Já við sameiningu Erling Ásgeirsson skrifar 9. október 2012 06:00 Nú þegar aðeins örfáir dagar eru þangað til Garðbæingar og Álftnesingar ganga að kjörborðinu og kjósa um sameiningu þessara tveggja sveitarfélaga er rétt að staldra við og gera sér grein fyrir því hvers vegna þetta svæði, sem landfræðilega er eitt og hið sama, er yfirhöfuð tvö sveitarfélög. Álftaneshreppur hinn forni varð til með hreppaskiptingunni á þjóðveldisöld. Hann náði frá Kúagerði í suðri til Kópavogslækjar í norðri, frá sjávarmáli á Álftanesi í vestri austur um Bláfjöll að sýslumörkum Árnessýslu. Hreppnum var skipt árið 1878. Einhver kann að hugsa sem svo að það hafi verið í fornöld og hafi enga skírskotun til nútímans. En er það svo? Ég átti t.d. afa sem fæddur var 1875 og hefði þess vegna getað verið fæddur í hinum forna hreppi og svo er að sjálfsögðu um marga aðra. Fyrsti hreppurinn sem skipt var uppÁlftaneshreppur hinn forni var fyrsti hreppurinn sem skipt var í tvo hreppa. Þá voru hafnar umræður um að aðskilja Hafnarfjörð frá hreppnum og voru fyrir því gildar ástæður, sérstaklega út frá atvinnusjónarmiðum. Leiddar hafa verið að því líkur að höfðingjarígur hafi mestu ráðið um skiptingu hreppsins eins og hún var framkvæmd. Þar áttu hlut að máli Þórarinn Böðvarsson, prófastur í Görðum, og Grímur Thomsen, bóndi og skáld á Bessastöðum, en með þeim munu hafa verið litlir kærleikar. Báðir voru miklir skörungar og vildu láta að sér kveða. Þórarinn byggði Garðakirkju fyrir eigin reikning og gaf söfnuðinum. Hann lét einnig byggja Flensborgarskólann og gaf Álftaneshreppi hann til minningar um Böðvar, son sinn, sem lést ungur. Grímur starfaði um árabil í utanríkisþjónustu Dana en þegar hann fluttist aftur til Íslands keypti hann Bessastaði af Danakonungi og bjó þar góðu búi. Hann stofnaði þar skóla sem síðar var fluttur að Bjarnarstöðum á Álftanesi. Þegar hreppamörkin voru ákveðin voru sóknirnar látnar ráða og pennastrik dregið yfir nesið þar sem það er mjóst frá Selskarði og um eiðið á Hliðsnesi. Rétt er að geta þess að upplandinu og afréttum var aldrei skipt. Landfræðilega er svæðið frá fjöru til fjalls ein samfella og í nútímanum eðlilegast að það verði ein skipulagsheild. Náin samvinnaAllur almenningur á svæðinu hefur lengst af litið á sig sem eitt samfélag og haft nána samvinnu á mörgum sviðum, ekki síst félagslega og menningarlega. Nægir þar að nefna að gegnum tíðina hafa mörg félög starfað sameiginlega í báðum sveitarfélögum, kirkju- og safnaðarstarf hefur verið samtengt, bæði sveitarfélögin eru aðilar að Fjölbrautaskóla Garðabæjar og munu standa saman að hinu nýja hjúkrunarheimili í Sjálandi. Að framansögðu tel ég einsýnt að segja já við sameiningunni hinn 20. október næstkomandi og slá þar með strik yfir ríg sveitahöfðingjanna sem telja verður að hafi verið undirrót skiptingarinnar á sínum tíma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Halldór 19.07.2025 Halldór Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Enginn skilinn eftir á götunni Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson skrifar Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar Skoðun Málþóf á kostnað ungs fólks Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Við krefjumst sanngirni og aðgerð strax Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Sjá meira
Nú þegar aðeins örfáir dagar eru þangað til Garðbæingar og Álftnesingar ganga að kjörborðinu og kjósa um sameiningu þessara tveggja sveitarfélaga er rétt að staldra við og gera sér grein fyrir því hvers vegna þetta svæði, sem landfræðilega er eitt og hið sama, er yfirhöfuð tvö sveitarfélög. Álftaneshreppur hinn forni varð til með hreppaskiptingunni á þjóðveldisöld. Hann náði frá Kúagerði í suðri til Kópavogslækjar í norðri, frá sjávarmáli á Álftanesi í vestri austur um Bláfjöll að sýslumörkum Árnessýslu. Hreppnum var skipt árið 1878. Einhver kann að hugsa sem svo að það hafi verið í fornöld og hafi enga skírskotun til nútímans. En er það svo? Ég átti t.d. afa sem fæddur var 1875 og hefði þess vegna getað verið fæddur í hinum forna hreppi og svo er að sjálfsögðu um marga aðra. Fyrsti hreppurinn sem skipt var uppÁlftaneshreppur hinn forni var fyrsti hreppurinn sem skipt var í tvo hreppa. Þá voru hafnar umræður um að aðskilja Hafnarfjörð frá hreppnum og voru fyrir því gildar ástæður, sérstaklega út frá atvinnusjónarmiðum. Leiddar hafa verið að því líkur að höfðingjarígur hafi mestu ráðið um skiptingu hreppsins eins og hún var framkvæmd. Þar áttu hlut að máli Þórarinn Böðvarsson, prófastur í Görðum, og Grímur Thomsen, bóndi og skáld á Bessastöðum, en með þeim munu hafa verið litlir kærleikar. Báðir voru miklir skörungar og vildu láta að sér kveða. Þórarinn byggði Garðakirkju fyrir eigin reikning og gaf söfnuðinum. Hann lét einnig byggja Flensborgarskólann og gaf Álftaneshreppi hann til minningar um Böðvar, son sinn, sem lést ungur. Grímur starfaði um árabil í utanríkisþjónustu Dana en þegar hann fluttist aftur til Íslands keypti hann Bessastaði af Danakonungi og bjó þar góðu búi. Hann stofnaði þar skóla sem síðar var fluttur að Bjarnarstöðum á Álftanesi. Þegar hreppamörkin voru ákveðin voru sóknirnar látnar ráða og pennastrik dregið yfir nesið þar sem það er mjóst frá Selskarði og um eiðið á Hliðsnesi. Rétt er að geta þess að upplandinu og afréttum var aldrei skipt. Landfræðilega er svæðið frá fjöru til fjalls ein samfella og í nútímanum eðlilegast að það verði ein skipulagsheild. Náin samvinnaAllur almenningur á svæðinu hefur lengst af litið á sig sem eitt samfélag og haft nána samvinnu á mörgum sviðum, ekki síst félagslega og menningarlega. Nægir þar að nefna að gegnum tíðina hafa mörg félög starfað sameiginlega í báðum sveitarfélögum, kirkju- og safnaðarstarf hefur verið samtengt, bæði sveitarfélögin eru aðilar að Fjölbrautaskóla Garðabæjar og munu standa saman að hinu nýja hjúkrunarheimili í Sjálandi. Að framansögðu tel ég einsýnt að segja já við sameiningunni hinn 20. október næstkomandi og slá þar með strik yfir ríg sveitahöfðingjanna sem telja verður að hafi verið undirrót skiptingarinnar á sínum tíma.
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar
Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun