnframt laða aðra fjárfesta að markaðnum. Þannig yrði First North betur í stakk búinn til að styðja við vöxt íslensks atvinnulífs og bætt lífskjör. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Á glæsilegu Smáþingi sem haldið var þann 10. október var fjallað um málefni lítilla og meðalstórra fyrirtækja frá ýmsum sjónarhornum. Smáþingið og fréttir í aðdraganda þess hefur vafalítið sannfært flesta um nauðsyn aðgerða til að skapa þessum fyrirtækjum eðlilegt starfsumhverfi. Mikið liggur við, enda gætu þau orðið drifkraftur hagvaxtar á næstu árum ef vel tekst til. Ekki er rætt um neina eina töfralausn, heldur þarf samstillt átak á mörgum sviðum. Í könnun sem gerð var fyrir Smáþing var reynt að leggja mat á þá þætti sem helst standa í vegi fyrir vexti lítilla og meðalstórra fyrirtækja. Að mati þeirra sjálfra eru hár fjármagnskostnaður og skortur á fjármagni meðal helstu hindrana. Við í Kauphöllinni höfum mikið brotið heilann um það hvernig hlutabréfa- og skuldabréfamarkaður gætu nýst þessum fyrirtækjum betur en nú er og þannig ráðist að rót þessa vanda. Nú er það svo að Kauphöllin starfrækir markað sem einkum er sniðinn að litlum og meðalstórum fyrirtækjum. Markaðurinn nefnist First North og er starfræktur til hliðar við Aðalmarkað Kauphallarinnar. Systurkauphallir Kauphallarinnar á Norðurlöndum reka sambærilega markaði og hefur First North markaðurinn í Svíþjóð blómstrað. Það sem af er ári hafa tólf fyrirtæki skráð sig á þann markað, mun fleiri en á Aðalmarkað. Markaðurinn telur um 107 fyrirtæki. Athuganir NASDAQ OMX í Stokkhólmi sýna að fyrirtæki á First North vaxa mun hraðar en almennt gengur og gerist. Fyrirtæki hafa nýtt markaðinn vel til að afla fjármagns til uppbyggingar sem einnig hefur skilað sér svo um munar þegar kemur að atvinnusköpun, en athuganir sýna að starfsmönnum þessara fyrirtækja hefur að jafnaði fjölgað um 36,5% á ári eftir að þau hafa komið inn á markaðinn. Önnur fyrirtæki hafa eflt sig að sama skapi um 1,5% á samanburðartímabilinu. Þessi vöxtur birtist einnig í því að á síðustu árum hafa um 30 fyrirtæki fært sig af sænska First North markaðnum yfir á Aðalmarkaðinn. Markaðurinn er því efnahagslega mikilvægur þegar kemur að atvinnusköpun, nýtist sem uppspretta fjár fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki og er stökkpallur til frekari landvinninga.Betur má ef duga skal Íslenski First North markaðurinn er nánast eins og sá sænski að uppbyggingu. Af hverju hafa lítil og meðalstór íslensk fyrirtæki þá ekki nýtt sér þennan markað sem fjármögnunarkost í neinum mæli? Margt kemur til. Ein ástæða er vafalaust sú að íslensk fyrirtæki eru lítt meðvituð um þennan kost. Í BS ritgerð Þuríðar Guðmundsdóttur við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands kemur fram að innan við þriðjungi stærstu fyrirtækja landsins er kunnugt um þennan markað. Leiða má líkur að því að hlutfallið sé lægra meðal smærri fyrirtækja. Kauphöllin hefur undanfarið ár átt samtal við fjöldamörg fyrirtæki og ráðgjafa um First North markaðinn en betur má ef duga skal. Þá virðist okkur einnig að margir álíti lítil og meðalstór fyrirtæki einfaldlega of lítil til að eiga erindi á markað. Vissulega er það svo að ekki eiga öll fyrirtæki heima á markaði. Það er aftur á móti deginum ljósara að fjöldamörg íslensk fyrirtæki gætu nýtt sér verðbréfamarkað til vaxtar. Til að mynda er dæmigert fyrirtæki sem skráð er á First North markaðinn í Svíþjóð með 400-500 milljónir króna í árstekjur og innan við 20 starfsmenn. Í Svíþjóð hafa einnig ákveðin fjármála- og ráðgjafafyrirtæki sérhæft sig í aðstoð við fyrirtæki sem koma inn á First North markaðinn. Uppbygging á þessum markaði krefst þess að slíkir aðilar séu fyrir hendi í nægum mæli. Vísbendingar eru um að áhugi sé að aukast hérlendis á að þjóna þessum markaði og nú þegar hafa níu aðilar verið samþykktir af Kauphöllinni til að sinna starfi ráðgjafa á íslenska First North markaðnum. Sá þáttur sem nánast allir virðast vera sammála um að standi íslenska First North markaðnum hve mest fyrir þrifum er að lögum samkvæmt telst fjárfesting í fyrirtækjum á First North óskráð eign í bókum lífeyrissjóðanna. Þetta er afar óheppilegt og setur lífeyrissjóðum skorður varðandi fjárfestingar í þessum fyrirtækjum. Lífeyrissjóðirnir eru gríðarlega mikilvægir fjárfestar á verðbréfamarkaði. Eignarhlutdeild þeirra í skráðum fyrirtækjum er um þriðjungur og hærri ef óbeint eignarhald er talið með. Þessi flokkun í bókum lífeyrissjóða er órökrétt þar sem fjárfestar njóta í meginatriðum sömu verndar á First North og á Aðalmarkaði. Til að mynda gilda bæði innherja- og markaðsmisnotkunarákvæði verðbréfaviðskiptalaga um þennan markað til jafns við Aðalmarkaðinn, en sú er ekki raunin á svipuðum mörkuðum í flestum öðrum Evrópulöndum. Auknar heimildir lífeyrissjóða til fjárfestinga á mörkuðum á borð við First North yrði án nokkurs vafa mikil lyftistöng fyrir lítil og meðalstór íslensk fyrirtæki. Aukin þátttaka lífeyrissjóðanna myndi jafnframt laða aðra fjárfesta að markaðnum. Þannig yrði First North betur í stakk búinn til að styðja við vöxt íslensks atvinnulífs og bætt lífskjör.
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar