Svissneski frankinn er möguleg leið

Þorvaldur Gylfason skrifar í Fréttablaðið fyrir skemmstu og fer þar mikinn í umfjöllun um bankakreppuna og gjaldmiðilsmál. Þar eru grafalvarleg vandamál fjármálamarkaðarins í landinu afgreidd sem hrapalleg mistök eigenda, stjórnmálamenn sem óábyrgir kjánar og hugmyndir um annan gjaldmiðil en evru eða krónu sem óábyrgar furðuhugmyndir. Vandamálin eru sem sagt heimska mannanna og hana þurfa prófessorar svo sem ekki að ræða!

Greinin er reyndar mjög dæmigerð fyrir þennan greinda fræðimann sem oft á athyglisverð innskot í þjóðmálaumræðuna en er samt oftar en ekki of bölsýnn og neikvæður til þess að hitta í mark.

Vindgangur vanmetakenndarÞegar Þorvaldur afgreiðir hugmyndir um svissneskan franka sem furðuhugmynd manna með lélegt hagskyn fer lítið fyrir rökum. Sama á reyndar við um fleiri sem hafa reynt að skáka hugmyndinni út af borðinu með sleggjudómum. Hjá prófessornum örlar reyndar á samræðu þar sem hann nefnir að þessa leið, þ.e. upptöku hins svissneska franka, hafi aðrar Skandínavíuþjóðir ekki hugleitt! Síðar segir Þorvaldur að upptaka myntar af öðru svæði sé leið utangarðsþjóða eins og Svartfellinga. Sjálfur hef ég notið gestrisni Svartfellinga þegar ég var þar við kosningaeftirlit fyrir nokkrum árum og tel þá eiga betri einkunn skilið en að vera taldir utangarðsmenn. Það er enda svolítið skoplegt ef Evrópusambandssinnar geta ekki talað um íslenskt efnahagslíf öðru vísi en að bera okkur saman við milljónaþjóðir. Þá er von vindgangs.

Líklega er Liechtenstein líka einhvers konar óvirðulegt utangarðs- og glæparíki en íbúafjöldi þar er tíundi hluti þess sem hér er og þeir nota svissneskan franka með formlegu myntbandalagi við Sviss frá 1980. Og Liectenstein er aðili að EES eins og við.

Að vera smáþjóð

Við Íslendingar hljótum og eigum að bera kjör okkar saman við það besta og hefur þar orðið vel ágengt, þökk sé fullveldi landsins og farsælli stjórn. En það eru alvarlegar ranghugmyndir þegar menn bera heildarafl og möguleika hagkerfis hjá 300 þúsund manna þjóð saman við það sem er hjá milljóna þjóðum. Meira að segja hin Norðurlöndin eru of stórar hagfræðieiningar til samanburðar. Við eigum ekki að hafa minnimáttarkennd yfir smæðinni, en þurfum að taka mið af henni.

Frá 1997 hefur verið gerð sérstök og djörf tilraun til að láta gjaldmiðil okkar litla hagkerfis fljóta á alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Það eru engin dæmi um svo lítinn gjaldmiðil í þeim ólgusjó, ekki í allri veraldarsögunni. Íslenski seðlabankinn er vegna smæðar sinnar tæplega fær um að veita íslensku viðskiptabönkunum eðlilega starfstryggingu í ólgusjó alþjóðaviðskipta. Aðalatriðið er þó að það er mikill kostnaðarauki af því fyrir almenning og atvinnulífið að búa við örsmáa sveiflugjarna hávaxtamynt. Ofurvextir og verðtrygging eru að sliga alla hina efnaminni í samfélaginu. Því er það skylda stjórnvalda að ræða þetta mál og leita lausna.

Til skamms tíma hafa fulltrúar Sjálfstæðisflokks verið tregir til viðræðu um gjaldmiðilsmál en við sjáum nú sólarmerki breytinga með framtíðarleiðtogum þess flokks. Það er vel og mín von er að þeim takist jafnvel að ruska við forsætisráðherra landsins sem er nú farinn að taka stjórnarandstöðunni heldur ólundarlega.

Erum í tilraunastarfiÞað að Svisslendingar hafa gert myntbandalag við granna sína segir að sú leið kann að vera möguleg. Ef rétt er að reikna megi með áhuga Svisslendinga á myntbandalagi við önnur lönd eru það mikilvæg rök. Það er algerlega ljóst að með svissneskum franka fengi Ísland mestan ef ekki allan sama ávinning og næðist með evru. Traust þess gjaldmiðils á alþjóðavettvangi er síst lakara en evrunnar.

Önnur leið sem ber að skoða er að stjórnvöld leggi formlega blessun sína yfir upptöku á margri erlendri mynti í fjölmyntarsamfélagi. Allt væru þetta vissulega tilraunir en við erum líka í tilraunastarfi í dag og höfum verið frá a.m.k. 1997. Það breytir engu þó að milljónaþjóðir í nágrenni við okkur hafi ekki opinberlega hugleitt þessar sömu leiðir. Þær hafa heldur ekki þurft að gera tilraun með fljótandi örmynt. Við þurfum í mörgu að fara aðrar leiðir en hinar fjölmennari þjóðir.

Þeir sem telja sjálfsagt að bera myntkerfi íslensku krónunnar og hagkerfið okkar saman við það þýska eða breska en er síðan gróflega misboðið þegar minnst er á Liechtenstein eða Svartfjallaland skulda okkur rökstuðning sem byggir á öðru en því að þá langi til að vera hluti af milljónaþjóð. Sjálfur er ég hæstánægður með að tilheyra smáríki og skora á krata þessa lands að vera það nú líka.

Höfundur er alþingismaður.