Um rökstuðning á ríkisábyrgð 23. febrúar 2010 06:00 Í grein í Fréttablaðinu 16. febrúar sl. fór ég þess á leit við Kristin Gunnarsson að hann benti á skýrar og ótvíræðar yfirlýsingar íslenzkra stjórnvalda sem skuldbyndu íslenzka ríkið til að takast á hendur ríkisábyrgð á lágmarkstryggingu innistæðna Icesave-reikninganna, sbr. grein hans í Morgunblaðinu 13. febrúar þar sem hann hélt því fram að íslenzk stjórnvöld hefðu viðurkennt slíka ábyrgð. Kristinn svarar í grein í Fréttablaðinu 20. febrúar sl. og skulu nú rök hans skoðuð.1. Hann tilgreinir fyrst fréttatilkynningu um samkomulag milli Hollands og Íslands 13. október 2008, en á líklega við fréttatilkynningu frá 11. október. - Einnig nefnir hann samkomulag við Evrópusambandið f.h. Hollendinga og Breta 16. nóvember 2008. Þar er átt við svokölluð Brüssel-viðmið. - Skemmst er frá að segja að í engu þessara plagga er nefnd ríkisábyrgð.2. Ef mönnum tækist að túlka texta þessara gagna þannig að með þeim hefðu stjórnvöld gengizt undir ríkisábyrgð færi slíkur gerningur í bága við 40.-41. gr. stjórnarskrárinnar og væri ógildur, enda hefði Bretum og Hollendingum mátt vera það ljóst miðað við allar aðstæður. Reyndar viðurkennir Kristinn hálft í hvoru að það sé „annað mál hvort þær viðurkenningar skuldbinda ríkið." Hann dregur reyndar úr og heldur því fram að svo þurfi ekki að vera. Fjármálaráðherra undirriti kjarasamninga án þess að Alþingi komi þar nærri og þeir taki gildi þó að Alþingi veiti ekki nægu fé til þeirra. Tugmiljarða samning um að reisa og reka tónlistarhús í Reykjavík hafi tveir ráðherrar gert f.h. ríkisins og hann ekki komið fyrir Alþingi. Nú hljóta samningar eins og þessir að vera gerðir á þeirri forsendu að fé verði veitt lögum samkvæmt og samningsaðilar séu í góðri trú um það. Ef slíkt bregzt kynni slíkt að valda ríkinu bótaskyldu vegna vanefnda. Annars er Kristinn með þessu að skírskota til gersamlega ósambærilegra mála.3. Þá segir Kristinn að með samþykkt frá 5. desember 2008 hafi Alþingi staðfest framangreindar yfirlýsingar um ábyrgð ríkisins með því að fela ríkisstjórninni að leiða til lykta samninga við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn á grundvelli fyrirliggjandi viljayfirlýsinga íslenzku ríkisstjórnarinnar. Með þessu staðfesti „Alþingi áðurnefndar yfirlýsingar stjórnvalda um ábyrgð ríkisins á Icesaveinnstæðunum og gerir þær að sínum." Þar með telur Kristinn „að ábyrgð ríkisins sé orðin óvéfengjanleg, hafi hún ekki legið fyrir áður" og þá geti kröfuhafi fengið dóm fyrir kröfu sinni. - Í stuttu máli felst þetta í rökfærslu Kristins: Alþingi gengst undir ríkisábyrgð með þingsályktun sem staðfesti yfirlýsingar þar sem hvergi er minnzt á slíka ábyrgð. Og hér er ekki látið staðar numið: Alþingi samþykkir ríkisábyrgð með þingsályktun. Kristinn þarf greinilega að lesa stjórnarskrána betur. Ríkisábyrgð verður einungis veitt með lögum.4. Þá fullyrðir Kristinn að með lögum um innstæðurtyggingar (nr. 98/1999) séu í 10. gr. fortakslaus fyrirmæli til Innstæðutryggingarsjóðs að bæta lágmarksfjárhæð sem tiltekinn er að fullu. Hvergi minnzt á ríkisábyrgð í greininni, einungis að sjóðnum sé heimilt að taka lán ef eignir hrökkva ekki til að greiða kröfuhöfum.5. Loks er einni spurningu ósvarað. Hvers vegna er Alþingi að samþykkja sérstök lög sem heimila fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs að veita Tryggingarsjóði innstæðueigenda og fjárfesta ríkisábyrgð vegna lána frá brezka og hollenzka ríkinu svo sem nánar er mælt í 1. gr. laga nr. 96/2009, sbr. lög nr. 1/2010 úr því að skuldbindingar um ríkisábyrgð liggja þegar fyrir? Reyndar er þessu svarað í 2. gr. þar sem segir að ekkert í lögum þessum feli í sér viðurkenningu á því að íslenzka ríkinu hafi borið skylda til að ábyrgjast greiðslu lágmarkstryggingar til innstæðueigenda í útibúum Landsbankans í Bretlandi og Hollandi. - Og hvers vegna standa Bretar og Hollendingar í samningaþófi við Íslendinga í stað þess að fá dóm fyrir óvefengjanlegum kröfum sínum? Mér sýnist sem allur málflutningur Kristins sé á sandi byggður og er hulin ráðgáta hvað honum gengur til. Hitt kemur enn meira á óvart af hve mikilli léttúð hann umgengzt stjórnskipan landsins. Höfundur er lagaprófessor. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurður Líndal Mest lesið Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Í grein í Fréttablaðinu 16. febrúar sl. fór ég þess á leit við Kristin Gunnarsson að hann benti á skýrar og ótvíræðar yfirlýsingar íslenzkra stjórnvalda sem skuldbyndu íslenzka ríkið til að takast á hendur ríkisábyrgð á lágmarkstryggingu innistæðna Icesave-reikninganna, sbr. grein hans í Morgunblaðinu 13. febrúar þar sem hann hélt því fram að íslenzk stjórnvöld hefðu viðurkennt slíka ábyrgð. Kristinn svarar í grein í Fréttablaðinu 20. febrúar sl. og skulu nú rök hans skoðuð.1. Hann tilgreinir fyrst fréttatilkynningu um samkomulag milli Hollands og Íslands 13. október 2008, en á líklega við fréttatilkynningu frá 11. október. - Einnig nefnir hann samkomulag við Evrópusambandið f.h. Hollendinga og Breta 16. nóvember 2008. Þar er átt við svokölluð Brüssel-viðmið. - Skemmst er frá að segja að í engu þessara plagga er nefnd ríkisábyrgð.2. Ef mönnum tækist að túlka texta þessara gagna þannig að með þeim hefðu stjórnvöld gengizt undir ríkisábyrgð færi slíkur gerningur í bága við 40.-41. gr. stjórnarskrárinnar og væri ógildur, enda hefði Bretum og Hollendingum mátt vera það ljóst miðað við allar aðstæður. Reyndar viðurkennir Kristinn hálft í hvoru að það sé „annað mál hvort þær viðurkenningar skuldbinda ríkið." Hann dregur reyndar úr og heldur því fram að svo þurfi ekki að vera. Fjármálaráðherra undirriti kjarasamninga án þess að Alþingi komi þar nærri og þeir taki gildi þó að Alþingi veiti ekki nægu fé til þeirra. Tugmiljarða samning um að reisa og reka tónlistarhús í Reykjavík hafi tveir ráðherrar gert f.h. ríkisins og hann ekki komið fyrir Alþingi. Nú hljóta samningar eins og þessir að vera gerðir á þeirri forsendu að fé verði veitt lögum samkvæmt og samningsaðilar séu í góðri trú um það. Ef slíkt bregzt kynni slíkt að valda ríkinu bótaskyldu vegna vanefnda. Annars er Kristinn með þessu að skírskota til gersamlega ósambærilegra mála.3. Þá segir Kristinn að með samþykkt frá 5. desember 2008 hafi Alþingi staðfest framangreindar yfirlýsingar um ábyrgð ríkisins með því að fela ríkisstjórninni að leiða til lykta samninga við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn á grundvelli fyrirliggjandi viljayfirlýsinga íslenzku ríkisstjórnarinnar. Með þessu staðfesti „Alþingi áðurnefndar yfirlýsingar stjórnvalda um ábyrgð ríkisins á Icesaveinnstæðunum og gerir þær að sínum." Þar með telur Kristinn „að ábyrgð ríkisins sé orðin óvéfengjanleg, hafi hún ekki legið fyrir áður" og þá geti kröfuhafi fengið dóm fyrir kröfu sinni. - Í stuttu máli felst þetta í rökfærslu Kristins: Alþingi gengst undir ríkisábyrgð með þingsályktun sem staðfesti yfirlýsingar þar sem hvergi er minnzt á slíka ábyrgð. Og hér er ekki látið staðar numið: Alþingi samþykkir ríkisábyrgð með þingsályktun. Kristinn þarf greinilega að lesa stjórnarskrána betur. Ríkisábyrgð verður einungis veitt með lögum.4. Þá fullyrðir Kristinn að með lögum um innstæðurtyggingar (nr. 98/1999) séu í 10. gr. fortakslaus fyrirmæli til Innstæðutryggingarsjóðs að bæta lágmarksfjárhæð sem tiltekinn er að fullu. Hvergi minnzt á ríkisábyrgð í greininni, einungis að sjóðnum sé heimilt að taka lán ef eignir hrökkva ekki til að greiða kröfuhöfum.5. Loks er einni spurningu ósvarað. Hvers vegna er Alþingi að samþykkja sérstök lög sem heimila fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs að veita Tryggingarsjóði innstæðueigenda og fjárfesta ríkisábyrgð vegna lána frá brezka og hollenzka ríkinu svo sem nánar er mælt í 1. gr. laga nr. 96/2009, sbr. lög nr. 1/2010 úr því að skuldbindingar um ríkisábyrgð liggja þegar fyrir? Reyndar er þessu svarað í 2. gr. þar sem segir að ekkert í lögum þessum feli í sér viðurkenningu á því að íslenzka ríkinu hafi borið skylda til að ábyrgjast greiðslu lágmarkstryggingar til innstæðueigenda í útibúum Landsbankans í Bretlandi og Hollandi. - Og hvers vegna standa Bretar og Hollendingar í samningaþófi við Íslendinga í stað þess að fá dóm fyrir óvefengjanlegum kröfum sínum? Mér sýnist sem allur málflutningur Kristins sé á sandi byggður og er hulin ráðgáta hvað honum gengur til. Hitt kemur enn meira á óvart af hve mikilli léttúð hann umgengzt stjórnskipan landsins. Höfundur er lagaprófessor.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar