Um rökstuðning á ríkisábyrgð 23. febrúar 2010 06:00 Í grein í Fréttablaðinu 16. febrúar sl. fór ég þess á leit við Kristin Gunnarsson að hann benti á skýrar og ótvíræðar yfirlýsingar íslenzkra stjórnvalda sem skuldbyndu íslenzka ríkið til að takast á hendur ríkisábyrgð á lágmarkstryggingu innistæðna Icesave-reikninganna, sbr. grein hans í Morgunblaðinu 13. febrúar þar sem hann hélt því fram að íslenzk stjórnvöld hefðu viðurkennt slíka ábyrgð. Kristinn svarar í grein í Fréttablaðinu 20. febrúar sl. og skulu nú rök hans skoðuð.1. Hann tilgreinir fyrst fréttatilkynningu um samkomulag milli Hollands og Íslands 13. október 2008, en á líklega við fréttatilkynningu frá 11. október. - Einnig nefnir hann samkomulag við Evrópusambandið f.h. Hollendinga og Breta 16. nóvember 2008. Þar er átt við svokölluð Brüssel-viðmið. - Skemmst er frá að segja að í engu þessara plagga er nefnd ríkisábyrgð.2. Ef mönnum tækist að túlka texta þessara gagna þannig að með þeim hefðu stjórnvöld gengizt undir ríkisábyrgð færi slíkur gerningur í bága við 40.-41. gr. stjórnarskrárinnar og væri ógildur, enda hefði Bretum og Hollendingum mátt vera það ljóst miðað við allar aðstæður. Reyndar viðurkennir Kristinn hálft í hvoru að það sé „annað mál hvort þær viðurkenningar skuldbinda ríkið." Hann dregur reyndar úr og heldur því fram að svo þurfi ekki að vera. Fjármálaráðherra undirriti kjarasamninga án þess að Alþingi komi þar nærri og þeir taki gildi þó að Alþingi veiti ekki nægu fé til þeirra. Tugmiljarða samning um að reisa og reka tónlistarhús í Reykjavík hafi tveir ráðherrar gert f.h. ríkisins og hann ekki komið fyrir Alþingi. Nú hljóta samningar eins og þessir að vera gerðir á þeirri forsendu að fé verði veitt lögum samkvæmt og samningsaðilar séu í góðri trú um það. Ef slíkt bregzt kynni slíkt að valda ríkinu bótaskyldu vegna vanefnda. Annars er Kristinn með þessu að skírskota til gersamlega ósambærilegra mála.3. Þá segir Kristinn að með samþykkt frá 5. desember 2008 hafi Alþingi staðfest framangreindar yfirlýsingar um ábyrgð ríkisins með því að fela ríkisstjórninni að leiða til lykta samninga við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn á grundvelli fyrirliggjandi viljayfirlýsinga íslenzku ríkisstjórnarinnar. Með þessu staðfesti „Alþingi áðurnefndar yfirlýsingar stjórnvalda um ábyrgð ríkisins á Icesaveinnstæðunum og gerir þær að sínum." Þar með telur Kristinn „að ábyrgð ríkisins sé orðin óvéfengjanleg, hafi hún ekki legið fyrir áður" og þá geti kröfuhafi fengið dóm fyrir kröfu sinni. - Í stuttu máli felst þetta í rökfærslu Kristins: Alþingi gengst undir ríkisábyrgð með þingsályktun sem staðfesti yfirlýsingar þar sem hvergi er minnzt á slíka ábyrgð. Og hér er ekki látið staðar numið: Alþingi samþykkir ríkisábyrgð með þingsályktun. Kristinn þarf greinilega að lesa stjórnarskrána betur. Ríkisábyrgð verður einungis veitt með lögum.4. Þá fullyrðir Kristinn að með lögum um innstæðurtyggingar (nr. 98/1999) séu í 10. gr. fortakslaus fyrirmæli til Innstæðutryggingarsjóðs að bæta lágmarksfjárhæð sem tiltekinn er að fullu. Hvergi minnzt á ríkisábyrgð í greininni, einungis að sjóðnum sé heimilt að taka lán ef eignir hrökkva ekki til að greiða kröfuhöfum.5. Loks er einni spurningu ósvarað. Hvers vegna er Alþingi að samþykkja sérstök lög sem heimila fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs að veita Tryggingarsjóði innstæðueigenda og fjárfesta ríkisábyrgð vegna lána frá brezka og hollenzka ríkinu svo sem nánar er mælt í 1. gr. laga nr. 96/2009, sbr. lög nr. 1/2010 úr því að skuldbindingar um ríkisábyrgð liggja þegar fyrir? Reyndar er þessu svarað í 2. gr. þar sem segir að ekkert í lögum þessum feli í sér viðurkenningu á því að íslenzka ríkinu hafi borið skylda til að ábyrgjast greiðslu lágmarkstryggingar til innstæðueigenda í útibúum Landsbankans í Bretlandi og Hollandi. - Og hvers vegna standa Bretar og Hollendingar í samningaþófi við Íslendinga í stað þess að fá dóm fyrir óvefengjanlegum kröfum sínum? Mér sýnist sem allur málflutningur Kristins sé á sandi byggður og er hulin ráðgáta hvað honum gengur til. Hitt kemur enn meira á óvart af hve mikilli léttúð hann umgengzt stjórnskipan landsins. Höfundur er lagaprófessor. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurður Líndal Mest lesið Halldór 26.05.2024 Halldór Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason skrifar Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Í grein í Fréttablaðinu 16. febrúar sl. fór ég þess á leit við Kristin Gunnarsson að hann benti á skýrar og ótvíræðar yfirlýsingar íslenzkra stjórnvalda sem skuldbyndu íslenzka ríkið til að takast á hendur ríkisábyrgð á lágmarkstryggingu innistæðna Icesave-reikninganna, sbr. grein hans í Morgunblaðinu 13. febrúar þar sem hann hélt því fram að íslenzk stjórnvöld hefðu viðurkennt slíka ábyrgð. Kristinn svarar í grein í Fréttablaðinu 20. febrúar sl. og skulu nú rök hans skoðuð.1. Hann tilgreinir fyrst fréttatilkynningu um samkomulag milli Hollands og Íslands 13. október 2008, en á líklega við fréttatilkynningu frá 11. október. - Einnig nefnir hann samkomulag við Evrópusambandið f.h. Hollendinga og Breta 16. nóvember 2008. Þar er átt við svokölluð Brüssel-viðmið. - Skemmst er frá að segja að í engu þessara plagga er nefnd ríkisábyrgð.2. Ef mönnum tækist að túlka texta þessara gagna þannig að með þeim hefðu stjórnvöld gengizt undir ríkisábyrgð færi slíkur gerningur í bága við 40.-41. gr. stjórnarskrárinnar og væri ógildur, enda hefði Bretum og Hollendingum mátt vera það ljóst miðað við allar aðstæður. Reyndar viðurkennir Kristinn hálft í hvoru að það sé „annað mál hvort þær viðurkenningar skuldbinda ríkið." Hann dregur reyndar úr og heldur því fram að svo þurfi ekki að vera. Fjármálaráðherra undirriti kjarasamninga án þess að Alþingi komi þar nærri og þeir taki gildi þó að Alþingi veiti ekki nægu fé til þeirra. Tugmiljarða samning um að reisa og reka tónlistarhús í Reykjavík hafi tveir ráðherrar gert f.h. ríkisins og hann ekki komið fyrir Alþingi. Nú hljóta samningar eins og þessir að vera gerðir á þeirri forsendu að fé verði veitt lögum samkvæmt og samningsaðilar séu í góðri trú um það. Ef slíkt bregzt kynni slíkt að valda ríkinu bótaskyldu vegna vanefnda. Annars er Kristinn með þessu að skírskota til gersamlega ósambærilegra mála.3. Þá segir Kristinn að með samþykkt frá 5. desember 2008 hafi Alþingi staðfest framangreindar yfirlýsingar um ábyrgð ríkisins með því að fela ríkisstjórninni að leiða til lykta samninga við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn á grundvelli fyrirliggjandi viljayfirlýsinga íslenzku ríkisstjórnarinnar. Með þessu staðfesti „Alþingi áðurnefndar yfirlýsingar stjórnvalda um ábyrgð ríkisins á Icesaveinnstæðunum og gerir þær að sínum." Þar með telur Kristinn „að ábyrgð ríkisins sé orðin óvéfengjanleg, hafi hún ekki legið fyrir áður" og þá geti kröfuhafi fengið dóm fyrir kröfu sinni. - Í stuttu máli felst þetta í rökfærslu Kristins: Alþingi gengst undir ríkisábyrgð með þingsályktun sem staðfesti yfirlýsingar þar sem hvergi er minnzt á slíka ábyrgð. Og hér er ekki látið staðar numið: Alþingi samþykkir ríkisábyrgð með þingsályktun. Kristinn þarf greinilega að lesa stjórnarskrána betur. Ríkisábyrgð verður einungis veitt með lögum.4. Þá fullyrðir Kristinn að með lögum um innstæðurtyggingar (nr. 98/1999) séu í 10. gr. fortakslaus fyrirmæli til Innstæðutryggingarsjóðs að bæta lágmarksfjárhæð sem tiltekinn er að fullu. Hvergi minnzt á ríkisábyrgð í greininni, einungis að sjóðnum sé heimilt að taka lán ef eignir hrökkva ekki til að greiða kröfuhöfum.5. Loks er einni spurningu ósvarað. Hvers vegna er Alþingi að samþykkja sérstök lög sem heimila fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs að veita Tryggingarsjóði innstæðueigenda og fjárfesta ríkisábyrgð vegna lána frá brezka og hollenzka ríkinu svo sem nánar er mælt í 1. gr. laga nr. 96/2009, sbr. lög nr. 1/2010 úr því að skuldbindingar um ríkisábyrgð liggja þegar fyrir? Reyndar er þessu svarað í 2. gr. þar sem segir að ekkert í lögum þessum feli í sér viðurkenningu á því að íslenzka ríkinu hafi borið skylda til að ábyrgjast greiðslu lágmarkstryggingar til innstæðueigenda í útibúum Landsbankans í Bretlandi og Hollandi. - Og hvers vegna standa Bretar og Hollendingar í samningaþófi við Íslendinga í stað þess að fá dóm fyrir óvefengjanlegum kröfum sínum? Mér sýnist sem allur málflutningur Kristins sé á sandi byggður og er hulin ráðgáta hvað honum gengur til. Hitt kemur enn meira á óvart af hve mikilli léttúð hann umgengzt stjórnskipan landsins. Höfundur er lagaprófessor.
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann Skoðun