„…deyr líka kvenveski lúið“ 13. október 2007 00:01 Þetta gerðist allt svo hratt. Skyndilega fannst fólki sjálfsagt að segja: „Ég er góð/ur" í staðinn fyrir „sama og þegið" eða „nei, takk". Mánaðarheiti voru skrifuð með stórum staf og engin ástæða þótti lengur til að þýða nöfn kvikmynda eða sjónvarpsþátta. Dansverk hétu nær undantekningarlaust enskum nöfnum. Engar mótbárur heyrðust. Loks barst sú ósk frá banka að enskunni yrði gert enn hærra undir höfði en nú þegar hefur verið gert. Ekki hefði átt að koma á óvart að hún bærist einmitt úr þeirri átt. Bankagjaldkerar voru strax í framvarðasveit þeirra sem tömdu sér kveðjuna: „Eigðu góðan dag" - bara svona til að varpa örugglega skugga á daginn hjá þeim sem þykir vænt um móðurmál sitt. Sparisjóðirnir styrkja barnatímann hans Sveppa á Stöð 2 og stendur í auglýsingunum: „Sparisjóðirnir færa þér Algjör Sveppi". Engin ástæða til fallbeyginga. Þær eru hvort sem er ekki til í ensku. Í einum af fyrstu þáttunum með Sveppa (eða á ég að segja með Sveppi?) sletti hann ensku með því að tala um „extremely" og að eitthvað væri alveg „beyond". Stöð 2 fékk fyrst sjónvarpsstöðva leikara til að lesa inn á teiknimyndir en nú er ætlast til að foreldrarnir sitji við hlið barnanna og þýði íslenska skemmtikraftinn. Undirlægjuháttur þjóðarinnar gagnvart enskunni varð Guðmundi Andra Thorssyni rithöfundi að umfjöllunarefni í pistli hér í Fréttablaðinu á mánudaginn. Þar segir: „Þegar tungumál hverfur þá hverfur með því heill heimur, hugsunarháttur, horf við veruleikanum og sögunni, verklag, heil siðmenning - auðlegð." Við lestur þessara orða fannst mér íslenskan vera orðin að lúinni handtösku í ljóði eftir Steinunni Sigurðardóttur en í Nokkrar gusur um dauðann og fleira stendur: „Þegar manneskja deyr þá deyr með henni heil hárgreiðsla/og ef það er gömul kona sem dó þá deyr líka kvenveski lúið/og handtökin við að opna veskið og róta í því." Það fara að verða forréttindi fyrir þessa þjóð að búa að hæfileikaríku fólki sem kann að leika sér með tungumálið, getur samið vandað barnaefni og þýtt erlend mál yfir á tilgerðarlausa íslensku. Þegar enginn kann lengur að meta þessa hæfileika eigum við eftir að rýna skilningsvana ofan í skjóðu sem enginn man lengur hvaðan kom og heyra berast af botni hennar sömu tvö orðin og langlífust hafa orðið í Vesturheimi; „amma" og „kleina". Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gerður Kristný Mest lesið Halldór 09.08.2025 Halldór Hver rödd skiptir máli! Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Pride and Progress: Advancing Equality Through Unity Clara Ganslandt Skoðun Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir Skoðun Til ritstjóra DV Ívar Halldórsson Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ert þú með þráhyggju? Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson Skoðun
Þetta gerðist allt svo hratt. Skyndilega fannst fólki sjálfsagt að segja: „Ég er góð/ur" í staðinn fyrir „sama og þegið" eða „nei, takk". Mánaðarheiti voru skrifuð með stórum staf og engin ástæða þótti lengur til að þýða nöfn kvikmynda eða sjónvarpsþátta. Dansverk hétu nær undantekningarlaust enskum nöfnum. Engar mótbárur heyrðust. Loks barst sú ósk frá banka að enskunni yrði gert enn hærra undir höfði en nú þegar hefur verið gert. Ekki hefði átt að koma á óvart að hún bærist einmitt úr þeirri átt. Bankagjaldkerar voru strax í framvarðasveit þeirra sem tömdu sér kveðjuna: „Eigðu góðan dag" - bara svona til að varpa örugglega skugga á daginn hjá þeim sem þykir vænt um móðurmál sitt. Sparisjóðirnir styrkja barnatímann hans Sveppa á Stöð 2 og stendur í auglýsingunum: „Sparisjóðirnir færa þér Algjör Sveppi". Engin ástæða til fallbeyginga. Þær eru hvort sem er ekki til í ensku. Í einum af fyrstu þáttunum með Sveppa (eða á ég að segja með Sveppi?) sletti hann ensku með því að tala um „extremely" og að eitthvað væri alveg „beyond". Stöð 2 fékk fyrst sjónvarpsstöðva leikara til að lesa inn á teiknimyndir en nú er ætlast til að foreldrarnir sitji við hlið barnanna og þýði íslenska skemmtikraftinn. Undirlægjuháttur þjóðarinnar gagnvart enskunni varð Guðmundi Andra Thorssyni rithöfundi að umfjöllunarefni í pistli hér í Fréttablaðinu á mánudaginn. Þar segir: „Þegar tungumál hverfur þá hverfur með því heill heimur, hugsunarháttur, horf við veruleikanum og sögunni, verklag, heil siðmenning - auðlegð." Við lestur þessara orða fannst mér íslenskan vera orðin að lúinni handtösku í ljóði eftir Steinunni Sigurðardóttur en í Nokkrar gusur um dauðann og fleira stendur: „Þegar manneskja deyr þá deyr með henni heil hárgreiðsla/og ef það er gömul kona sem dó þá deyr líka kvenveski lúið/og handtökin við að opna veskið og róta í því." Það fara að verða forréttindi fyrir þessa þjóð að búa að hæfileikaríku fólki sem kann að leika sér með tungumálið, getur samið vandað barnaefni og þýtt erlend mál yfir á tilgerðarlausa íslensku. Þegar enginn kann lengur að meta þessa hæfileika eigum við eftir að rýna skilningsvana ofan í skjóðu sem enginn man lengur hvaðan kom og heyra berast af botni hennar sömu tvö orðin og langlífust hafa orðið í Vesturheimi; „amma" og „kleina".