Sársaukann út strax Þorsteinn Pálsson skrifar 13. desember 2008 06:00 Aðeins eitt kom á óvart við endurskoðun fjárlaganna; að ekki skyldi gengið lengra í aðhaldsaðgerðum. Eftir samkomulaginu við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn er stærstum hluta fjárlagavandans skotið á frest. Þetta er því aðeins byrjunin. Bæði pólitísk og efnahagsleg rök standa til þess að taka með meiri krafti á vandanum strax. Aðhaldsaðgerðir kalla alltaf á gagnrýni. Hætt er við að ríkisstjórnin taki hana út á þessi stigi í öfugu hlutfalli við umfang aðgerðanna. Það getur gert framhaldið erfiðara. Viðskiptahalli undanfarinna ára hefur verið skýr vísbending um að til umskipta kæmi í rekstri ríkissjóðs. Vegna bankahrunsins eru þau hins vegar meiri en sjá mátti fyrir. Útilokað er að byggja rekstur ríkissjóðs á viðvarandi lántökum. Niðurskurður og hærri skattar eru óhjákvæmilegir fylgifiskar þeirrar köldu staðreyndar. Margslunginn hagsmunareipdráttur fer fram þegar þannig stendur á. Eðlilega reynir hver að verja þá hagsmuni sem næst standa. Það má hins vegar ekki hræða stjórnvöld frá því að taka á vandanum. En á þeim hvílir sú ábyrgð að sýna fram á að skynsamlegri forgangsröðun viðfangsefna sé fylgt. Hinir sem réttlæta meiri ríkissjóðshalla en að er stefnt eru ekki þeim vanda vaxnir að glíma við efnahagsvandann. Athygli vekur hversu stór hluti af því svigrúmi, sem ríkisstjórnin hefur til skattahækkana, er notaður til þess að styrkja opinberan rekstur á afþreyingarstarfsemi í samkeppnisrekstri. Ef að líkum lætur hafa það verið þung spor fyrir ráðherra heilbrigðis-, félags- og tryggingamála þegar þeir gegnu út af ríkisstjórnarfundinum þar sem sú forgangsröðun var ákveðin. Þjónustusvið þeirra eru sett skör lægra. Við aðstæður eins og þessar verða öll fyrirheit og loforð að víkja fyrir þeirri skyldu að ná jöfnuði í rekstri ríkisins, stofnana þess og fyrirtækja. Mistakist það er velferðarþjónustunni stefnt í hættu til langrar framtíðar. Tímabundnar þrengingar eru eins og sakir standa forsenda fyrir varanlegri velferðarvörn. Hörð gagnrýni Alþýðusambandsins á fjárlagaaðgerðirnar kemur lítið eitt á óvart. Þar á bæ er næg þekking á eðli vandans. Líklegasta skýringin er sú að forystumönnum þess þyki sem skort hafi á upplýsingagjöf og samráð af hálfu stjórnvalda. Að óreyndu er hitt ólíklegri skýring að þeir treysti sér ekki til ábyrgrar aðildar að þeim erfiðu ákvörðunum sem við blasa á öllum sviðum. Það er eitt af því sem á þó eftir að skýrast. Víst er að afstaða Alþýðusambandsins og Samtaka atvinnulífsins getur ráðið miklu um hvernig endurreisnin tekst. Talsmenn stjórnarandstöðunnar gagnrýna aðgerðirnar með ólíkum hætti. Annað verður ekki ráðið af viðbrögðum formanns Framsóknarflokksins en að skilningur ríki á nauðsyn aðhalds. Forystumenn VG telja hins vegar litlu skipta þótt ríkissjóðshallinn verði meiri. Það er ekki ábyrg afstaða. Ríkisstjórnin gerði rétt í því að ljúka starx í janúar ákvörðunum um víðbótarskatta og niðurskurð til þess að ná fullum jöfnuði í ríkisrekstrinum. Þar kemur tvennt til. Best er að taka sársaukann út í einu lagi. Þjóðin þarf líka að vita hvort aðrir eru tilbúnir með ábyrgar lausnir. Það væri ógott að fá kosningar án þeirrar vitneskju. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson Skoðun
Aðeins eitt kom á óvart við endurskoðun fjárlaganna; að ekki skyldi gengið lengra í aðhaldsaðgerðum. Eftir samkomulaginu við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn er stærstum hluta fjárlagavandans skotið á frest. Þetta er því aðeins byrjunin. Bæði pólitísk og efnahagsleg rök standa til þess að taka með meiri krafti á vandanum strax. Aðhaldsaðgerðir kalla alltaf á gagnrýni. Hætt er við að ríkisstjórnin taki hana út á þessi stigi í öfugu hlutfalli við umfang aðgerðanna. Það getur gert framhaldið erfiðara. Viðskiptahalli undanfarinna ára hefur verið skýr vísbending um að til umskipta kæmi í rekstri ríkissjóðs. Vegna bankahrunsins eru þau hins vegar meiri en sjá mátti fyrir. Útilokað er að byggja rekstur ríkissjóðs á viðvarandi lántökum. Niðurskurður og hærri skattar eru óhjákvæmilegir fylgifiskar þeirrar köldu staðreyndar. Margslunginn hagsmunareipdráttur fer fram þegar þannig stendur á. Eðlilega reynir hver að verja þá hagsmuni sem næst standa. Það má hins vegar ekki hræða stjórnvöld frá því að taka á vandanum. En á þeim hvílir sú ábyrgð að sýna fram á að skynsamlegri forgangsröðun viðfangsefna sé fylgt. Hinir sem réttlæta meiri ríkissjóðshalla en að er stefnt eru ekki þeim vanda vaxnir að glíma við efnahagsvandann. Athygli vekur hversu stór hluti af því svigrúmi, sem ríkisstjórnin hefur til skattahækkana, er notaður til þess að styrkja opinberan rekstur á afþreyingarstarfsemi í samkeppnisrekstri. Ef að líkum lætur hafa það verið þung spor fyrir ráðherra heilbrigðis-, félags- og tryggingamála þegar þeir gegnu út af ríkisstjórnarfundinum þar sem sú forgangsröðun var ákveðin. Þjónustusvið þeirra eru sett skör lægra. Við aðstæður eins og þessar verða öll fyrirheit og loforð að víkja fyrir þeirri skyldu að ná jöfnuði í rekstri ríkisins, stofnana þess og fyrirtækja. Mistakist það er velferðarþjónustunni stefnt í hættu til langrar framtíðar. Tímabundnar þrengingar eru eins og sakir standa forsenda fyrir varanlegri velferðarvörn. Hörð gagnrýni Alþýðusambandsins á fjárlagaaðgerðirnar kemur lítið eitt á óvart. Þar á bæ er næg þekking á eðli vandans. Líklegasta skýringin er sú að forystumönnum þess þyki sem skort hafi á upplýsingagjöf og samráð af hálfu stjórnvalda. Að óreyndu er hitt ólíklegri skýring að þeir treysti sér ekki til ábyrgrar aðildar að þeim erfiðu ákvörðunum sem við blasa á öllum sviðum. Það er eitt af því sem á þó eftir að skýrast. Víst er að afstaða Alþýðusambandsins og Samtaka atvinnulífsins getur ráðið miklu um hvernig endurreisnin tekst. Talsmenn stjórnarandstöðunnar gagnrýna aðgerðirnar með ólíkum hætti. Annað verður ekki ráðið af viðbrögðum formanns Framsóknarflokksins en að skilningur ríki á nauðsyn aðhalds. Forystumenn VG telja hins vegar litlu skipta þótt ríkissjóðshallinn verði meiri. Það er ekki ábyrg afstaða. Ríkisstjórnin gerði rétt í því að ljúka starx í janúar ákvörðunum um víðbótarskatta og niðurskurð til þess að ná fullum jöfnuði í ríkisrekstrinum. Þar kemur tvennt til. Best er að taka sársaukann út í einu lagi. Þjóðin þarf líka að vita hvort aðrir eru tilbúnir með ábyrgar lausnir. Það væri ógott að fá kosningar án þeirrar vitneskju.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun