Einelti og ábyrgð skólastjórnenda Svanhildur María Ólafsdóttir skrifar 10. september 2012 06:00 Skólastjórnendur bera ábyrgð á því að starfsemi skólanna fari að lögum og þar sem einelti meðal barna fer yfirleitt fram í skólanum eða í tengslum við hann þá er ábyrgð þeirra á að takast á við þennan vanda mikil. Stundum fer umræðan fram með þeim hætti að allt sem skólastjórnendur eru að vinna með á þessum vettvangi fellur í skuggann. Því verður hér reynt að varpa ljósi á það starf sem skólastjórnendur, kennarar og starfsmenn skóla vinna til að draga úr einelti. Einelti í skólum hefur verið meira í umræðu manna á meðal síðustu ár og þjóðfélagið allt orðið meðvitaðra um hve afdrifarík áhrif það getur haft á líf einstaklinga eins og því miður dæmin bera með sér. Segja má að menn séu sammála um að einelti feli í sér athöfn eða hegðun sem særir á einhvern hátt þann sem fyrir henni verður. Þá felur einelti í sér endurtekningu og oftast stendur þolandinn höllum fæti gagnvart gerandanum sem er yfirleitt ekki einn að verki heldur eru þeir fleiri saman. Þó svo að flestir hafi einhverja hugmynd um það hvað einelti er, þá getur upplifun nemenda verið mismunandi og löggjafinn hefur ekki sett fram skilgreiningu á einelti í lögum um grunnskóla og ábyrgð skólastjóra. Margt er þó að finna í grunnskólalögunum og nýrri reglugerð um ábyrgð og skyldur, sem snýr að andlegri og félagslegri líðan barna og hefur forvarnargildi gegn einelti. Almennt eru skólastjórar, kennarar og aðrir starfsmenn skóla að vinna eftir þessum þáttum. Fyrst ber að nefna stefnumótandi forvarnaráætlanir sem settar eru fram í hverjum skóla þar sem fram kemur hvernig ætlunin er að koma í veg fyrir einelti og ekki síst hvernig bregðast á við slíkum tilvikum. Margs konar áætlanir hafa verið í gangi en sú algengasta er norsk að uppruna, kennd við Olweus og hefur verið unnið eftir þeirri aðferðafræði í mörgum grunnskólum á Íslandi frá því 2002. Árangurinn hefur verið nokkuð sveiflukenndur enda erfitt að mæla hann og aðferðir til þess mismunandi. Sumir skólar hafa náð ágætum árangri en aðrir standa í stað. En áætlanir ná skammt ef þeim er ekki fylgt eftir og því hlutverki sinna skólastjórnendur, kennarar og starfsfólk af metnaði. Áætlanirnar fela yfirleitt í sér einhvers konar tæki og tól til að koma í veg fyrir og taka á einelti og þarf því að byggja slíkt inn í daglegan skóladag og þá vinnu sem fram fer í skólunum. Það þýðir oft breytta starfshætti, útdeilingu á ýmsum verkþáttum og hvað annað sem hægt er að gera til að dreifa ábyrgð. Að byggja upp skólabrag án eineltis gerist ekki á stuttum tíma. Því þarf að styrkja góðu þættina í skólastarfinu og byrja að vefa inn nýja þætti til að vinna á eineltinu. Athuganir í atvinnulífinu sem snúa að fyrirtækjabrag sýna að það getur tekið allt að 15 árum að festa breytingar í sessi og það sama á við í skólunum. Að skólastjórnandi vinni af heilindum eftir eineltisáætlunum styrkir mjög skólabraginn því þá sjá bæði starfsmenn og nemendur að verið er að vinna af alvöru. Fordæmið hefur mikið að segja til að byggja upp traustan grunn og mikilvægust er vitund og virk þátttaka nemenda og starfsmanna. Eitt af því sem skólastjórnendur vinna að er að gera eineltismál sýnilegri í samfélaginu bæði með því að ræða þessi mál innan veggja skólans en einnig við foreldra og aðra aðila sem að uppeldi barna koma. Má til dæmis nefna að skólastjórnendur hafa reynt að koma á samvinnu við ýmsa aðila eins og íþróttafélög til þess að allir gangi í takt og tekið sé á hlutunum á sama hátt og í samvinnu aðila. Lykilorðið er hér samvinnan um að gera það sem er best fyrir börnin. Því blæs Skólastjórafélag Íslands til ráðstefnu undir yfirskriftinni Unnið gegn einelti – ábyrgð og skyldur, 25. september kl. 13-16 á Grand hótel þar sem ábyrgð og aðgerðir skólastjóra gegn einelti verða til umræðu. Tilgangurinn er að efla málefnalega umfjöllun og styrkja samvinnu allra aðila sem að uppeldi barna koma til að berjast við vágestinn einelti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 19.07.2025 Halldór Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun Óður til opinberra starfsmanna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Enginn skilinn eftir á götunni Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson skrifar Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar Skoðun Málþóf á kostnað ungs fólks Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Við krefjumst sanngirni og aðgerð strax Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar Sjá meira
Skólastjórnendur bera ábyrgð á því að starfsemi skólanna fari að lögum og þar sem einelti meðal barna fer yfirleitt fram í skólanum eða í tengslum við hann þá er ábyrgð þeirra á að takast á við þennan vanda mikil. Stundum fer umræðan fram með þeim hætti að allt sem skólastjórnendur eru að vinna með á þessum vettvangi fellur í skuggann. Því verður hér reynt að varpa ljósi á það starf sem skólastjórnendur, kennarar og starfsmenn skóla vinna til að draga úr einelti. Einelti í skólum hefur verið meira í umræðu manna á meðal síðustu ár og þjóðfélagið allt orðið meðvitaðra um hve afdrifarík áhrif það getur haft á líf einstaklinga eins og því miður dæmin bera með sér. Segja má að menn séu sammála um að einelti feli í sér athöfn eða hegðun sem særir á einhvern hátt þann sem fyrir henni verður. Þá felur einelti í sér endurtekningu og oftast stendur þolandinn höllum fæti gagnvart gerandanum sem er yfirleitt ekki einn að verki heldur eru þeir fleiri saman. Þó svo að flestir hafi einhverja hugmynd um það hvað einelti er, þá getur upplifun nemenda verið mismunandi og löggjafinn hefur ekki sett fram skilgreiningu á einelti í lögum um grunnskóla og ábyrgð skólastjóra. Margt er þó að finna í grunnskólalögunum og nýrri reglugerð um ábyrgð og skyldur, sem snýr að andlegri og félagslegri líðan barna og hefur forvarnargildi gegn einelti. Almennt eru skólastjórar, kennarar og aðrir starfsmenn skóla að vinna eftir þessum þáttum. Fyrst ber að nefna stefnumótandi forvarnaráætlanir sem settar eru fram í hverjum skóla þar sem fram kemur hvernig ætlunin er að koma í veg fyrir einelti og ekki síst hvernig bregðast á við slíkum tilvikum. Margs konar áætlanir hafa verið í gangi en sú algengasta er norsk að uppruna, kennd við Olweus og hefur verið unnið eftir þeirri aðferðafræði í mörgum grunnskólum á Íslandi frá því 2002. Árangurinn hefur verið nokkuð sveiflukenndur enda erfitt að mæla hann og aðferðir til þess mismunandi. Sumir skólar hafa náð ágætum árangri en aðrir standa í stað. En áætlanir ná skammt ef þeim er ekki fylgt eftir og því hlutverki sinna skólastjórnendur, kennarar og starfsfólk af metnaði. Áætlanirnar fela yfirleitt í sér einhvers konar tæki og tól til að koma í veg fyrir og taka á einelti og þarf því að byggja slíkt inn í daglegan skóladag og þá vinnu sem fram fer í skólunum. Það þýðir oft breytta starfshætti, útdeilingu á ýmsum verkþáttum og hvað annað sem hægt er að gera til að dreifa ábyrgð. Að byggja upp skólabrag án eineltis gerist ekki á stuttum tíma. Því þarf að styrkja góðu þættina í skólastarfinu og byrja að vefa inn nýja þætti til að vinna á eineltinu. Athuganir í atvinnulífinu sem snúa að fyrirtækjabrag sýna að það getur tekið allt að 15 árum að festa breytingar í sessi og það sama á við í skólunum. Að skólastjórnandi vinni af heilindum eftir eineltisáætlunum styrkir mjög skólabraginn því þá sjá bæði starfsmenn og nemendur að verið er að vinna af alvöru. Fordæmið hefur mikið að segja til að byggja upp traustan grunn og mikilvægust er vitund og virk þátttaka nemenda og starfsmanna. Eitt af því sem skólastjórnendur vinna að er að gera eineltismál sýnilegri í samfélaginu bæði með því að ræða þessi mál innan veggja skólans en einnig við foreldra og aðra aðila sem að uppeldi barna koma. Má til dæmis nefna að skólastjórnendur hafa reynt að koma á samvinnu við ýmsa aðila eins og íþróttafélög til þess að allir gangi í takt og tekið sé á hlutunum á sama hátt og í samvinnu aðila. Lykilorðið er hér samvinnan um að gera það sem er best fyrir börnin. Því blæs Skólastjórafélag Íslands til ráðstefnu undir yfirskriftinni Unnið gegn einelti – ábyrgð og skyldur, 25. september kl. 13-16 á Grand hótel þar sem ábyrgð og aðgerðir skólastjóra gegn einelti verða til umræðu. Tilgangurinn er að efla málefnalega umfjöllun og styrkja samvinnu allra aðila sem að uppeldi barna koma til að berjast við vágestinn einelti.
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar
Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun